Somos seres inconstantes e estúpidos con mala memoria

Dicía o escritor portugués José Saramago que: “Hai que recuperar, manter e transmitir a memoria histórica, porque se empeza polo esquecemento e termínase na indiferenza.” Quizais é o que está a suceder con algunhas persoas da intelectualidade catalá, algo que me parece sorprendente. Na Feira Internacional do Libro de Guadalaxara, México, Barcelona é a cidade convidada nesta edición. Unha presenza importante, na que están a participar escritores cataláns (que escriben en catalán e castelán), así como unha ampla representación do consistorio barcelonés encabezada polo seu alcalde Jaume Collboni. Tamén participou o presidente da Generalitat, Salvador Illa.

O alcalde barcelonés anunciaba na inauguración do espazo de Barcelona que o concello, en colaboración co Consorcio de Bibliotecas de Barcelona e Casa América Catalunya, impulsará unha bolsa residencial para autores latinoamericanos, dotada con 80.000 euros. O motivo: reforzar o vínculo entre Barcelona e Latinoamérica. A bolsa, que denominaron “Narrar Barcelona”, ofrecerá un espazo de creación.

O orzamento da bolsa inclúe o desprazamento desde o seu país de orixe, o aloxamento durante o tempo en Barcelona, o apoio necesario para poder realizar o seu traballo de investigación, así como a edición e distribución da obra.

O anuncio de Collboni sentou fatal á Asociación de Escritores en Lingua Catalá (AELC), que protestou pola becay pide retirala. O argumento da AELC é que a bolsa exclúe a “os Países Cataláns”. Nese escrito "solidario" suxiren que o diñeiro se destine a escritores locais. Para animar o panorama, o portavoz de Junts no concello de Barcelona, Jordi Martí, reclama que se retire a bolsa ou que se convoque unha do mesmo nivel e dotación económica para autores cataláns.

Aínda se lembra  en Catalunya o boom de escritores latinoamericanos que viviron en Barcelona, e algúns noutras poboacións da provincia, nos anos 60 e 70. Unha “trasfusión de sangue novo”, como o define o escritor Eduardo Mendoza. Quen teñen memoria ,todavia  lembran que estes escritores foron recibidos cos brazos abertos. Barcelona foi nesa época unha cidade de referencia con proxección internacional e  ademais moi divertida. Neses anos, figuras como Vargas Llosa, García Márquez, Cortázar, Fontes ou Donoso elixiron Barcelona. A responsable de máis dun deles foi a axente literaria á que tanto se lle debe, Carmen Balcells, e, como non, o editor Carlos Barral, a quen se lles debe un gran recoñecemento.

Barcelona, por desgraza,foi perdendo ese liderado e recoñecemento como a “Meca da literatura”. A capital de Catalunya quere recuperar ese lugar literario que a situaba nun lugar privilexiado, aberto, integrador, onde a boa literatura marque o seu selo de identidade. Unha idea que volveu a lanzar Collboni aproveitando a súa presenza na Feira Internacional de Guadalaxara. Dicía o xenial Francisco de Quevedo que: “O agradecemento é a parte principal dun home de ben.”

Non entendo a postura da AELC e a súa saída de ton. Quizais o que tocaría é alcanzar un acordo co concello de Guadalaxara, México, ou con outra cidade importante de alí, por exemplo Tampico, cidade onde naceu o Doutor Robert (fillo de cataláns), que foi alcalde de Barcelona, e que esa bolsa estea dirixida a escritores cataláns para coñecer esa cidade e aos descendentes dos exiliados cataláns. Os vínculos que unen a esta cidade ou outra con Barcelona.

Barcelona, Catalunya e España deben estar eternamente agradecidas a Latinoamérica, onde os exiliados e inmigrantes españois foron acollidos cos brazos abertos. Débeselle ese recoñecemento; senón, que llo pregunten aos que aínda viven. Algúns manifestaron que son cataláns/españois, pero tamén mexicanos; non é excluínte. O sentimento non é único.

O presidente Illa visitou a algúns deses cataláns e algúns deles manifestaron: “As miñas raíces están en Catalunya, os froitos déronmos aquí.” Unha afirmación que define perfectamente que as persoas, por formar unha familia, morrerían alí. A vida das persoas é inclusiva, non excluínte. Dicía Javier Marías que: “Sentir gratitude e non expresala é como envolver un agasallo e non dalo.” Alguén dixo, e non lle falta razón, que somos seres inconstantes e estúpidos, con mala memoria e un don para a autodestrución.