Veñen os extraterrestres!

Supoñamos que mañá chegan ao noso planeta uns seres moito máis avanzados tecnoloxicamente que nós. Supoñamos ademais que son pacíficos, altruístas, confiados e teñen vontade de compartir connosco o seu coñecemento. Cal sería a nosa reacción? É seguro que un feito así tería consecuencias importantes en moi diferentes ámbitos: político, científico, tecnolóxico, industrial, económico, relixioso, social... Probablemente habería unha forte competencia entre países, partidos políticos e persoas por situarse na comunicación cos nosos visitantes, tratando de adquirir e aproveitar o novo coñecemento antes que os demais. 

Non sería sorprendente que estes visitantes dispuxesen de tecnoloxías que a nós nos parecerían máxicas e que ata violasen leis da física que hoxe en día consideramos sólidas. Supoñamos agora que nos trasladamos á época na que os que hoxe están en idade de xubilación eran adolescentes e que quen os visita son os seus netos, os adolescentes de hoxe, coa tecnoloxía actual: pequenas pantallas de 5 polgadas con conexión a internet que permiten sacar fotos e vídeos en alta resolución, visualizar calquera parte do mundo utilizando google maps, visitar museos e parques con fotos e vídeos en 360º, realizar videoconferencias a distancia e a tempo real mesmo con varias persoas á vez localizadas en diferentes lugares, acceso a redes sociais con centos de "amigos" aos que en moitos casos nunca se viron diante, o acceso a información case ilimitada en forma de texto, fotos e vídeos de maneira instantánea, GPS e navegador que che di como ir dun sitio a outro calquera que estes sexan… e todo isto sen botóns nin interruptores visibles, simplemente tocando cos dedos sobre a pantalla para cambiar de aplicación, ampliar ou reducir o tamaño de fotos, reproducir vídeos, etc. 

Poñámoslles agora a estes xubilados-adolescentes un casco de realidade virtual de última xeración e deixemos que dean un paseo por Marte, que voen sobre Nova York ou que os ataquen uns zombies. Ensinémoslles a cantidade de información que cabe nun drive USB do tamaño dunha uña, unha impresora 3D que fabrica xoguetes, casas ou coches, drons con cámara que se manexan de maneira remota cun casco, materiais que responden a estímulos eléctricos emulando músculos cos que se poderían fabricar exoesqueletos case invisibles, para persoas con pouca mobilidade ou para traballos específicos, programas baseados en intelixencia artificial que reconstrúen fotos a partir duns cuantos pixeles, que nos suxiren o que podemos comprar, que música nos gustaría escoitar ou onde nos podería gustar ir en función dos nosos intereses persoais, software que se pode utilizar para visualizar e simular calquera deseño, construción ou proceso industrial antes de investir neles, optimizando así recursos e resultados, e un longo etcétera que incluiría avances en bio e nanotecnoloxía con máquinas a escala molecular ou microscopios con resolución atómica. 

As persoas que hoxe teñen máis de 70 anos están en mellor disposición ca min para emitir un xuízo pero paréceme claro que nunha época na que moita xente aínda non vira nunca unha televisión, non cabería esperar moito máis dunha hipotética tecnoloxía extraterrestre. Estamos a falar dun período de tempo duns 60 anos, un período de tempo no que a tecnoloxía actual trasladada á época na que os que hoxe son avós tiñan a idade dos seus actuais netos sería equivalente ao que ao principio deste texto interpretamos como "tecnoloxía extraterrestre".

Ray Kurzweil formulou no ano 1999 o que el chamou a "Law of Accelerating Returns", que se veu traducindo como a "Lei de Rendementos Acelerados". Esta lei di que o progreso tecnolóxico aumenta expoñencialmente co tempo, de maneira que o progreso comparable a todo o século XX debería ter lugar nos primeiros 14 anos do século XXI, que un progreso equivalente debería ter lugar de novo entre 2014 e 2021 e que en poucos anos máis o progreso que antes se realizaba en todo un século tería lugar varias veces no mesmo ano. Segundo Kurzweil, o progreso tecnolóxico de todo o século XXI debería ser equivalente a 1000 veces o progreso do século XX. 

En base a que se atreve a realizar estas afirmacións? Resulta que non só os humanos están a traballar no avance da tecnoloxía senón que tamén os computadores o fan a través de simulacións, análise estatística e numérica, modelos, algoritmos de intelixencia artificial, deseño virtual, etc; polo que se pode dicir que o progreso se alimenta de si mesmo e canto máis crece máis capacidade ten para seguir crecendo. Matematicamente expresaríase dicindo que o aumento de progreso é proporcional ao propio progreso en lugar de ser unha constante, dando como resultado un crecemento expoñencial. 

En termos máis sinxelos poderiamos explicar o que é un crecemento expoñencial utilizando o exemplo da fabricación en serie de robots que poden fabricarse a si mesmos. Supoñamos que temos unha fábrica de robots que produce 1 exemplar cada hora. Se pasan 10 horas produciranse 10 robots estándar pero se cada exemplar é capaz á súa vez de fabricar outro e para iso tamén inviste 1 hora, ao cabo de 1 hora teriamos en ambos os casos un só robot (o primeiro), pero ás 2 horas no segundo caso teriamos 3 en lugar de 2 (2 producidos na fábrica máis o que produciu o primeiro robot, ao que chamaremos o seu "fillo"), ás 3 horas teriamos 7 robots (3 producidos na fábrica, o primeiro e segundo fillo do primeiro robot, o neto do primeiro robot e o fillo do segundo robot producido na fábrica), ás 4 horas teriamos 15 e ao cabo de 10 horas teriamos 1023 robots en lugar de 10. 

O progreso tecnolóxico non é tan sinxelo de cuantificar pero hai indicadores, por exemplo o aumento na capacidade de cómputo, na capacidade de almacenamento de información, na razón de xeración de información, na capacidade de simular procesos cada vez máis complicados (número de partículas en sistemas discretos ou nivel de resolución e tamaño en sistemas continuos), etc; que se pode demostrar que seguiron un crecemento expoñencial desde hai décadas. A día de hoxe podemos avaliar as primeiras predicións de Kurzweil e con datos obxectivos non parece que vaian moi desencaminadas.

As conclusións de Kurzweil e doutros futurólogos a uns anos vista poden parecer tan disparatadas como o que hoxe é rutina parecería hai 60 anos pero xa hai quen estuda o envellecemento como unha enfermidade curable, quen traballa en proxectos para establecer colonias humanas en Marte e quen predí que a seguinte evolución humana está preto e non será biolóxica senón que terá lugar mediante a fusión con máquinas. 

A día de hoxe, cando a maioría das persoas vivimos pegados a un "teléfono" intelixente, non é desatinado pensar en aumentar as capacidades humanas a partir de máquinas. Google, Microsoft e Samsung, cada un polo seu lado, xa están a traballar en lentes de contacto que permitirán monitorear a tempo real a concentración de glicosa en sangue, corrixir a visión e mesmo proxectar imaxes directamente ao ollo. Á vista de todo isto é difícil crer que os extraterrestres (unha tecnoloxía equivalente) están moi preto? Se cadra os extraterrestres, polo menos neste sentido metafórico, sexan os nosos fillos… ou quizais o sexamos nós mesmos!