Perversidades no goberno do público

Vivimos nunha era non só de crise económica, política e sistémica, senón de conceptos e valores, e esa depreciación levounos segundo Donskis, a unha desvalorización de valores e conceptos. Por exemplo, os xuramentos rómpense ante os nosos propios ollos. Antes, quen rompía un xuramento, promesa ou acordo perdía o dereito para participar nun foro público e a ser portavoz da verdade e os valores. Desposuíaselle de todo fóra da súa vida privada e persoal, e xa non podía falar en nome do seu grupo, o seu pobo ou a súa sociedade. Se te retractabas da palabra dada, chegábase a privar do máis ínfimo grao de confianza. Hoxe, o incumprimento dos conceptos e os valores enmascárase cando é un insulto á cidadanía.

A ética pública constitúe un importante contrapeso non só para superar esta desvalorización, senón para cambiar as distintas actitudes antiéticas e inxectar un conxunto de principios e valores e así revitalizar, por unha banda, as institucións públicas, e, por outro os xestores do público, que serven ao Estado democrático cumprindo co compromiso adquirido. A ética non pretende ser a panacea aos problemas que xorden na xestión do público, nin a variña máxica para acabar coa corrupción, senón un instrumento máis da "caixa de ferramentas" para combatela. É o ingrediente adicional, pero esencial, para facer máis sólido o dique que conteña "o mar de corrupción".

A ética nos asuntos públicos non constitúe unha proposta unilateral, senón que está inmersa, por unha banda, no debate das correntes do pensamento e, por outro, no desenvolvemento das liñas de investigación da política e a administración pública, para que a cidadanía e especialmente os mozos se entusiasmen cos principios e valores para facer resaltar a convivencia. Agora que celebramos o 60 aniversario do Tratado de Roma, sería bo recuperar eses valores e incluílos no debate da sociedade que desexamos. Un debate aberto, sen medos e que se convirta nun compromiso social que chegue ata os programas educativos de todos os niveis. Esa é a narrativa que desexamos, comprensible dun obxectivo común dunha sociedade transparente. Hai que educar máis na convivencia e a participación para conseguir puntos de encontro.

E como é posible gobernar tan mal e con tantas deficiencias, se cada vez existen mellores técnicas, instrumentos científicos, metodoloxías e persoal cualificado, capaces de facer máis operativa a administración, e con todo os problemas aumentan día a día? Sinxelamente, por unha carencia de recursos éticos, pola ausencia de principios, valores e actitudes nos membros que integran os gobernos e administracións públicas, dando pé a situacións que permiten actitudes antiéticas como a corrupción, o abuso de autoridade, a neglixencia, a prevaricación, o clientelismo, pero con todo, é a corrupción a que se converte no referente empírico por excelencia ao ser causante da perda e desviación de recursos públicos e en consecuencia do incumprimento dos moitos obxectivos orzamentarios.

Quen se corrompe xera un prexuízo á sociedade. A corrupción no interior das administracións públicas é un malgaste de recursos, ineficacia no cumprimento das metas, así como ineficiencia na prestación de servizos. É un camiño aberto ao malgasto, que xa hai quen pediu a súa tipificación como delito. En xeral, a percepción da existencia da corrupción e que os corruptos se protexen entre si, como fan as organizacións de tipo criminal, é unha opinión maioritaria na cidadanía.

Unha lectura dos clásicos coma Aristóteles, Plutarco, Séneca, Confucio, é recomendable para recuperar conceptos, e tamén o será revisar autores como Kung, Aranguren, Etzioni, Amartya Sen, Habermas, Rawls, Cortina, Camps, Jiménez, Villoria, e Innerarity, entre outros.

E non podemos esquecer que estes valores éticos son esenciais na formación. Derrubamos irresponsablemente a formación para a cidadanía, e agora vemos os resultados. E sería necesario revisar certos textos da ESO onde se mesturan conceptos como crear un superheroe para alcanzar estraños liderados. Agora cando o vemos reproducido na realidade da nosa esfera política, é cando podemos comprobar o monstro que estamos a alimentar. Esquecemos educar na convivencia e na participación para conseguir que esa forza do común sexa un punto de encontro.

A sociedade civil demanda confianza e lealdade, que fortaleza os valores esenciais, e non deberiamos converter a nosa convivencia en rivalidade, nin agresividade. A política está a construír unha sociedade enfrontada, co perigoso que é levar esta confrontación a todos os espazos, que se fomentan polos que constrúen "os argumentarios políticos" que confunden a cidadanía coas súas mensaxes e o converten todo en "bandas rivais de hooligans", sen parar a pensar que nese xogo perdemos todos.

Cando derrubamos os principios e os adaptamos ao noso particular desexo, estamos a confundir que darnos a man, é o mesmo que ir esposado. E mentres non aprendamos a diferenciar, é que non entendemos, que "o home non debe ser un lobo para o home". Bauman, coa dita cita, lémbranos que mentres persistan estas condutas perversas, constitúen non só un insulto para a humanidade, senón ata para os mesmos lobos.

En política hai moitos disfrazados de lobos que nos queren facer crer que quen ensina máis os dentes nos defende mellor dos que nos queren facer cambiar de dirección. Que inmenso erro! Manipular a opinión pública en exceso, pode ser a destrución, ata deles mesmos. Impulsemos, como nos aconsella Pierre Uri, un novo proxecto, convencidos que a nosa causa máis digna é o noso mundo e o noso tempo, para integrarnos nunha sociedade con máis dignidade.