Dicíao Luís XIV, ao referirse aos poderes da monarquía absoluta: “O Estado son eu”. A frase sería pronunciada ante o parlamento de París gala a mediados do século XVII. Hai uns días asistimos a unha alocución e actuación similar por parte de Donald Trump ante representantes e senadores das dúas cámaras lexislativas estadounidenses, con motivo do discurso sobre o estado da nación. Así o confirmou ao día seguinte o avogado do presidente tras a negativa dos senadores para proceder co proceso da súa destitución (impeachment).

O avogado, Alan Dershowitz, profesor emérito de Harvard e a quen algún dos lectores quizá lle lembren como o personificado letrado na película, ‘O Misterio von Bulow’ (Reversal of Fortune) manifestounos sen reviravoltas. En resposta a unha interpelación na sesións previas ás votacións do impeachment, Dershowitz aseveraba, segundo a información aparecida en The New Yorker, que Trump tiña o poder de facer todo aquilo que quixese, e que non había nada que o senado norteamericano puidese facer para evitalo. O propio Trump xa validara semellante aseveración, considerando que o artigo II da Constitución USA lle empoderaba para, “… facer o que queira”.

Donaldtrump 4 1

Os senadores rexeitaron por 52 votos a favor e 48 o primeiro cargo, motivado polas súas manobras para conseguir que os servizos de intelixencia ucraínos investigasen aos seus rivais demócratas, entre eles o ex vicepresidente e agora candidato demócrata ás presidencial, Joe Biden; e por 53 votos a favor e 47 en contra, o segundo, relacionado coas súas accións para obstaculizar a investigación dos feitos. No primeiro debate na Cámara de Representantes, os membros da Cámara Baixa estadounidense votaron a favor do cargo de abuso de poder 230 representantes fronte a 197 en contra, e respecto ao de obstrución ao Congreso foron 229 a favor e 198 en contra.

Como se sabe, a elección dos dous senadores representantes de cada estado da unión estadounidense realízase mediante votación maioritaria (metade máis un) de maneira homoxénea e sen ter en conta a poboación. Os mesmos dous senadores son electos polos cidadáns de Wyoming (600.000 habitantes) ou California (40 millóns). Non debe causar tanta estrañeza semellante disparidade que adoita ser unha característica das cámaras altas de sistemas federais fronte ás máis proporcionais das cámaras baixas. Máis aló das peculiaridades institucionais antedichas, e aínda admitindo que Trump goce agora dun alto apoio para exercer o mando de POTUS (segundo as últimas enquisas o 49% dos estadounidenses aproba a súa xestión), son lexión os analistas que vaticinan un segundo mandato do multimillonario neoiorquino. Algúns jocosamente propoñen unha estancia vitalicia na Casa Branca, como sucede cos membros do Tribunal Supremo.

Máis inquietante para o futuro da democracia dixital é a interiorización dos gañadores nas contendas electorais. Boa parte deles ven capacitados a exercer todo o poder do Estado, a pesar de ser electos por unha escasa diferenza de votos en eleccións cada vez axustadas nos sistemas de votación maioritaria. Lémbrese, respecto diso, como Boris Johnson aínda segue pretendendo establecer unha guerra coa Unión Europea establecendo barreiras comerciais e medidas proteccionistas, a pesar de que un 48% dos británicos expresaron o seu desexo de permanente na UE.

En USA, e en xeral nos países de tradición liberal anglosaxoa, reforzouse nos últimos tempos a política do ‘gañador todo leva’ (winner-takes-all politics), segundo adiantaron no seu estudo Jacob Hacker e Paul Pierson. Iso posibilitou a maior diverxencia na distribución das rendas e a repartición desigual das cargas fiscais.

En España comezamos a camiñar politicamente por unha senda inexplorada, cal é a do goberno en coalición. Tal opción diferénciase da personificación do poder nun líder incontestable. Custou moito, e seguramente se pagou o prezo da apatía e o hartazgo de non poucos electores, tras meses de negociacións e esperas. Agora aparece no horizonte unha negociación e aprobación orzamentaria clave para a propia pervivencia do goberno de coalición. Para conseguir tal fin, necesitaranse apoios parlamentarios extra, ademais dos partidos involucrados no goberno de coalición.

Para facerllo máis difícil ao goberno, os partidos da oposición non só levan a cabo declaracións tendentes ao desgaste políticos do executivo, senón que apuntan a reverter a propia lóxica da coalición. É mellor para a oposición ter a un só partido no goberno. Está en xogo, por tanto, unha innovación parlamentaria da que dependerá a política española nun futuro non moi afastado.

Xa se sabe, “se che afliges, afróuxanche e se te afrouxas, che afligen”, O chascarrillo fai referencia á capacidade de aguante en política para evitar darse por vencido en situacións difíciles como a presente, pero respecto a a cal aínda se dispoñen de medios para liquidala. Tamén podería dicirse aquilo de “se rachas, che rajan”. Para os acaparadores do poder como o inefable Trump, o poder da forza absoluta non é só para conservalo senón para exercelo. Como xa o pretendese fai catro séculos o denominado rei Sol.