Solana, persoa 'non grata' en USA

A noticia pasou no bico dos pés nos mentideros mediáticos. Case, case, ocultouse pola súa ‘incomodidade’. Todo o que sexa molestar estes días ao Tío Sam desde esta beira do Atlántico adquire tinguiduras de perigo. Cal pode ser a reacción da Administración Trump ante comentarios, mesmo críticos, daqueles que ousen emendarlle a plana ao Gran Irmán norteamericano? A negativa para concederlle o permiso de entrada aos EEUU a Javier Solana leva o sinal da Administración de Donald Trump. Ao cabo, non deixa de ser outra mostra nunha fervenza de comportamentos autosuficientes e parafascistas que incuso provocan reaccións populares de repudio cara a aqueles que traballan para esta extravagante administración. O último suceso involucrou á Secretaria de Prensa da Casa Branca, Sarah Huckabee Sanders, que abandonou un restaurante en Lexington ao ser increpada polo público alí presente.

Naturalmente o Secretario Xeral da OTAN (1995-99) e Alto Representante da Política Exterior e de Seguridade da UE (1999-2009) quitou ferro ao asunto, unha reacción moi axustada á súa personalidade labrada na xestión de múltiples conflitos e desencontros ao longo da súa carreira política. Como se sabe, Javier Solana implicouse na consecución do acordo nuclear con Irán, o cal foi rexeitado pola Administración Trump. Parece ser que a súa última viaxe a Teherán foi en 2013, con motivo da toma de posesión do presidente Hasán Rohani, circunstancia que quedou rexistrada nos arquivos do sistema que tramita automaticamente os permisos ESTA e que se obteñen telemáticamente para poder viaxar aos EEUU. Aos nacionais de países ‘amigos’ como España, o ESTA permite tramitar por Internet un permiso de viaxe con exención de visado.

Todo indica que o sistema rexeitou automaticamente a solicitude de Solana porque se rexistrou a viaxe anterior de Solana a Irán, circunstancia que lle inhabilitaba a obter o permiso. Trátase dun despropósito cara a alguén que traballou xunto á diplomacia estadounidense en numerosas ocasións a fin de obter consensos e superar situación de imprevisible confrontación en diferentes zonas do mundo. Toda unha falta de cortesía cara a quen como bolseiro Fulbright pasou seis anos en EEUU e obtivo o seu doutoramento en Física na Universidade de Virginia. Estes detalles pasarían inadvertidos para quen dá por calada a resposta ante semellante dislate.

E é que está moi arraigado nos ‘think-tanks’ ou gabinetes de estudos españois o atlantismo seguidista. Son como correas na conformación da opinión pública a favor das teses da administración estadounidense do momento. Son coñecidos como ‘lap dogs’ (cachorros falderos) no couzón que conforma o traballo de investigación e as propostas políticas auspiciadas polos mandatarios norteamericanos. Pouco lles arredra nas súas funcións glorificadoras que á fronte da presente administración estadounidense atópese un inefable como Trump, o novo representante do ‘ordeno e mando’.

Pero non pense o lector que Trump é un personaxe tan novo no devir político dos Estados Unidos. Tampouco é o seu populismo locuaz -e montaraz- algo excepcional na sempre fascinante pugna política norteamericano. Pola súa gran capacidade analítica, e para quen non o fixeron, recomendo moi vivamente a lectura da novela do recentemente falecido Philip Roth (1933-2018), ’A Conxura contra América’ (2004). Trátase dunha historia alternativa. É dicir, desenvólvese a ficción dunha evolución de acontecementos afastada do que realmente sucedeu. Con todo, trátase de acontecementos de ficción ben documentados e plausibles para o lector. Cando menos, fanlle pensar no que sucedese se a cousas transcorresen desa maneira alternativa (en España Jesús Torbado levouno a cabo no seu tamén recomendable novela, ‘No día de hoxe’ (1976), outra ucronía sobre unha España republicana vencedora da Guerra Civil).

Na novela de Roth achamos baixo o manto da recreación literaria apuntamentos políticos sobre uns EEUU premonitorios dalgunhas actuacións do presente. A novela de Roth baséase no despregamento das ideas aislacionistas e filonazis expostas polo heroe nacional Charles Lindbergh, primeiro piloto en cruzar en solitario o Atlántico en maio de 1927 a bordo do seu mítico Spirit of St Louis. Na novela dásenos conta dos comités ‘America First’ e dunhas propostas de homoxeneización que culminan coa derrota do propio Franklin Delano Roosevelt na elección presidencial de 1940. Boa parte das mensaxes do republicanismo torpón e prepotente que agora fai as delicias dos ‘think tanks’ atlantistas quedan reflectidos maxistralmente nas estupendas páxinas da novela de Roth.

O descoido do sistema ESTA cara a alguén que foi responsable da maior organización de defensa militar desde o final da Segunda Guerra Mundial non reflicte unha simple torpeza burocrática. É un despropósito político cara a un dos impulsores de longa traxectoria da Europeización como é Javier Solana . O pretexto explicativo do rexeitamento provocado polo algoritmo do filtro aplicado a quen visitase a Irán (do mesmo xeito que outros países da lista negra como Iraq, Siria, Sudán, Libia, Somalia ou Iemen) é inconsistente. Por que non se inclúe no mecanismo discriminatorio das solicitudes algún elemento cualificador como podería ser o pasado político dun amigo de EEUU como Solana ? Ou é que os amigos o son só por conveniencia e a tempo limitado?

Ben sabemos desde que o gran ‘chivato’ Edward Snowden aireouno aos catro ventos que as propias compañías de telefonía e comunicación facilitaron sistematicamente millóns de datos para o seu rastrexo selectivo por parte das axencias de seguridade nacional estadounidense. Estas saben perfectamente quen é, de onde vén e onde pode ir no outono da súa vida o preclaro político español. Na ocasión que nos ocupa, a súa pretensión de viaxe non era outra que a de asistir a un acto por invitación da reputada Brookings Institution de Washington DC. Unha invitación amiga, sería o lóxico presumir…

Posdata: Ben faría Javier Solana en considerar a redacción das súas memorias para beneficio de propios e estraños.

Artigo orixinal publicado en catalunyapress.es