Quen se aventurou hai pouco máis dun ano para apostar polo nomeamento de Pedro Sánchez como presidente do goberno cando, tras abandonar o seu escano no Congreso dos Deputados, recuperou democraticamente o liderado do PSOE nunhas eleccións abertas a toda a militancia socialista? Cales fosen as cotas (odds, en terminoloxía do ludópata Reino Unido) que se pagaron a quen apostou entón por el? Aos que si o fixeron dentro do PSOE abriuse un portillo á esperanza, tras a forte oligarquización experimentada polo partido nos últimos lustros. Os chamados ‘baróns’ perderon inapelablemente, e aqueles que non se significaron en exceso na súa desaprobación de Sánchez, correron solícitos a ofrecerlle o seu circunstancial apoio posterior por temor a perder os seus baronías.

Agora Pedro Sánchez asaltou ‘ os ceos’, en grandilocuente expresión dalgúns líderes de Podemos, cando ninguén --practicamente-- aventuraba un resultado como o que se produciu. A súa capacidade de loita e convicción foi, cando menos, encomiable. Reprodúcense agora nos mentideros mediáticas análises de futuro que esquecen inopinadamente os acontecementos do pasado. E convén ‘poñer o borrico na linde’ ou ‘expurgar o gran da palla’, lembrando o porqué do cambio do goberno: a corrupción. Unha corrupción institucionalizada que segue asqueando profundamente ao electorado español.

Hai unhas semanas comentaba eu mesmo cun reputado académico británico, agora residente en Francia, que quizá no país galo a corrupción institucionalizada xa se ‘desconta’ por parte dos votantes do noso país veciño. Ou sexa, que os electores saben que os representantes institucionais ‘meten a man’ para favorecer principalmente ás súas redes familiares e clientelárelas máis próximas. Comentaba o meu admirado politólogo inglés que as corruptelas converteuse nunha práctica da vida política sobre a que pouco ou nada se pode facer. É dicir, integrouse nos códigos de conduta de quen se fai políticos para aproveitarse ilegítimamente da súa situación de poder institucional.

A diferenza do que podería alegarse no caso de Francia, Pedro Sánchez debería saber por propia experiencia que o rexeitamento á corrupción é aínda en España un poderoso instrumento capaz de tombar a gobernos como o de Rajoy, ou de reducir os apoios electorais como xa lle sucedeu ao seu propio partido pouco despois de proclamar aqueles de “100 de honradez”. Mentres iso aseverábase algúns dirixentes socialistas amparaban, por activa ou pasiva, as prácticas espurias de financiamento e de corrupción nas institucións. Quen se acorda agora da condena a Aida Álvarez coordinadora de finanzas do PSOE que durante os anos 1980 viuse implicada no delito de falsidade en documento mercantil e no cobro de millonarias comisións ilegais na adxudicación de contratas do tren de alta velocidade Madrid-Sevilla? Ben fará Pedro Sánchez en ter moi presente que os españois están dispostos a penalizar á corrupción. En realidade tal repudio é a principal variable explicativa do éxito político e electoral de Podemos, un partido que acudiu solícito a prestar o seu votos para superar a moción de censura a Rajoy e o seu goberno.

Á hora de escribir estas liñas, discútese se debería ou non haber un goberno de coalición entre PSOE e Podemos. Poderá negarse a evidencia da necesidade de tal goberno. As razóns son variadas e para todos os gustos, primando aquelas propias do tacticismo sobre quen podería saír gañando ou perdendo con tal executivo conxunto. Pero poucos opinadores subliñan o carácter substancial de tal opción política. Porque, se é verdade que a política de consensos fixo posible a Transición dunha ditadura a unha democrática en España, a cultura do compromiso propia dun goberno de coalición é unha experiencia nova para acrecentar a nosa ‘calidade democrática’. Pénseo ben Sánchez e os seus adláteres antes de caer na tentación da autosuficiencia.

Sánchez necesita a axuda de Podemos en cantas decisións de calado poida tomar o Parlamento español durante o tempo que estea á fronte do executivo. A alternativa é o ‘dolce far niente’ ou o gozar episódico das poltronas institucionais que haberán de repartirse durante a breve etapa do próximo goberno. Sánchez necesita a Podemos para apontoar a vocación europeísta do noso país e para asegurar que, a diferenza do novo goberno de Italia, nós apostamos decidida e claramente polo Modelo Social Europeo. É dicir, que estamos dispostos a pelexar polo mantemento dos nosos sistemas públicos de sanidade e instrución, ou loitar contra a desigualdade social mediante sistemas impositivos progresivos. A alternativa énos outra que o neofeudalismo que se nos vén encima auspiciado por Trump e os seus mamporreros políticos da angloesfera.

Sánchez podería seguir ilusionando cunha acción de goberno que integrase mesmo aos nacionalistas do PNV, aos que o PSOE presta apoio no Parlamento de Vitoria, e con quen implementou a primeira lei de rendas mínimas en 1989 no goberno de coalición PNV-PSE/PSOE. Tal política innovadora converteuse no espello onde se miraron despois todas as demais leis autonómicas similares. E converteuse na referencia para a inevitable implementación --mesmo por razóns da crecente robotización da nosa sociedades-- da renda cidadá.

Si, señor Sánchez, non o dubide: goberno de coalición para facer máis Europa e limpar calquera indicio de corrupción na acción institucional dos nosos representantes políticos. Non crean os lectores que é esta unha nova proposta de goberno. Quizá o sexa por inxenua, argüirase. Pero lémbrese que Joaquín Costa (1874-1931) xa propugnaba pechar “con sete chaves o sepulcro do Cid” e rexenerar con medidas modernizadoras e europeizadoras as condicións de vida dos españois. O bucle do pasado volve…