“Y ríase la gente.
Traten otros del gobierno
el mundo y sus monarquías,
mientras gobiernan mis días
mantequillas y pan tierno,
y las mañanas de invierno,
naranjada y aguardiente.
Y ríase la gente.”
(Luis de Góngora y Argote, 1581)

A letrilla satírica do poeta culteranista do Século de Ouro español non incumbe aos perigos do sobrecalentamiento planetario. En realidade, co proverbio adoita significarse a prevalencia do interese propio fronte ao que lles pase aos outros. Un modo de conduta que se reflicte, no mellor dos casos, no pasotismo egoísta das xentes e, no peor das situacións, no fatalismo impotente de quen pensa que pouco ou nada pode facerse fronte ao difícil ou complicado. Nada que ver, por tanto, co empeño do noso universal Alonso de Quijano.

Da ameaza do cambio climático parece tomar crecente conciencia a cidadanía, especialmente a correspondente a idades máis temperás. O fenómeno mediático protagonizado por Greta Thunberg puxo en candelero para o gran público os efectos deletéreos do crecemento descontrolado e nocivo do envelenamento do noso planeta Terra. A moza de 16 anos desenvolveu a súa preocupación polas consecuencias do cambio climático tras a serie de incendios que devastaron en 2018 cento vinte mil hectáreas en Suecia. Desde entón a singular Juana de Arco medioambientalista hase teimudo nunha cruzada internacional de sensibilización para protestar en contra do cambio climático e para esixir que se cumpran os Acordos de París.

Lembre o lector que coas resolucións parisienses, as Nacións Unidas auspiciaban a redución das emisións dos gases de efecto invernadoiro (GEI) co propósito da súa plena aplicabilidade para o ano 2020. A Unión Europea tomou o liderado nas negociacións que superaron momentos críticos de desacordo entre algúns dos 174 países participantes. E non pasou moito tempo para que o presidente Donald Trump anunciase a retirada de EEUU do Acordo de París, para facilitar sen restricións o proteccionismo industrial estadounidense. O America first (“Primeiro os Estados Unidos”) impúxose aos desexos posibilistas da gran maioría dos países asinantes.

Non debe estrañar que o Vello Continente haxa tomado iniciativas para conter a marcha ineluctable cara á destrución da nosa querida nai Gaia. É precisamente na Europa das diversas revolucións industriais onde os efectos "colaterais" dun crecemento desaforado manifestáronse nunha contaminación de negativo impacto no noso medio ambiente. Algúns países europeos han tomado con celeridade medidas para conter a deterioración dos nosos aires, augas e terras.

Pénsese, por exemplo, que en Suecia, o país de Greta Thunberg, unha cantidade menor ao 1% do lixo doméstico acaba en entulleiras grazas ao seu sistema denominado "de refugallo de enerxía", o cal converte o lixo en enerxía (centros Waste to Energy). Pero o que realmente chama a atención do éxito deste programa é que agora necesita importar lixo do Reino Unido, Italia, Noruega ou Irlanda para manter operativos os 32 centros WTE que existen no país escandinavo.

Pouco recomendable é, con todo, a autoindulgencia europea por loables sexan algunhas das iniciativas individuais dalgúns países. Hai uns días aparecía nos medios españois unha noticia á que pouca relevancia deulla. A inauguración o pasado decembro dunha planta de xeración de enerxía eléctrica a partir do carbón en Safi (Marrocos) parece que axitou o equilibrio do sistema eléctrico español. Desde entón, España importa enerxía máis barata do país veciño, cuxas empresas non teñen que soportar os custos por emitir CO2 fixados no sistema europeo de comercio de emisións (ETS). É dicir que se pasan aos nosos veciños do sur os efectos colaterais de emisións contaminantes e limitadas no Vello Continente, en aras de mellorar as contas de resultados das compañías enerxéticas españolas. O business é o business, xustificarase.

Análoga argumentación concierne ao caso de Alemaña, o país de maior peso económico de Europa, e tamén o maior contaminador do medio ambiente continental no que fai ás emisións de gases de efecto invernadoiro. As súas emisións per cápita (11,4 toneladas ao ano en 2016) son unha vez e media máis altas que as de Francia ou Italia. A razón é simplemente a utilización do carbón como xerador enerxético. Os xacementos de carbón da antiga Alemaña do Leste xunto cos de Renania do Norte-Westfalia concentran o maior sector de minería de lignito e electricidade xerada en centrais térmicas de carbón de toda Europa.

Certo é que a produción de enerxía renovable en Alemaña multiplicouse por seis desde o ano 2000. Con todo, se a UE de verdade quere cumprir cos obxectivos dos Acordos de París e os obxectivos fixados polas institucións europeas para liberarse da electricidade xerada por carbón no ano 2030, todos os estados membros e, moi especialmente, Alemaña, deberán facer un considerable esforzo.

É impensable poñerlle portas ao campo, porque o medio ambiente non coñece de fronteiras e afecta a todos os países europeos e ao conxunto mundial. Os máis novos, a quen desexo longa vida e mellor saúde, son os primeiros que deberían mobilizarse para que poidan gozar no futuro dun medio ambiente san e vivible. De momento o partido dos Verdes, auténtico paladín da causa medioambientalista, viu aumentar exponencialmente o seu respaldo electoral na última consulta europea en Alemaña. Outros partidos farían ben en tomar nota.