Xibraltar e a 'flema' guerreira

Poucos días pasaron desde a comunicación formal do Brexit. Poucos días chegaron para que se evidenciase a actitude dalgunhas autoridades británicas respecto das negociacións coa Unión Europea, e que deberían culminar co abandono do Reino Unido no prazo de dous anos. Segue dándose 'cuartelillo' nos mentideros mediáticos a se sería mellor un Brexit 'brando' ou 'duro'.

Sería desexable que todo o proceso de divorcio se fixese de mutuo acordo. As tratativas do eventual 'convenio de regulación' deberían basearse na colaboración. Á fin e ao cabo, os negociadores son representantes de pobos europeos que comparten unha mesma raíz civilizatoria, e iso tería que actuar como un freo a calquera veleidade de confrontación inútil e lesiva para todos.

Sucede, con todo, que os negociadores --sobre todos de quen está a esta beira da Canle da Mancha-- parecen esquecerse da proverbial capacidade de negociación inglesa, reflectida na súa determinación de fornecerse para afrontar as últimas consecuencias, por amargas que estas puidesen ser ('to the bitter end', ou 'ata o final amargo', é a coñecida expresión na lingua de Shakespeare).

Cegounos, quizá polo seu fulgor, a primeira salva de incontinencia oratoria, protagonizada por Michael Howard. Para o fillo de refuxiados romaneses de ascendencia hebrea nacido no País de Gales, o Reino Unido podería acudir a defender a liberdade dos 30.000 'llanitos'(como se lles coñece coloquialmente aos gibraltareños), mesmo mediante a forza militar. A pesar da súa biografía persoal, Howard, que anglosaxonizou o seu apelido orixinal romanés (Hecht), é firme partidario das máximas restricións aos peticionarios de asilo en chan británico.

O propio Fabian Picardo, ministro principal da colonia británica, reaccionou a tales declaracións reiterando que ninguén quere oír falar de guerra. Pero criticou tamén o posible comportamento de 'matón' de España nas negociacións entre o Reino Unido e a Unión Europea. Declaracións que mostraban implicitamente o rexeitamento a imposicións españolas como sucedeu co peche do 'enreixado' na liña fronteiriza (1969-1982) durante a ditadura do Xeneral Franco. Lémbrese tamén que o tránsito aéreo quedou prohibido ata 2006, do mesmo xeito que as telecomunicacións entre España e Xibraltar ata 2007. A conexión por transbordador entre Alxeciras e o Penedo só se reabriu 2009.

O político conservador non ten na actualidade maiores responsabilidades políticas, aínda que segue exercendo a súa actividade parlamentaria como Baron Howard of Lympne na Cámara dos Lores do Parlamento británico. Si convén lembrar que durante 2 anos (2003-05) foi o líder do Partido Conservador, agora no poder. É dicir, naquela época era o equivalente no seu partido ao que hoxe é a primeira ministra, Theresa May.

As súas recentes declaracións non deben tratarse, simplemente, como a ocorrencia dun político nas marxes da política británica. As súas palabras reflicten cabalmente unha maneira de pensar que foi principal responsable de que un 52% de cidadáns británicos votasen por saír da Unión Europea. Os partidarios do Brexit manteñen o seu convencemento de que o Reino Unido segue sendo un 'superpoder' mundial e que non debe difuminarse como un membro máis dentro do club da Unión Europea. Unha autosuficiencia tal está firmemente apoiada pola súa capacidade armamentística nuclear e polo tradicional apoio diplomático dos Estados Unidos de Norteamérica.

Inférese do anterior que Michael Howard foi quizá demasiado lonxe ao establecer un símil entre, por unha banda, a Gran Bretaña de Margaret Thatcher e a Arxentina do Xeneral Gualteri, e o actual Reino Unido de Theresa May e a España de Mariano Rajoy, por outro. O redactor destas liñas desenvolvía en Escocia os seus estudos de doutoramento en 1982, cando se desatou a Guerra das Malvinas, as cales proporcionaron un extra de autoestima e popularidade ao nacionalismo militante de Thatcher e os seus adaíles. Incluso algúns colegas académicos inquiríanme, medio de broma, medio en serio, se os españois aguantarían máis tempo que os hispano-parlantes arxentinos nun hipotético conflito bélico de parecidas características. Todo era froito do desaforado jingoísmo do momento.

É inútil entreterse no inconmensurable da comparación, por moi hipotética que poida ser. Non o é tanto respecto da finalidade última da provocación e os seus efectos colaterais. Pese ao escozor causado no nacionalismo español, as declaracións de Howard deben enmarcarse no carácter finalista da ?dureza? negociadora británica co conxunto da UE. O carácter pragmático da cultura relacional británica valora, por encima de calquera outra consideración, a sintonía entre as propostas iniciais e os resultados tanxibles finais.

A flema do patrioterismo pode entenderse como unha pose do complexo de superioridade do Reino Unido. Forxouse na súa longa hexemonía político-militar durante todo o século XIX, tras a batalla de Waterloo en 1815. Pero o que convén ter moi en conta agora en calquera negociación na que estean involucrados os británicos é o seu descarnado autointerés. Frecuentemente devandito autointerés é de natureza parroquial e localista. Ultimamente este autointerés de voo baixo recibiu un impulso inesperado por parte de ambiciosos políticos conservadores tan inefables como Boris Johnson, Michael Gove ou a propia Theresa May. Por contraste, cuán de grande debe ser a desazón doutros políticos conservadores europeístas e cosmopolitas como Kenneth Clarke, Michael Heseltine ou o ex premier John Major? Quedamos avisados: tras o cliché da 'flema' británica escóndese, potencialmente, un turbio reclamo guerreiro de longa traxectoria.