En un artigo anterior en leste mesmo medio sinalaba que son tempos de unidade e solidariedade fronte á pandemia. Unha unidade que debeu ter unha das súas concrecións nunha fácil coordinación e colaboración entre as distintas administracións públicas que conforman o estado das autonomías: Estado, autonomías, deputacións e concellos. Unha coordinación que, dada a excepcionalidade da actual situación, esixe un mando único.

Desgraciadamente, como puidemos ver no último debate no Senado, as cousas non están a suceder así, sendo os principais damnificados os cidadáns, moi especialmente aqueles que sofren directamente o impacto da pandemia. Por se non fose suficiente, ás debilidades dun sistema sanitario público duramente castigado polos axustes fiscais e a precariedade laboral, temos agora que engadirlle os fallos na coordinación e na cooperación entre as distintas administracións públicas, con casos que roldan o maior dos despropósitos e, tamén, das irresponsabilidades dada a gravidade sanitaria do momento, pois están en xogo a saúde e a vida de moitas persoas. Non por casualidade España é un dos estados europeos máis castigados pola pandemia.

O estado español, chamado das autonomías, está lonxe de ser un estado federal, o que, sen dúbidas, dificulta a coordinación política e administrativa. Dificultades que se amplifican por outra realidade: mentres o estado de alarma (Lei Orgánica 4/1981 do 1 de xuño. BOE nº134 do 5 de xuño) concede todas as competencias para a súa xestión ao Goberno central, resulta que este é o que ten capacidade de dirección nin de xestión dos recursos sanitarios porque estes están transferidos as comunidades autónomas (C.E. Art. 148.21º). Máis aínda, todo parece indicar que, por razóns varias, o goberno central descoñece a auténtica realidade territorial do SNS. Unha dificultade que en moitas comunidades autónomas vese multiplicada pola forte presenza dunha iniciativa privada cuxos intereses chocan coas necesidades do momento.

Todo isto sucede cando xunto a un mando central único, que fixe o marco e as liñas xerais de actuación, son máis necesarias que nunca a coordinación, a colaboración e o bo entendemento entre administracións públicas responsables para así mellor aplicar as medidas consensuadas segundo as características de cada territorio. Aplicación que precisa tanto da eficaz posta en práctica das competencias de cada quen como do respecto mutuo ás diferentes responsabilidades políticas. Fácil de subliñar pero moi difícil de executar por razóns varias. En primeiro lugar porque España, sendo un dos estados europeos máis descentralizados, aínda está moi lonxe de ser un estado federal. Un estado no que, ademais, nos distintos niveis administrativos gobernan partidos políticos con visións radicalmente diferentes en relación coa atención sanitaria pública. Administracións públicas nas que, en demasiados casos, a visión partidista e partidaria parece primar por encima de interese global mesmo en situacións de emerxencia como na actualidade cando, repito, é imprescindible unha única dirección política que, loxicamente, correspóndelle ao goberno central.

Problemas de consenso que se reproducen nos catro niveles da administración pública: Goberno central, autonomías, deputacións e concellos. Así, se poñemos o foco en Galicia, vemos como a coordinación entre a Xunta de Galicia, as Deputacións Provinciais e os Concellos, é moi deficiente. Unha descoordinación que, loxicamente, resta capacidade de acción pública fronte a pandemia prexudicando aos pacientes de coronavirus en particular e a todos os cidadáns galegos en xeral. A. Núñez Feijóo, prototipo de gobernante cesarista, que se queixa de ser ninguneado polo goberno central, mantén co resto das administracións públicas galegas, nas que non Goberna o seu partido (PP), a mesma ou peor actitude. No seu descargo cabe subliñar que hai Deputacións e Concellos relevantes que tamén parecen ignorar ao goberno galego, unha actitude que neste caso é moi irresponsable pois en Galicia tamén é preciso un mando único centralizado.

A última manifestación desta descoordinación témola agora coa noticia prorroga do estado de alarma cando, unha vez máis, estalaron as diferenzas de criterio entre os partidos políticos. Como ben apuntaba un diario madrileño, facendo parodia dun triste personaxe, “canto peor para todos mellor para min o seu beneficio político”. Afortunadamente a maioría da cidadanía si é responsable.