Sen entender as leis

Sen entender as leis non pode haber respecto á cidadanía e representa un insulto á integridade pública, porque se destrúen os valores e principios do sistema democrático. É a observancia a todas as normas (art. 9 da CE), o que lexitima o funcionamento do sistema e aos cargos públicos no desempeño das súas funcións. A súa permanencia no cargo está sometida a unha dobre condición, primeiro ás formas da súa elección ou designación, e seguidamente, á observancia e o cumprimento das normas, pero non se pode cumprir o que non se entende.

Esquecelo é iniciar un divorcio entre os principios e os valores que foron prometidos ou xurados. Por iso nunca, o interese persoal ou partidista dos que están no desempeño dun cargo público pode facer torcidas interpretacións nos conflitos con estes principios.

Cando o cargo público se vexa incurso nun proceso penal, debe saír da esfera pública, para defender con liberdade a súa presunción de inocencia, porque desde ese momento onde se inicia o proceso da súa investigación (imputación), articúlase a súa defensa, a que lle permite interpretar, disfrazar, encubrir, e ata mentir, negando o evidente, cousa que non ocorre cunha testemuña no proceso. A defensa do investigado é o esencial, e buscar todo tipo de apoios para saír absolto, constitúe unha estratexia de todo procesado. Defende 'a súa verdade' e é o tribunal o que coas probas pertinentes ten que xulgar.

Os administradores da res pública teñen un plus de deberes con respecto á sociedade á que serven, aínda que para iso deben ser conscientes da existencia de normas de conduta éticas e normas tipificadas como ilícitos penais. Tan esixentes e de obrigado cumprimento son as primeiras como as segundas. Por iso a infracción dunha norma ética xera un reproche social, de diferente intensidade e ámbito que o penal pero que comporta a obrigación de 'entender' ese reproche social, sen necesidade de esperar o escrutinio penal desa conduta que se dilucida noutros ámbitos e xurisdición distinta da social.

Obviada e esquecida esa xurisdición social para a ética e xa dentro do ámbito penal, vimos como sen rubor, se chega a dicir cousas tan disparatadas, como non saber, non acordarse, non me decataba, descoñecía, asinaba o que me poñían, todo o facían os técnicos, a crise económica é a culpable, ou eu non me lucrei, nin metín a man. Chegouse a reformular o Título XIX do Código penal, nos delitos contra as Administracións Públicas, chegando a afirmar por parte do Ministro de Xustiza que non é o mesmo 'meter a man que meter a pata'. Pola defensa dun político, os seus compañeiros de partido, foron capaces de arruinar os principios do dereito, tirando a ética ao colector do lixo.

Para paliar tanta 'ignorancia' impropia e incompatible en quen exerce a administración do público, faise necesario que o sistema democrático busque métodos de selección para que quen desexe ser elixido acrediten de forma obxectiva e ante comisións independentes de control os coñecementos éticos e técnicos mínimos necesarios que evite o penoso e inmerecido espectáculo de 'tanto ignorante e incompetente' á fronte dos gobernos. É unha acreditación gradual porque o que inicia a súa actividade como concelleiro e logo como alcalde, debe ir probando os seus compromisos coa ética e o bo goberno.

Desde os códigos de ética, e desde algunhas leis de transparencia que os recolleron, como a lei de Transparencia da Rexión de Murcia, no seu articulo 54, lembra que "no momento que un cargo público electo ou suxeito a nomeamento de libre designación coñeza de forma fehaciente, que un xulgado ou tribunal competente adoptou un auto establecendo a súa situación procesual de imputado ou figura legal equivalente pola presunta comisión de delitos contemplados nos artigos 404 a 444 ou 472 a 509 do Código penal actualmente vixente, entenderá que a súa permanencia no cargo é incompatible coa confianza que se debe trasladar á cidadanía sobre a vixencia dos principios éticos e coa obrigación de preservar o prestixio das institucións."

Non é posible compatibilizar a defensa persoal do 'investigado' no seu proceso de imputación, cos principios da ética e o bo goberno das institucións, e así nolo sinalan todos os códigos de ética cando nos lembran os valores e regras de conduta para servir de guía no desempeño das funcións dos cargos públicos. Son os retos que se enfrontan os que exercen por designación democrática o poder pola delegación da confianza. E non hai maioría electoral que poida perdoar a quen non o cumpre. Así nolo lembran os moi diferentes textos aprobados na UE e noutros países de democracias consolidadas.

Cando non se entenden as normas nin as leis que nos rexen, temos un problema! Un sistema que non é capaz de cumprir e facer cumprir as normas que democraticamente nos demos, é un sistema abocado ao fracaso, camiña con rumbo perigoso cara á destrución dos valores que nos unen, o que supón abrir a sala de espera da desorde e o caos. A democracia danada é un virus que destrúe e que desintegra as sociedades ata que se enfrontan co seu propio fracaso, así polo menos nolo describen Acemoglu e Robinson, cando nos explica "por que fracasan os países" e que eu o ampliaría, a porque fracasan as rexións, os municipios, as empresas e ata as familias. E é o resultado de desprezar principios e valores, por iso parafraseando aquela frase xa famosa temos que dicir ben alto: É A ÉTICA, ESTUPIDOS!