O algoritmo de inventar cousas

Hai quen cre que é capaz de inventar cousas que aínda non existen, xente que desborda ideas para solucionar calquera problema que se lles expoña. Algunhas destas persoas materializan as súas ideas, ou tratan de facelo, aínda que a maioría quedan nas palabras ou non chegan nin a expresarse.

Hai tamén quen di que todo está inventado e que non é posible facer nada realmente novo. Inventar cousas adoita resultar moi atractivo tanto pola satisfacción persoal de facer algo que ninguén fixo antes, e que outros o utilicen, como pola posibilidade de gañar diñeiro coa explotación da invención en primicia… pero que é inventar? É fácil inventar? É de verdade posible inventar, ou polo menos concibir, algo realmente novo? Pódese propoñer unha metodoloxía para inventar cousas de maneira sistemática? Supoñamos que existe tal metodoloxía, como se fai para pescudala? O obxectivo das seguintes liñas consistirá en responder a estas preguntas.

Empecemos entón polo principio. Independentemente da definición técnica oficial, asumamos que inventar consiste en propoñer un obxecto e o seu uso de maneira que a combinación de ambos non existía previamente. Expandamos o significado de 'obxecto' para incluír tanto obxectos físicos de calquera tamaño (partículas subatómicas, átomos, moléculas, obxectos macroscópicos, ou mesmo astronómicos) como obxectos virtuais (só perceptibles a través do uso de hardware) ou mesmo propiedades intanxibles non virtuais (cheiros, cores, sons, sabores, etc). Esta definición é tan xeral, que non se me ocorre nada que non se axuste a ela.

Imos agora a aplicar o método científico para tratar de deducir unha metodoloxía que nos permita inventar cousas. A aplicación do método científico para resolver un problema consiste en expor unha hipótese, confrontala coa realidade e verificar se é compatible con ela. No caso de que non sexa así hai que refinar a hipótese ata que o resultado sexa satisfactorio.

Debemos entón observar inventos recoñecibles e propoñer unha hipótese que nos permita chegar a eles a partir doutras cousas coñecidas antes da súa existencia. Unha vez que teñamos esa hipótese haberá que ver se con ela na man somos capaces de explicar a invención doutros obxectos diferentes aos que utilizamos para expola e mesmo para propoñer inventos novos. Se somos capaces de realizar este exercicio non nos limitaremos a inventar unha cousa específica, senón que desenvolveriamos unha receita que nos permitirá inventar moitas outras cousas que agora mesmo non existen.

É tan tentador abandonar este texto neste punto para ler propostas de potenciais lectores como continualo pero ante a posibilidade real de que poucos lectores motivados cheguen a estas liñas, e menos aínda se animen a expresarse, creo que é mellor continuar co exercicio, sen descartar que alguén máis acepte o reto e logre un algoritmo de inventar cousas mellor que o que a min se me poida ocorrer.

Empecemos entón con exemplos de cousas coñecidas por todo o mundo. Teño sobre a miña mesa un chupa-chup, un taco de post-it, un smartphone e un vaso (con auga). A hipótese que expoño para explicar a invención destes obxectos é a de 'unión': une un palito cun caramelo e terás un chupa chup; une 'pegamento' con papel e terás un post-it; e se unes un teléfono cunha cámara de fotos e cun computador terás un smartphone.

Á súa vez, cada un dos obxectos que se unen para formar os demais pódense explicar como a unión doutros máis elementais ata chegar a sustancias ou obxectos que dalgunha maneira se atopan na natureza. Entón unindo cousas coñecidas que en principio non teñen nada que ver podemos inventar outras cousas novas. Con esta hipótese podemos explicar calquera invento? E o que é máis interesante: Sérvenos para inventar cousas que aínda non existen?

Se así fose poderiamos escoller grupos de palabras aleatorias e materializando o concepto que xorde da súa unión teriamos un novo invento. Probablemente nin o post-it nin o chupa-chup nin o smartphone xurdiron desa maneira porque os obxectos que se uniron para dar lugar a eses inventos non foron escollidos de maneira aleatoria pero iso non quere dicir que non se puido chegar igualmente a eles desta maneira polo que a realidade da orixe destes obxectos non invalida a hipótese de que o concepto de 'unión' sirva para inventar calquera cousa.

Vale a pena xogar con esa hipótese para ver se con ela podemos xerar algo novo. Fagamos cruces. Temos as palabras papel, pegamento, pau, caramelo, teléfono, cámara de fotos e computador. Se combinamos pau con cámara de fotos temos un dos inventos que máis ridículo me pareceu a primeira vez que souben da súa existencia pero que, visto o seu éxito a nivel mundial, quizá sexa unha xenialidade en lugar dunha ridiculez: o famoso pau de selfies.

Podemos facer máis cruces entre estas palabras para inventar cousas novas? É seguro que si e co escarmento do pau de selfies xa non me atrevo a descartar máis cousas por ridículas que me parezan. Así foi como inventaron o viño azul ese de o que agora falan tanto? Saíron as palabras 'viño' e 'azul', probaron a facelo e viron que resultaba? Desde logo o concepto de 'unión' funciona na cociña porque cociñar é unha arte baseada en mesturar cousas (as miñas desculpas por anticipado se esta definición minimalista ofende a alguén).

A hipótese de 'unión' explica o post-it (pegamento + papel), o chupa-chup, a fregona e moitos outros inventos… pero non todos! Non esquecín o vaso con auga. Creo que a hipótese de 'unión' non explica claramente o invento do vaso. Seguindo o método científico, deberiamos refinar a hipótese. Aínda que non creo que a invención do vaso estea descrita, parece claro que é a evolución de recipientes naturais (follas de plantas, anacos de madeira ou de pedra) que nalgún momento os humanos utilizaron para recoller auga. Introduzamos entón o termo de 'extrapolación' para describir a orixe dos inventos copiados dalgunha maneira da natureza ou de cousas que xa existían anteriormente, aos que se fai melloras ou mesmo rediseños completos para optimizar o uso que se lle daba aos obxectos orixinais.

Coa hipótese da extrapolación tamén poderiamos explicar a invención de moitas plataformas informáticas, sistemas operativos e redes sociais. Conceptos que xa existen na realidade trasládanse ou extrapolan a unha plataforma virtual e teñen un alcance moito maior. Que é Facebook máis que a extrapolación dunha reunión de amigos compartindo fotos? Coas hipóteses de unión e extrapolación podemos abarcar moitos máis inventos pero para facer o noso modelo máis robusto imos incluír tamén a hipótese de 'adaptación', que incluiría a posibilidade de utilizar un mesmo obxecto para usos diferentes (necesitamos isto para cubrir totalmente a definición xeral que demos para o termo inventar).

Persoalmente non se me ocorre algo que non encaixe nunha destas tres hipóteses ou na combinación delas. A roupa coa que nos vestimos é unha extrapolación da pel dos animais, as ondas electromagnéticas existen de maneira natural na natureza e nós adaptámolas para enviar e recibir información, entre outros moitos usos, e unimos cousas continuamente para xerar obxectos novos. Os principios de unir, adaptar e extrapolar utilízanse continuamente en investigación e en enxeñería para dar lugar a novos materiais, modelos ou dispositivos pero quizá se calquera persoa sen formación especializada os utiliza de maneira consciente probablemente sexa posible sacarlles partido de maneira masiva.

Doutra banda creo que a utilización práctica dos conceptos de unión, adaptación e extrapolación, ademais de interesantes, poden ser moi divertidos. Desde logo pode pasarse un bo intre propoñendo novos usos para algo que xa existe, aínda que sexa modificándoo substancialmente, extrapolando un obxecto, redeseñándoo completamente para optimizar o uso que se lle dá e unindo cousas que en principio non teñen nada que ver entre elas para dar lugar a un invento orixinal. Quen xoga?