Xurxo Doval (Xuventudes Socialistas): "Besteiro non nos vai a invisibilizar ou impoñer unha xestora como fixeron outros"

A semana pasada estivo marcada pola manifestación multitudinaria celebrada na Pobra do Caramiñal o sábado 22 de marzo. Cal foi a reacción das Xuventudes Socialistas á resposta da cidadanía contra Altri e a mina de Touro e como acollestes a declaración de impacto ambiental positiva? 

A DIA de Altri o que vén dicir, sen cuestionar o traballo dos técnicos, que existe unha vontade política detrás da Xunta, que pode facer caso ou non aos técnicos, pero hai unha vontade da Xunta para que saia adiante este proxecto que cuestiona a sustentabilidade ambiental de Galicia, porque non afecta a unha zona en concreto. Queda outro informe, o máis importante, que é o que condiciona a chegada dos fondos europeos e que é o dos danos sobre os hábitats, que será moito máis rigoroso e que, seguramente, non pase e quedarán sen eses fondos. 

Isto lévanos á pregunta de como unha empresa necesita 250 millóns de euros públicos para desenvolver o seu proxecto industrial. Se falásemos de financiamento privado trataríase doutra forma, pero obviamente as administracións públicas non poden levantar proxectos que poidan afectar medioambientalmente a Galicia, á saúde e á saúde mental dos galegos e, sobre todo, proxectos que non terminan o seu ciclo de valor engadido en Galicia. Falamos de que traballaremos cunha industria de papel soluble pero todo o proceso de transformación, o que xera riqueza, prodúcese fóra, mentres aquí témonos que comer a contaminación e a eucaliptización cando hai dúas pasteiras a menos de 100 quilómetros.

A resposta cidadá? Está a reaccionar ben, porque a xente non é parva. Hai un problema na ría de Arousa e o río Ulla, que xa están contaminados, levamos xa máis dunha década vendo noticias sobre a baixada da produción. Habería que falar de quen está a contaminar, como contaminou e como está a contaminar aínda hoxe, sen Altri, estes ecosistemas, pero é un melón que haberá que abrir e a algunha formación supostamente de esquerda non lle gustará que se abra. Pero haberá que facelo, porque dicimos que non a uns proxectos, pero si a outros; dicimos non polo non a Altri, pero non queremos falar de Alcoa e a súa seguridade medioambiental; dicimos non a Altri, pero ante o peche da térmica das Pontes, a máis contaminante de Europa… Os socialistas aquí temos un discurso serio en materia medioambiental. Queremos unha Galicia autónoma en materia enerxética e que contamine o mínimo con todas as seguridades medioambientais. Altri non o asegura, tampouco pola vía enerxética, e queremos dar saída aos proxectos que hai en Galicia e que teñen problemas pola súa dependencia nos combustibles fósiles.

Vedes lonxe, en calquera caso, que se poidan conceder eses fondos públicos a Altri? 

Temos a sensación de que non van pasar eses exames de seguridade máis rigorosos que pide Europa. O Goberno de España non pode dicir si ou non a discreción, pois sería prevaricar, pero isto vai por concurso onde Altri ten todas as de perder. 

Mencionas ese “discurso serio” dos socialistas e é certo que desde Xuventudes Socialistas mostrastes case desde un primeiro momento a vosa oposición ao proxecto de Altri en Palas de Rei. Máis morna foi a postura do PSdeG durante moito tempo, tratando de facer equilibrimos entre a defensa do emprego e a industria e o respecto ao medioambiente. A da Pobra foi, de feito, a primeira vez que Besteiro participa nunha mobilización contra Altri. Consideras que se tardou máis da conta en reaccionar? Pode pasarlle factura ao PSdeG esa indecisión…

Non creo que poida pasar factura unha cuestión como Altri porque realmente toda a militancia púidose ver representada neses movementos que fixemos desde as XX.SS. Nunca tivemos nin vetos nin contradicións, máis ben todo o contrario. Seguramente fai cinco ou seis anos, con outra dirección, se nos situamos mentres o partido facía o seu traballo estariamos baixo unha xestora, como estivemos. Entendemos que o partido ten unha postura que costa máis traballar que eles defenden, onde non é só o impacto medioambiental, senón outras condicións como a sustentabilidade social ou económica.

Aos poucos imos seguindo ese rastro que deixa Altri e as Xuventudes Socialistas opuxémonos desde o principio, primeiramente, pola opacidade do proxecto. É unha mentira. Cando se rodeou San Caetano levamos unha pancarta que xa falaba desa mentira de Altri. Máis tarde, na manifestación multitudinaria en Santiago, Lara Méndez acudiu, representando ao PSdeG, con esa mesma pancarta. E na Pobra con José Ramón, estivese el ou non, o Partido Socialista de Galicia opúñase a esa mentira de Altri. O PSdeG non dará unha resposta inmediata “porque cremos que ten que ser así, porque hai un interese económico, persoal, individual ou da clase que sexa” nin o “non polo non porque preferimos seguir falando da Galicia mártir e que somos unha colonia e non podemos ser nada máis porque ese discurso rende electoralmente”. O PSdeG ten un discurso serio. 

Si parece de actualidade ese certo medio ao espolio na comunidade. Pronunciácheste, por exemplo, sobre a mina de litio de Doade, que como ourensán imaxino que che tocará moi de preto un asunto así. Defendes “a autonomía europea e galega e o fin á explotación de países en vías de desenvolvemento”. Algunhas voces sinalan que é xusto o primeiro paso á explotación ou espolio doutros recursos. Como o ves?

Volvemos ao mesmo discurso de sempre: estamos en contra da mina de Touro pero en contra do peche da mina de Penouta; non queremos Altri pero defendemos As Pontes. Que queremos para Galicia? Estamos nun contexto moi difícil na xeopolítica internacional e é unha oportunidade histórica poder estudar estes proxectos que nos poden dar unha autonomía en canto aos recursos necesarios para o desenvolvemento e a innovación tecnolóxica de Europa e Galicia, o que significa moito valor engadido, e que poden terminar ou seguir os seus ciclos aquí, porque se está estudando a Vigo como unha cidade que expón axudas para o sector dos microchips, parte fundamental para complementar co litio e as baterías dos coches eléctricos. 

Logo somos os primeiros en dicir non e queixarnos de que Europa vai a países africanos a rebentar minas. Non o queremos aquí, pero si nos gusta explotar a países en vías de desenvolvemento. Non queremos unha Galicia dependente, senón autónoma en recursos, pero si que Rusia e Estados Unidos repartan os recursos minerais de Ucraína e Galicia dependa dos recursos explotados por dúas potencias imperialistas que condicionan o taboleiro político. O mesmo cos recursos enerxéticos, co petróleo estadounidense ou o gas ruso sen ter nós eólica porque os muíños son o demo, preferimos ser Don Quixote. Cada un terá que mirar os intereses que hai detrás de cada decisión política. Se hai a oportunidade de traballar unha mina que sacará recursos estratéxicos que se poderán transformar en Galicia, que poida xerar valor engadido en Galicia e, sobre todo, nunha provincia tan deprimida como a de Ourense, onde por cada tres pensionistas hai un traballador, vai ser importante. Haberá quen se teña que situar e dicir que queren para cada lugar. O que non pode ser é que teñamos oportunidades sobre a mesa, prefiramos ser ecoloxistas á conta de bombardear e contaminar a terceiros. 

Volvemos ao elemento central: ninguén quere manchar as mans, pero ter o teléfono móbil último modelo. Pero, como mencionas, e pensando na mina de Touro, é importante que a extracción dese cobre non vaia suxeita a comprarlle as bobinas tratadas a outro país. Deberían ir aparellados os proxectos a plantas de tratamento.

Hai que ver como é o ciclo de produción, cal é a cadea de valor e onde se xera o valor. Se só imos ser unidades extractivas talvez non nos mereza a pena. Pero si tamén producimos, como ocorre con Alcoa, si nos merece a pena manter eses procesos que xeran valor engadido en Galicia, pero deben pasar un filtro medioambiental. Devandito isto: ningunha actividade económica xera impacto cero, son positivos e negativos. Galicia xa está contaminado nalgúns lugares e na ría de Arousa a produtividade marisqueira é cada vez menor, pero iso non é por Touro ou Altri, temos que ir ao fondo e pasar o filtro medioambiental a todos e saber quen está a contaminar o noso país, que seguro que se esconden detrás dalgunhas siglas.

"PODEMOS ENTRAR EN CONTRADICIÓNS, PERO SOMOS LEAIS A BESTEIRO"

O PSdeG vén de celebrar o seu XIV Congreso Nacional no que Besteiro saíu de novo como líder sen discusión algunha e onde as Xuventudes Socialistas destes un paso adiante no que se refire a peso dentro do partido. Cres que sae reforzada a súa figura despois deste encontro coa militancia?

Si. Aumentou a súa marxe de apoio e José Ramón sae apoiado. Se alguén se quixese presentar podía facelo. Aquí temos todos as cartas enriba da mesa e Besteiro ten un proxecto para que, se alguén se quere presentar dentro de catro anos, que o faga. Este partido ten todas as ferramentas democráticas para que calquera poida expresar a súa opinión, presentarse e facer o que considere. Somos o partido máis democrático que pode haber: escollemos os nosos líderes co voto e o aval de cada militante. Se alguén non está contento coa dirección que se anime a presentar.

Nós podemos entrar en contradicións coa dirección moitas veces, pero somos leais ao Partido Socialista e cremos que José Ramón é das persoas máis sensibles, entre os líderes do PSdeG dos últimos anos, cos problemas da xente nova e coa organización de XX.SS. Nunca nos vai a invisibilizar ou impor unha xestora como si fixo algún secretario xeral. 

Todo isto sucedeu nun momento de crise marcado pola fractura do PSOE compostelán. Hai voces relevantes como Toruiño, Bugallo ou Noa Díaz que asinaron un escrito onde se sitúan ao lado dos edís expedientados. É sostible un clima de tensión así con bandos tan diferenciados? Tomas partido nalgún deles?

Tomo partido do partido. Son militante do Partido Socialista e o que teña que opinar das crises internas fareino nos órganos onde hai que facelo. Respecto moito ao compañeiros, respecto a Touriño e a Laxe, que tamén foi presidente e abriu camiño ao PSdeG. Laxe estivo no Congreso e Touriño non. Cada un terá que se pór nun lugar ou outro, a historia pon a cada un no seu sitio. É coma se preguntamos hoxe a Pedro Sánchez sobre Felipe González. Pero os socialistas non podemos perder tempo en batallas, senón en traballar en proxectos e mellorar os resultados electorais de 2023 onde, por exemplo, perdemos a alcaldía de Santiago, e iso non foi responsabilidade de Besteiro porque non era o secretario xeral do PSdeG. Serán responsables quenes pasaron de goberno a oposición. Nós traballamos para recuperar a alcaldía compostelá, sexa cal for o equipo, recuperar a de Ourense, a de Ferrol, reter as que xa temos, loitar pola de Pontevedra, reconquistar a Deputación de Pontevedra e aspirar a ter a de Ourense sen depender de ningún tipo de forza populista.

A crise en Compostela estalou polo posicionamento de catro persoas nun tema como o das Vivendas de Uso Turístico. Aos votantes este ruído pode desconcertalos e permear a idea de que en política non hai espazo para as ideas propias. É realmente tan importante a disciplina de partido?

En política hai lugar ás ideas propias e respéctanse totalmente. Existen mecanismos, asembleas, comités, onde se debaten as posturas. O tema de Altri debatémolo nos comités nacionais, no Congreso do PSdeG acordouse esa oposición a calquera tipo de pasteira. Todo se debate nestes espazos e a oposición ás VUT ten cabida nestes debates. A figura máis representativa cando chegan eses momentos de contradición entre a idea persoal e a postura do partido deuna Pedro Sánchez en 2018, cando abandonou a súa acta para non apoiar ao Goberno de Rajoy, pero tampouco provocar un conflito co seu partido. Sete meses despois era secretario xeral do PSOE e un ano e medio despois presidente do Goberno de España. 

Teño claro que eu, dano ao meu partido e ás miñas siglas, non llo vou a facer. Vótanos a xente para chegar ás institucións, pero previamente foron os compañeiros e compañeiras os que decidiron que fósemos nós os que mellor podiamos defender as ideas do PSOE nunha candidatura. Logo é o voto cidadán o que nalgúns lugares levounos a revalidar alcaldías e noutros a perdelas, que tamén é motivo de reflexión. 

De feito, a vivenda será hoxe un tema máis que recorrente xa non só nos encontros das Xuventudes Socialistas, senón tamén nas charlas de café. Cales son as propostas neste sentido entón? É a favor ou en contra das VUT? Coincides na necesidade de implementar políticas que impidan a proliferación destas vivendas e plataformas como Airbnb?

Obviamente. Hai que regular as VUT, houbo un debate en distintos congresos a nivel estatal e galego onde se decidiu que cada goberno municipal debe ter liberdade para realizar ese control. Pero é só a punta do iceberg. Temos que falar das vivendas baleiras e no PSdeG levamos 9 meses defendendo un banco público de aluguer, unha medida que defende algunha plataforma provivienda pero que até hai pouco ninguén nos daba o mérito por esta proposta que, por certo, xa funciona en Euskadi. Aquí en Galicia o PP votou en contra cando a levamos ao Parlamento cando é unha medida importante xa que temos 500.000 vivendas baleiras. Cantos municipios poderían facer hoxe control desas vivendas baleiras? 

É importante falar desas medidas ou aplicar a Lei de Vivenda, que está a funcionar en Cataluña e a Xunta ten bloqueada e que trasladou a responsabilidade aos gobernos municipais para que fagan os informes sobre por que deben ser consideradas áreas tensionadas. Hai gobernos, que non son socialistas, que se están demorando bastante neste sentido. Aquí en Galicia quenes comezaron a regular as VUT foron os socialistas, agora estao facendo A Coruña e en Santiago foi unha alcaldía socialista a que puxo as bases para dicir onde e en que condicións podía haber VUT. Alí tivo a abstención do BNG, que xogaba electoralmente con algo tan sensible como a vivenda. O PSdeG non vai xogar electoralmente con estas cuestións e tentamos manter coherencia e proxecto en medidas para dar oportunidade aos mozos para acceder á vivenda.

Esas condicións que fas mención en Compostela para as VUT foron aprobadas cando Sánchez Bugallo era alcalde e ratificadas máis tarde con Goretti Sanmartín. Foi cando estalou a crise no PSOE santiagués. 

Non, o BNG veu facer, como fai sempre, maquillaxe. O BNG despois de absterse na decisión máis 

importante, e promover escraches até a noite electoral contra compañeiros e compañeiras do anterior goberno municipal, un ano e medio despois, decidiu facer esa operación estética sobre si téñense que dar de alta ou non nun rexistro municipal, que se entra en conflito co rexistro da Xunta, e que non solucionou nada. Quen puxo e tivo a valentía de bloquear a proliferación das VUT foi un goberno socialista.

Despois, compañeiros e compañeiras, en coherencia co anterior goberno municipal, tomaron unha decisión, non sei cales eran as que tomaran de maneira interna e non me vou a meter niso, que derivou nese conflito. A día de hoxe non estamos a falar da vivenda, senón que a día de hoxe non se cumpren uns regulamentos, pero son cuestións nas que non me meto porque non é a miña responsabilidade xulgar publicamente as decisións do partido. En todo caso darei a miña opinión nos órganos onde corresponda. 

SUBSTITUCIÓN XENERACIONAL E SACRIFICIOS DESDE ADOLESCENTE

Recentemente desde Xuventudes Socialistas criticastes unha certa “desconexión” que existe no PSdeG e falouse da necesidade dun “cambio xeneracional profundo”. Que pasos concretos propondes para que o partido se aproxime á realidade dos mozos galegos? Hai realmente tanta distancia entre as teses que defende a cúpula do partido e as súas mocidades?

Aí hai un enfoque seguramente equivocado en que era unha crítica contra José Ramón e o PSdeG, senón que era unha crítica ás dinámicas, en colectivo, á política e as súas dinámicas que o partido asumiu nos últimos 20 anos pensando en tempos mellores no canto de pensar no presente e no futuro. Insisto en que Besteiro é unha das persoas máis sensibles coa organización. Tamén Lara Méndez, unha das persoas que máis apoio nos deu desde que entrei eu, son persoas que entenden que os mozos vivimos problemas como da vivenda dunha maneira máis intensa que a xente maior, que os mozos queremos emprender sen ningún tipo de condicionantes, unha dirección que entende que os mozos pode comunicar mellor con outros mozos que xente máis veterana. Todo ese traballo é o que estamos a facer no último ano, visibilizando a organización e as súas iniciativas, como o banco público do aluguer, as matrículas universitarias gratuítas, unha reivindicación histórica das XX.SS. foi a primeira iniciativa que levou o PSdeG a pleno, o PP votou en contra e ás dúas semanas o Consello da Xunta estaba a votar a favor desa iniciativa que era nosa. 

Son conscientes de que temos ideas e de que necesitamos tamén da súa experiencia para poder transformalas e aplicalas. Estamos a chegar a ese punto de encontro onde todas as idades do partido podemos contribuír a xerar ese proxecto socialista galego. Iso pasa por visibilizar a organización, as súas demandas, do traballo a nivel municipal, provincial, autonómico e mesmo estatal. Con Altri fomos os primeiros en dar o paso e aos poucos chegamos a esa mesma postura todos xuntos de que estamos en contra desa mentira. 

É un traballo conxunto, de partido e Xuventudes Socialistas, que é un modelo que sempre defendín en todas as miñas responsabilidades, que tivo moito éxito na cidade de Ourense, onde estaban moi integradas grazas ao equipo de Natalia González e que levou a que, por exemplo, as XX.SS. tivesen unha concelleira mozo no Concello de Ourense ou que no goberno de Compostela, hai uns anos, estivese un compañeiro de Xuventudes. Son pasos, pasos pequenos, costa avanzar, pero estamos no camiño correcto. Non é unha crítica a Besteiro ou á cúpula, senón a todas as dinámicas, aos sectores oficiais e críticos, aos que tiran ao carón ou a outro. No PSdeG estamos na liña indicada de comezar a traballar e xerar eses debates, esa formación, para que haxa unha substitución xeneracional cando toque que non resulte abrupto e poida romper co partido. 

Dentro desa presumible substitución xeneracional es unha das voces máis relevantes nesta nova política galega, marcada en gran medida pola polaridad. Hoxe parece que navegamos entre posicionamentos extremos e non es alleo a iso, pois sufriches ataques en redes sociais que perfectamente poden enmarcar en delitos de odio. Imaxino que non resulta nada sinxelo dedicar á política de maneira activa cunha corrente ultra tan en alza e á vez falar como político sen ser visto como un rapaz de 25 anos…

É difícil loitar contra o discurso paternalista. Desde fóra e desde dentro. Enténdese cando hai xente que sabe que a túa sofres porque queres ir á universidade desde territorios de Galicia polos que non pasa un autobús, cando te queres independizar e nin hai vivenda nin o diñeiro para acceder a ela, cando tes unha formación que che proporciona un coñecemento co que enriquecer Galicia pero atopaste con trabas políticas e burocráticas para desenvolver un proxecto. Aínda que non peiteemos canas vivimos os problemas do presente. Certamente estar hoxe en política, e máis no Partido Socialista, é de valentes, de xente valente. 

Mencionas os ultras, pero recordo que os primeiros hooligans que sufrimos foron os perfís troll en redes sociais de nacionalistas e de dereitas que che teñen cruzado por ser do PSOE. Cando saio de festa e pregúntanme si son Xurxo Doval o do PSOE… A ver que dis! Pero xusto por esta xente está moi demonizado, porque a xente cre que cobro un salario do PSOE ou dunha administración, pero estou orgulloso de que en todos os niveis nos que estiven como responsable político das XX.SS. nin levei nin levo nin un euro. Iso non o poden dicir nin en Galiza Nova nin en Novas Xeracions. Temos unha visión de que a organización política xuvenil non pode ser unha estrutura de colocación laboral e profesional sine die. Vimos aquí a achegar, a traballar, a suar a camiseta, porque pensas que podes axudar aos demais e darlles un mundo á xente para que os que veñan despois non teñan que loitar tanto. 

Levo 11 anos militando e desde o primeiro momento puxen máis diñeiro do meu peto que do partido. Os meus pais o primeiro que me dicían é que parece que financiaban eles ás XX.SS., porque os desprazamentos os tes que cubrir ti. Falo por esa inquietude política, porque gústache, porque vai en ti tratar de mellorar a vida das persoas e que é moi difícil, hai que ser moi terco para dar moitas veces co mesmo muro, pero iso resulta gratificante cando vén xente que cho recoñece. Pero hai outros aspectos cos que se fai difícil, porque ademais de diñeiro perdes vida social. Deixas de asistir a aniversarios, deixas de buscar parella estable cando os teus fins de semana pásalos saltando de manifestación en manifestación, tes que renunciar a cousas como pasar tempo en familia. Recordo que os últimos días de vida da miña avoa paseimos manifestándome o sábado a favor da Lei Trans e o domingo a favor dos traballadores da CRTVG. Ela morreu un luns e case non puiden despedirme dela, pero tiña un compromiso político coa miña organización e o meu país. É moi difícil por culpa do discurso dos hooligans que tratan de desvirtuar a política e deshumanizarla que a xente entenda os que sufrimos. Hai tempo para a alegría, pero moitos máis de dureza onde fai falta estómago para aguantar e seguir.

É obvio que hai que sacrificar moito e supoño que terás moitas veces ese debate de si realmente compensa. Pero outra lectura que pode facer é que facer política está só ao alcance duns poucos que poden acceder a eses recursos para poder facer eses desembolsos.

O partido facilita cousas, moitas. Se fose outra persoa o partido talvez tería moita máis sensibilidade. Pero desde o primeiro momento, porque non oculto que os meus pais son médicos e teño unha certa posición privilexiada coa que me podo permitir certas cousas, nunca lle pido ao partido diñeiro por cousas que eu considero que podo custearme. É algo que decido eu, estar aquí e ter esta actividade. Pero especialmente porque ese diñeiro é público, da xente, e intento ser moito máis responsable con iso, porque é o diñeiro dos meus compañeiros e compañeiros que pagan as súas cotas e do financiamento público que pode recibir. 

En todo caso reafirmo que os socialistas temos a mentalidade de evitar converter a nosa estrutura xuvenil nunha empresa de colocación laboral, algo que non se pode ver noutras formacións políticas galegas xuvenís onde xa sexa pola propia organización ou outros satélites hai algún tipo de financiamento sempre. Nós temos a sorte, a valentía e o compromiso político de que estamos onde estamos polos nosos ideais, e que esa liberdade económica permítenos ser os máis traballadores e autocríticos connosco e a nosa contorna. E cos sacrificios que iso implica. Eu puiden facer equilibrios entre a miña vida universitaria e a miña vida política, os cales me permitiron ter premios extraordinarios pola miña excelencia académica, pero seguro que a maior parte dese diñeiro xa voou por cousas do partido. Aínda así estou orgullo de habelo feito, de ter unha organización que traballa, que pensa, que é reflexiva, e que a xente poida ver que se chega traballando. Non aspiro a ser un influencer de TikTok ou ter unha vida rápida facendo o menos posible, senón a estar nos lugares onde merezo estar polo meu traballo, polo meu achegue persoal, intelectual ou o que sexa, que é a maior riqueza do PSOE, o seu activo humano. 

Falando dos máis novos, moitas veces séguense vendo como un sector pouco mobilizado electoralmente. Que mensaxe lanzarías para animalos a participar activamente tanto nas urnas como na rúa? 

Que o libro non está escrito, senón que se escribe a través da política. A política non son os casos de corrupción, nin decisións centralizadas lonxe do teu territorio, senón que é o teu día a día. Que en autobús pase preto da túa casa é política. Que teñas a posibilidade de traballar onde naciches e facendo o que che gusta é política. Que poida ter unha familia, unha vivenda, ir á universidade sen pagar un euro, iso é política. Todo iso gáñase ou se perde nunhas eleccións. Iso é o máis importante, porque todo depende da política, desde a economía até a saúde. Podemos participar todos e todas ou deixar que o faga unha soa persoa. Eu prefiro que todos participen.