Venezuela e a constituínte de Maduro

A recente convocatoria do Presidente Maduro a unha Asemblea Nacional Constituínte (ANC) parece ser, de novo, unha resposta reactiva e tardía á severa crise social, económica e política que vive o país. A credibilidade do goberno é hoxe máis baixa que nunca e as súas intencións só xeran rexeitamento na maioría do pobo. Poucos cren que en realidade o que se pretende é buscar solucións aos conflitos que existen e fundamentar a paz. Máis ben é percibida como un intento de gañar tempo e consolidarse no poder.

Se esta decisión se formulase hai 1 ou 2 meses, quizais a resposta da xente non fose tan radical.

Lembro moi ben o proceso constituínte de 1999, pois participei activamente como membro do equipo asesor da "Comisión de Ambiente" da ANC, coordinado polo Dr. Alexander Luzardo. O resultado do noso traballo foi o compoñente ambiental (27 artigos) da Constitución.

Todo comezou coa proposta de Chávez durante a súa campaña electoral en 1998, e esta foi a cronoloxía dos eventos:

25 de abril 1999 - Referendo Consultivo da ANC

25 de xullo 1999 - Votación para elixir os membros da ANC

3 de agosto 1999 - Instalación da ANC

15 de decembro 1999 - Referendo Aprobatorio da Constitución

As regras de xogo establecidas polo Consello Nacional Electoral para o Referendo Consultivo sobre a convocatoria da Asemblea Nacional Constituínte a celebrarse o 25 de abril de 1999, foron as seguintes:

Primeiro: Considerarase aprobada a convocatoria da Asemblea Nacional Constituínte se o número de votos afirmativos é superior ao número de votos negativos.

Segundo: A Asemblea Nacional Constituínte estará integrada por 131 membros e terá unha conformación unicameral. Á Asemblea Nacional Constituínte só se elixirán representantes principais.

Terceiro: A elección dos constituíntes será en forma personalizada (polo seu nome e apelido), Total por rexións 104, Indíxenas 3, Circunscrición nacional 24, Total xeral 131.

Cuarto: A postulación dos candidatos poderase presentar nalgunha das seguintes formas:

1.- Por iniciativa propia. (Postularse a si mesmo)

2.- Por iniciativa dos partidos políticos legalmente constituídos.

3.- Por iniciativa de calquera dos sectores da sociedade civil interesados en participar no proceso.

En calquera das formas de postulación antes sinaladas deberase cumprir cos seguintes parámetros:

a) Poderase ser candidato só nunha circunscrición, xa sexa na rexional ou na nacional.

b) Para ser postulado candidato na circunscrición nacional requírese como mínimo 20.000 firmas de electores.

c) Para ser postulado candidato nunha circunscrición rexional requirirase como mínimo a firma dunha cantidade porcentual de 0,50% en todo o país da media da poboación xeral por cada rango.

Quinto: O tempo de funcionamento da Asemblea Nacional Constituínte será de 180 días contados a partir do día da súa instalación.

Sexto: Para ser representante á Asemblea Nacional Constituínte requiriranse as condicións xerais de elexibilidade: ser venezolano por nacemento e maior de 21 anos. Os constituíntes electos gozarán de inmunidade nos termos que consagrará a Asemblea Nacional Constituínte.

Sétimo: Non poderán ser elixidos representantes á Asemblea Nacional Constituínte: o presidente da República, os ministros, os presidentes e directores dos institutos autónomos ou empresas do Estado, os gobernadores e secretarios de goberno dos estados e o Distrito Federal, os senadores e deputados ao Congreso da República, os deputados ás asembleas lexislativas dos estados, os alcaldes e concelleiros, maxistrados da Corte Suprema de Xustiza, Consello da Xudicatura e demais xuíces da República, o fiscal xeral, o contralor xeral e o procurador xeral da República, os militares activos e os membros do Consello Nacional Electoral; a menos que renuncien dentro dos 15 días seguintes á convocatoria. O cargo de constituínte esixe a dedicación exclusiva aos deberes inherentes a esta alta función, polo que é incompatible con calquera outro destino público ou privado.

Oitavo: Unha vez instalada a Asemblea Nacional Constituínte, como poder orixinario que recolle a soberanía popular, deberá ditar os seus propios estatutos de funcionamento, tendo como límites os valores e principios da nosa historia republicana, así como o cumprimento dos tratados internacionais, acordos e compromisos validamente subscritos pola República, o carácter progresivo dos dereitos fundamentais do home e as garantías democráticas dentro do máis absoluto respecto dos compromisos asumidos.

Noveno: A Constitución que redacte a Asemblea Nacional Constituínte será sometida a referendo dentro dos 30 días continuos á súa sanción. A Constitución quedará definitivamente aprobada se o número de votos afirmativos é superior ao número de votos negativos.

Aínda que é legal que o Presidente da República poida tomar a iniciativa da convocatoria, toda a oposición política ao goberno, o chavismo disidente de Maduro, así como algúns chavistas activos sinalou o seguinte:

1. que tomar a iniciativa de convocar non lle dá dereito ao goberno para poñer as condicións, e establecer as regras do xogo. Moito menos abrogarse o dereito de decidir cantos e quen se postula. Iso só pode decidilo o pobo.

2. que a proposta de que as postulacións e a elección dos constituíntes a faga, nun 50 % o propio goberno, e que o restante 50% se faga por sectores e territorios, é dicir, polos sectores (gremios, sindicatos, consellos Comunais, etc) que apoian ao goberno e polos territorios (Comunas) que o goberno controla, non ten base legal e é percibida como unha "trampa" ou unha "conspiración fascista".

3. que calquera convocatoria a unha ANC, debe ser sometida, primeiro e obrigatoriamente, a un Referendum Consultivo, para que o pobo pronúnciese acerca de se a aproba ou nó.

4. que neste referendo consultivo, tamén deben ser sometidas a aprobación, as bases comiciais (cantos asembleístas se elixirán, como e quen se postula, o tempo de duración da ANC e todas as demais condicións requiridas).

5. que, se o Referendum Consultivo é favorable á convocatoria, debe establecerse o cronograma de postulacións e elección dos asembleístas.

6. que o produto final do traballo da ANC, cando se produza, debe ser sometido a un Referendum Aprobatorio.

7. que as organizacións comunitarias (Comunas, Consellos Comunais, e CLAP's) poden postular candidatos á ANC, pero, de novo, non abrogarse o dereito para designalos, pois a elección dos membros da ANC só se pode facer por medio do sufraxio libre, universal, directo e segredo; e non nunha elección de "segundo grao" como parece propoñerse.

Con esta proposta o goberno está a apostalo TODO, quizais contando coa "complicidade" do Tribunal Supremo de Xustiza e do Consello Nacional Electoral, cuxa independencia política e administrativa foi cuestionada desde hai xa varios anos.