Como gañar a Messi un partido de fútbol e ser máis intelixente que Einstein

Se che piden que fagas un debuxo cun só punto non hai máis posibilidade que escoller o lugar no que o sitúas sobre unha folla. Se che deixan utilizar 2 puntos, podes xogar tamén coa distancia entre eles… e se che dan 10.000 puntos probablemente poidas debuxar, con maior ou menor calidade e resolución, practicamente calquera obxecto.

Eses puntos serán democráticos no sentido en que todos son equivalentes. A ausencia dun deles, rebaixará o resultado do conxunto e cada un, de maneira individual, vale moito menos que a súa achega ao debuxo global. Formigas, abellas e moitos outros insectos organízanse de maneira espectacular, dando lugar a superestructuras que funcionan de maneira moi eficiente e nas cales cada membro do colectivo sabe perfectamente que facer en todo momento. 

Existen moitas outras maneiras de ilustrar a importancia da combinación de unidades pequenas para dar lugar a entes máis sofisticados. Por exemplo, un ser vivo está composto de sistemas que á súa vez están formados por órganos construídos a partir de tecidos que conteñen células formadas pola unión de moléculas máis ou menos complexas, constituídas por átomos.

É posible reducir aínda máis a escala dos elementos constituíntes da materia viva pero, considerando o noso obxectivo nesta nota, conformarémonos cunha redución a átomos. Como no exemplo dos puntos, un organismo vivo é moito máis que a simple unión de átomos.

A combinación de elementos individuais pode tamén seguir unha simple regra aditiva pero polo xeral hai certa interacción entre as partes que fai que globalmente se comporten de maneira máis elaborada do que a priori cabería esperar. Existen moitos máis exemplos nos que o poder da unión maniféstase de maneira moi clara. Quizá un dos máis espectaculares é o das neuronas no cerebro, que se comunican a través de miles de billóns (1000000000000000=10 elevado a 15) de sinapsis.

Como funcionaría un cerebro co dobre de neuronas pero sen comunicación entre elas? A clave para que un sistema funcione mellor que a unión das súas partes está na comunicación entre as mesmas, cun efecto sinérxico que transforma a suma en multiplicación.

A palabra inglesa TEAM, cuxa tradución ao español é EQUIPO, utilizouse como acrónimo de 'Together Everyone Achieves More', que significa 'xuntos cada un conseguirá máis'. Doutra banda, a famosa frase que di 'divide e vencerás', é unha maneira contraposta de dicir o mesmo. Os conceptos de unión e comunicación, poden aplicarse a numerosas áreas: deporte, educación, ciencia, política, medicamento, etc. 

Impide a comunicación entre un virus e un organismo vivo e o virus será incapaz de danalo, expón un partido de fútbol entre 11 xogadores mediocres pero ben organizados e outros 11 xogadores excelentes pero totalmente descoordinados, que non se pasen a pelota, e probablemente gañen os primeiros.

Creo que poucos dubidan de que se os políticos se unisen para resolver os problemas dos cidadáns, os resultados serían bastante mellores que se se dedican exclusivamente a sabotear aos seus opositores ou a buscar o seu beneficio persoal. A colaboración en investigación está á orde do día e é probablemente a mellor maneira de conseguir grandes logros. En docencia deberían tamén poder aplicarse estes principios para que os alumnos aprendan de maneira máis eficiente.

Nun estudo publicado o pasado mes de Marzo en Psychological Science Julia Zavala e Deanna Kuhn, da Universidade de Columbia, conclúen que simulando discusións entre partes ao redor dun novo concepto alcánzase unha mellor comprensión do mesmo. Esta conclusión podería reinterpretarse afirmando que pensar de maneira colectiva, con partes reais non simuladas, permite ao conxunto alcanzar un maior grao de comprensión, e por tanto de intelixencia, que a que alcanzaría cada unha das partes por separado. Extrapolando este razoamento poderiamos deducir que aínda que o noso coeficiente intelectual non sexa o de Einstein, sería posible alcanzar o mesmo grao de entendemento, ou mesmo maior, se fósemos capaces de pensar colectivamente con outras persoas.

Da mesma maneira que Messi e Cristiano Ronaldo non poderían, de maneira individual, gañar un partido de fútbol a un equipo de 11 xogadores de nivel medio, a intelixencia de Einstein poderíase quedar curta comparada co resultado de 11 persoas de coeficiente medio que fosen capaces de pensar de maneira colectiva de maneira eficiente… algo que quizá valería a pena aprender a facer.

Parte do que acabamos de expoñer é especulativo pero parece, polo menos a quen o escribe, bastante evidente. Existe con todo unha tendencia natural nos humanos ao individualismo e ao enfrontamento. Se 1+1 pode ser máis de 2, e 2+2 máis de 8, non sería máis intelixente unir forzas en todos os ámbitos para resolver problemas en lugar de investir tempo e esforzo en enfrontamentos?