Orzamentos endiañados en Santiago: Goretti Sanmartín negocia con díscolos e fieis do PSOE

O PSOE local de Santiago de Compostela enfróntase a unha situación que pode dinamitar por completo os xa por si delicados equilibrios de poder que existen hoxe na capital galega e que no seu día provocaron, por primeira vez, un alcaldía nacionalista con Goretti Sanmartín á fronte do Concello. As cuitas dentro do grupo socialista han bifurcado os votos dentro dos plenos. Por unha banda, están Gonzalo Muíños, Mila Castro, Mercedes Rosón e Marta Álvarez, os catro edís enfrontados coa dirección e expulsados do PSOE por, no seu día, contradicir a disciplina de voto do partido; ao outro Gumersindo Guinarte e Marta Abal, fieis á dirección de Aitor Bouza, cos que agora terá que negociar o goberno compostelán para aprobar uns orzamentos que están na corda frouxa.

UN TABOLEIRO DIVIDIDO

As contas, no plano electoral, son moi complexas. En maio de 2023 o Partido Popular gañou en votos pero non en apoios. Con once concelleiros quedou a dous dunha maioría absoluta que si alcanzaba a suma de BNG, segunda forza máis votada con seis representantes, co PSOE santiagués, tamén con seis, e aos que hai que engadir os dous edís de Compostela Aberta, que se integrou no goberno de Sanmartín a diferenza dun grupo socialista que quedou como aliado, pero non como parte da Executiva municipal.

Menos de dous anos despois o ábaco cambiou de cor, pois do seis figurantes tinguidos de vermello quedan xa só dous, con catro que neste momento están en gris e que permanecerán nos seus escanos até o final da lexislatura. Os edís díscolos coa dirección socialista comprometeron os seus votos no seu momento co BNG tanto as Vivendas de Uso Turístico (VUT) -votación que provocou a ruptura destes con Bouza- como cos orzamentos, sendo este si aínda vixente, pero agora os nacionalistas terán que negociar a súa proposta para os investimentos tamén con Guimersindo Guinarte e Marta Abal, sempre baixo a tutela de Bouza. 

O pasado martes celebrouse unha reunión entre a alcaldesa, Bouza e os dous edís que aínda pertencen ao PSOE, onde trataron de achegar posturas. Na mesma cita tamén tomaron a palabra Manuel César e María Rozas. 

LUNS, DATA DECISIVA

En calquera caso, o acordo, de haber, cristalizará o luns nunha reunión de traballo do PSOE local, que segue reclamando a Sanmartín "unha maior concreción e ambición" nas súas propostas, demandando un informe do cumprimento das contas de 2026 e onde se concreten partidas e datas.

Marta Abal subliña que "hai compromisos que xa se recollían o ano pasado e que aparecen de novo no ano 2025, polo que entenden que non se cumpriron", polo que os receos dos dous edís afíns a Bouza son máis que evidentes. "Requiridos á alcaldesa que se comprometa con prazos e con contías exactas en cada unha das actuacións propostas e escoite as demandas que queremos incorporar", agregan. 
 

Por agora, e despois da reunión do martes, o que non parecen é disposto a provocar un cambiou no temón municipal: "Desde o PSOE traballaremos cun horizonte claro: negociar co goberno municipal para poder apoiar estes orzamentos en beneficio dos veciños de Santiago". Do que lles acheguei o BNG nos próximos días dependerá o apoio definitivo na votación que terá lugar a próxima semana, aínda que ese apoio será produto dunha "decisión conxunta entre dirección local e os integrantes do Grupo Municipal Socialista; sempre pensando no interese dos veciños". 

As "NORMAS" DO PSOE

Mentres todo isto sucede no Pazo de Raxoi, no aparello socialista tratan de achicar auga e quitar ferro á situación, aínda que sen conceder o perdón aos catro edís expulsados. "Unha organización é moito máis seria cando ten unhas normas e fai que se cumpran. Eu nunca confiaría nunha organización que incumpre as súas normas", declarou este venres o portavoz da Executiva do PSdeG, Xullo Torrado.

"Unha organización ten que facer respectar a si mesma", profundo, considerando que as decisións "non sempre son gratas", pero que "habendo un criterio e habendo unha normativa, o único posible que pode facer unha dirección cando hai unha discusión sobre o procedemento é que as normas funcionen, levando iso onde leve". No entanto, o que parece difícil é que poidan evitar, como pretende Muíños, que o aínda portavoz socialista actúe como tal no pleno do 27 de febreiro. 

E, AGORA, QUE?

Neste escenario, ábrense varías vías que poderían conducir a un verdadeiro sismo na política compostelá e, polo tanto, galega. Estamos a ver nos últimas bailes nos gobernos locais con mocións de censura e cambios nas alcaldías, o último deles en Viveiro e un moi próximo en Outes , pero aínda se manteñen os mesmos gobernos nas sete cidades -co único cambio en Lugo , onde o salto de Lara Méndez á política autonómica como número dous de José Ramón Gómez Besteiro obrigou a delegar o bastón de mando sobre Paula Alvarellos-.

O máis sinxelo para manter a fráxil estabilidade en Santiago sería que o BNG lograse o apoio do PSOE de Bouza e manter os síes xa cultivados. Isto lograría os catorce votos que sacarían adiante os orzamentos. Mesmo bastaría con convencer a un só dos edís socialistas, provocando unha nova fractura no PSOE, lograría este obxectivo.

No caso de que isto non ocorra e tómbese a votación cos votos en contra o PP e de dous máis -a negativa dos dous socialistas ou de polo menos dous dos díscolos deixaría ao Concello nunha situación de parálise-, Sanmartín tería moi difícil o percorrido para esgotar a lexislatura, tendo que negociar a tres bandas no canto da dúas. 

Unha opción pasa por convocar unha cuestión de confianza vinculada aos orzamentos, tal e como fixo Inés Rey. Aquí, as catro forzas restantes -CA, PP, PSOE e o catro expulsados socialistas- terían que propor unha alternativa de goberno. É un movemento audaz cos seus riscos: se non prospera, a rexedora mantén a confianza do pleno, mantense na alcaldía e, ademais, logra a aprobación das súas contas; se sae adiante, haberá un cambio na alcaldía de Santiago. 

Este suposto parece complicado pois necesitaría aliñar os intereses do PP con, polo menos, dous edís. Hoxe parece moi difícil que Aitor Bouza considere esta opción, pois sería entregar a alcaldía a un Borja Verea en minoría, que tamén podería tratar de seducir aos catro concelleiros enfrontados co PSOE, aínda que estes mesmo catro hoxe parecen máis próximos ao BNG e CA que aos populares. 

Así, hoxe parece realmente difícil un cambio de alcalde. Con todo, quedan aínda dous anos de mandato e o PP podería tratar de negociar apoios para unha hipotética moción de censura que apartaría ao BNG do despacho principal do Pazo de Raxoi e devolvería ao PP, máis dunha década despois, á alcaldía. Son moitos os camiños que levan ao goberno de Santiago e só o tempo dirá cales se abren a uns e outros.