Francisco Díaz Gallego: "A Coruña é zona de vivenda tensionada; a súa área metropolitana non. Falta apoio da Xunta"

Esta semana foi clave para avanzar en resolver na Coruña un problema como o da vivenda, que hai que enfocar desde distintos ángulos. Onte aprobouse por fin unha medida moi esperada como é a regulación das Vivendas de Uso Turístico para facilitar o aluguer tradicional. Satisfeito co resultado final? 

Si, por suposto. O que dixemos en todo momento é que as Vivendas de Uso Turístico non son, desde logo, o principal problema da vivenda na cidade, pero si que son unha peza fundamental. Nese sentido, a ordenanza de vivendas de uso turístico era moi necesaria porque, por mor das sentenzas que hai, que consideran as VUT uso terciario, teñen que pasar a ocupar os espazos nos edificios que lle corresponden como terciario e, a maiores, temos que controlar que esa densidade de VUT por barrios e por distritos da cidade non supere unha porcentaxe que consideramos asumible para garantir que os coruñeses poidan vivir nos seus barrios, con normalidade, e que estes non se van a converter en parques temáticos.

Esta regulación das vivendas turísticas, como afectará os propietarios destes inmobles? E, aquelas que non cumpren a normativa, están a tempo de facelo? 

A ordenanza o que establece é un período transitorio no cal, as que cumpran a normativa, teñen que pasar polo Concello a regularizar a súa situación. Terán que achegar as comunicacións previas de actividade de Vivenda de Uso Turístico pertinentes e regularizar, desde logo. Aquí a realidade é que VUT na Coruña non tiñan ningún título habilitante e, por tanto, non teñen ningún título que as ampare para exercer esa actividade. A Xunta leva varios anos rexistrándoas no seu rexistro de Vivendas de Uso Turístico sen título habilitante e, por tanto, aquelas que non cumpran terán que dar de baixa do rexistro autonómico e terán que pasar a ser vivendas de aluguer normal ou de aluguer de tempada, se así o consideran.

E que pasará si un propietario que foi notificado por incumprir a normativa decide seguir coa súa actividade? Que sancións contémplanse nese suposto?

As que están establecidas pola disciplina urbanística neste Concello. De entrada, o peche, o cesamento da actividade e o precinto da VUT ata que cumpra coa normativa e volva ser unha vivenda de uso normal. 

En cidades como Santiago viviron a experiencia de que se aprobou unha norma similar moitos propietarios dicían que preferían tela pecha a dispola no mercado do aluguer. Temedes ese efecto rebote? 

Entendemos que a xente vai ser responsable e que non se dará ese extremo. Si que é certo que noutras cidades o que está a pasar é que esas VUT non van ao aluguer tradicional, senón que van ao aluguer de tempada. Non nos preocupa esa situación no sentido de que tamén hai unha gran demanda, por exemplo, para vivendas para estudantes. Por tanto, e dixémolo no Pleno, se esas VUT que non cumpren pasan ao aluguer de tempada e veñen solucionar o problema que están a ter os estudantes na nosa cidade, que son cidadáns como os que máis, non nos vai a causar ningún inconveniente. Pero, desde logo, o que non van poder ser é VUT.

A Asociación de Vivendas Turísticas de Galicia cifra nun 80% as VUT afectadas e avanzou que levará ao xulgado a ordenanza de vivendas turísticas. Velle percorrido? 

O problema dos temas cando se xudicializan é que sabes como entras, pero nunca sabes como salgues. Cremos que a ordenanza é coherente, está reforzada xuridicamente con informes xurídicos municipais e está apoiada no Plan Xeral que temos aprobado desde o ano 2013. Trátase por tanto dunha ordenanza ben xustificada e ben armada xuridicamente. Pero, é certo que cando entras a un xulgado nunca sabes como vas saír. 

"ESTAMOS a VER QUE A POXA ES A ÚNICA VÍA PARA Os Edificios EN RUÍNAS"

Na presentación o informe onde analizaba a situación da cidade para ver si axustábase aos parámetros de zona tensionada, vostede resumiu as conclusións en que atopar piso na Coruña é “unha quimera”. Vostede vive de aluguer? Como foi a súa procura? 

Eu vivín de aluguer cando non era unha quimera vivir de aluguer na Coruña e cando se podía pagar un piso cunhas condicións normais para unha persoa nova que quería ir de casa e emancipar. Agora vivo nun piso en propiedade, pero a realidade creo que non se me escapa, porque todos coñecemos xente que está de aluguer ou xente que ten fillos que queren emancipar e que non poden porque os alugueres na cidade están a ser imposibles e as cifras de venda de pisos nos últimos anos disparáronse. É por iso que cremos que a declaración como zona tensionada vai vir a resolver en gran parte ese problema.

Aqueles que algunha vez buscaron piso pola Coruña relatan que un mesmo propietario pode ensinar tres, catro, cinco pisos distintos. Atopáronse con eses grandes tenedores tamén no mercado das Vivendas de Uso Turístico? Ten a percepción de que é un mercado que beneficia só a uns poucos?

É certo que o perfil de propietario de Vivenda de Uso Turístico na cidade non é maioritariamente o dun propietario que ten moitas vivendas. Si pode ser un edificio con varios VUT e que sexa dun mesmo propietario, pero non hai grandes empresas que teñan un número moi elevado de vivenda de uso turístico na cidade. Obviamente, a porcentaxe de grandes tenedores na cidade non é unha porcentaxe menor, sobre todo no centro, e por iso tamén a zona tensionada vai ir a iso, aos grandes tenedores para aplicarlles esas normativas estatais que están vixentes.

Mención á parte merecen as vivendas buxán. O INE cifraba en 2021 que 1 de cada 4 vivendas da cidade estaba buxán e a Xunta alertou no principio do ano que moitas se atopan nun estado ruinoso. Contades cun censo actualizado sobre as vivendas desocupadas na cidade? Como facer para mobilizalas? 

O último censo actualizado que temos é do ano 2021, que é da Empresa Municipal de Vivenda, e que cifra ao redor de 14.000 o número de vivendas buxán. É certo que a casuística é variada. Hai moitas desas vivendas buxán que non se poden pór en aluguer ou non pódense pór en venda sen unha rehabilitación integral, sen unha reforma ou ás veces, mesmo, sen unha demolición e a construción dun novo edificio. 

Desde o Concello o que estamos a pór en marcha é ese plan de ruínas precisamente para atallar eses edificios e esas vivendas que levan buxán de maneira case histórica na cidade e que a día de hoxe ese oito primeiros expedientes, máis da metade, están en proceso de resolución. Desde logo estudaremos tamén no marco desta zona tensionada desde o plan de medidas que temos que aplicar todas aquelas medidas que nos permite a lei, como recargas no IBI ou tamén bonificacións a aquelas vivendas buxán que se incorporen á Bolsa Municipal de Vivenda.

E, para os ruinosos, é a poxa pública a única vía?

O que estamos a ver é que si. O problema que temos en Galicia coa propiedade, que pasa nas parcelas no rural pero pasa tamén nos edificios urbanos, é que che podes atopar cun edificio en ruínas na Coruña que se cadra ten 36 propietarios, como pasou con algúns dos casos do programa Rexurbe da Xunta de Galicia. A única vía entre eses edificios nos que hai herdanzas, ninguén se pon de acordo, ou que ás veces mesmo o propietario desapareceuse, é a poxa. Nese sentido temos un caso moi paradigmático en Coruña que é o número 3 de Damas, que xa se está traballando para esa poxa e desde logo continuaremos con todos aqueles que consideremos que, pola vía normal, non van acabar rehabilitados.

A Coruña foi a primeira cidade galega, e a primeira nunha comunidade gobernada polos populares, en ser declarada zona de mercado tensionado. A Xunta admitiu, un pouco de mala gana, que cumpría cos parámetros. Vistas as dificultades, custou máis ou menos do esperado ter o si autonómico? 

Desde a Xunta sempre se nos dixo que, aínda que non estaban de acordo, traballarían para sacar adiante o que lle mandásemos desde o Concello dá Coruña. Non tiñamos por que desconfiar en que así fose e a realidade, non podemos tampouco negalo, é que unha vez que se presentou a documentación, fíxosenos un informe en tres semanas, emendouse, e ás dúas semanas estaba declarada a cidade como zona tensionada. Cremos que foi un proceso que unha vez que achegamos a documentación foi rápido, nese sentido non temos nada que acusar á Xunta de Galicia, pero é certo que hai un problema: non comparten a medida. Por tanto, non están a tomar medidas que outras comunidades autónomas, como é o caso de Cataluña, Navarra ou País Vasco que están a declarar zonas enteiras da súa comunidade como zona tensionada. 

O problema co que nos atopamos na Coruña é que a cidade está declarada zona tensionada, pero na área metropolitana non. Aí falta apoio e iniciativa da comunidade autónoma que, por exemplo, en Barcelona si que se está dando, cuns descensos de prezos de aluguer que non se van a dar se cadra aquí.

Ao fío disto, Rueda mostrou publicamente as súas dúbidas sobre os efectos que terá esta declaración sobre o mercado. Textualmente dixo que “alá cada un”. Que impacto terá esta categoría?  

Espéroo é que a Xunta non faga unhas profecías autocumplidas. Que o “alá cada un” non sexa que agora van torpedear o plan de medidas. Se a Xunta se compromete coa política de vivenda que imos expor no plan de medidas da zona tensionada, como espero que fagan, o resultado será estamos a velo en Cataluña, por exemplo. O outro día datos do propio Concello de Barcelona cifra en máis dun 5% o descenso do prezo dos alugueres, sen que iso leve, a pesar do que se di, reducións nos contratos de aluguer. Asináronse 800 máis o ano pasado que en 2023, por tanto, os datos de Barcelona son positivos, en contraposición con datos, por exemplo, como os de Madrid, onde o aluguer segue desbocado e que non hai maneira de que ninguén o consiga baixar. 

Cremos que é o camiño correcto. Obviamente, da aplicación das medidas e do avance da zona tensionada, teremos que corrixir seguramente cousas a medida que vaian pasando os meses e, en todo caso, como dicimos sempre, non é un fin en si mesmo, a zona tensionada declárase coa finalidade última de que consiga desdeclararla canto antes, porque significará que chegamos a un nivel de prezos de aluguer que é aceptable para a cidadanía.

Antes mencionaba aos estudantes. A Coruña non deixa de crecer e proxecta seguir atraendo residentes. Onte tamén se aprobou unha moción de apoio á implantación de Medicamento na cidade. Iso significaría máis estudantes e unha maior demanda de aluguer. Pode A Coruña absorber esa demanda se cristalizan proxectos como o da Facultade de Medicina? E, contemplan axudas para o acceso aos máis novos? 

É o mecanismo que estamos a contemplar. Se cremos que ten que crecer a Universidade e que teñen que vir máis estudantes é porque consideramos que a política de vivenda, aínda que non só ten que ir enfocada aos máis novos, ten que ir enfocada principalmente a eles e a buscar a súa emancipación. Creo que hai que deixar claro que hai administracións que teñen que facer os seus deberes. 

A Coruña é a única cidade de Galicia que non ten unha residencia de estudantes públicos da Xunta. Hai unha residencia, a Rosalía Mera, que está impulsada pola Deputación, pero non temos unha residencia de estudantes promovida pola comunidade autónoma, algo que si que se prometeu na época do bipartito en Elviña e que nunca chegou a ver a luz. Nós imos pór todo o noso empeño en garantir o acceso á vivenda dos máis novos, pero creo que tamén se debe apostar polas residencias públicas que son parte da Xunta de Galicia.

"A POLÍTICA DE VIVENDA DO PP SON As OKUPACIONES"

Esta semana tamén transcendeu a noticia da proposta de contratación da redacción do proxecto de edificación dun inmoble de vivenda alcanzable na actuación residencial Adelaida Muro. Proxéctase construír até 11 vivendas, ás que podemos sumar as 58 de Vos Rosales. É unha boa noticia, pero de xeito evidente unha cifra insuficiente. Hai máis proxectos encima da mesa para construír vivenda pública na cidade? 

Si, dicímolo e, ademais, no plan de medidas da zona tensionada témolo claro. Aínda que non hai unha varita máxica, si desde logo hai unha medida que se parece, e esa é a construción de vivenda pública e protexida que non se poida despois desclasificar. Nese sentido, estamos a traballar nos bloques de vivendas de Xuxán e Pontejos, que é unha iniciativa municipal que entre os dous suman 55 vivendas.

A Xunta é certo que, no último ano, a diferenza dos anos anteriores, está a porse as pilas e estase construíndo tamén un elevado número de vivenda pública, e cedemos parcelas como no caso de Rosales, onde cedemos catro parcelas á Xunta para máis de 100 vivendas públicas e tamén traballando co Ministerio. A de Adelaida Muro é unha parcela de Defensa, pero estamos a traballar co Ministerio, man a man, tanto para as vivendas que están dependentes de Sareb para que se poñan a disposición do Ministerio de Vivenda, como para a posible cesión de solos para a construción de vivenda pública por parte do Ministerio. E, a maiores, despois está o gran proxecto de interese autonómico no que estamos a colaborar coa Xunta que é o Monte Mero, que son máis de 4.000 vivendas nas cales o 80% van ser públicas ou protexidas.

O da vivenda é un problema que incumbe a todas as administracións públicas. Este venres tivo lugar en Barcelona a Conferencia de Presidentes onde a vivenda promete ser un dos temas centrais. Isabel Rodríguez, ministra de Vivenda, asegura que a oferta do Goberno é “de sentido común” e que é “case imposible dicirlle que non”. A pregunta tería que ser que espera desta reunión e que propostas espera que achegue a Xunta para corrixir o problema da vivenda en Galicia, pero a verdadeira pregunta é, cree que vai servir de algo o encontro e si sairá algo interesante de alí?

Debería saír. Creo que o Ministerio de Vivenda está a facer un esforzo inxente por atallar o problema da vivenda nos últimos anos. Creo desde logo que a ministra Isabel Rodríguez está a pór toda a carne no asador en canto a esa creación da empresa estatal de vivenda a partir de SEPES, están a pór os solos de todos os ministerios a disposición do Ministerio de Vivenda para a promoción de vivenda pública, para chegar a ese estándar mínimo de vivendas… Tamén creo que a Xunta, que como digo tamén leva un ano moi intenso en canto a vivenda pública, non debería deixar levar por outros temas partidistas de Madrid e debería pór en valor o que está a facer aquí e sumar á proposta do Ministerio. 

Ao final, o que vemos co Partido Popular é que a súa política de vivenda sempre son okupaciones, inquiokupaciones e outros temas que ao final, se ves a porcentaxe, son moi baixos e, con todo, nunca falan do acceso á vivenda dos máis novos ou da xente maior, que é o verdadeiro problema que temos agora neste país.

Con respecto a e a okupación, nos últimos anos vimos tamén imaxes un pouco descorazonadoras nalgúns barrios da Coruña, cos propios veciños enfrontados aos okupas. Como reaccionades ante isto ou que porcentaxe credes que representa na situación da vivenda da Coruña? 

É unha porcentaxe bajísimo. A quen non lle interesa falar de verdade da política de vivenda fala desa porcentaxe, porque se o colles é un 0,000… non se cantos ceros hai antes do primeiro un. É unha porcentaxe moi baixa, unha porcentaxe alimentada e en situacións, que son desagradables, tamén se tentan alimentar polos que non queren afrontar de verdade o problema da vivenda. Creo que o problema que hai agora mesmo é de acceso á vivenda, non de okupación, non de inquiokupación, como di o Partido Popular, e creo que temos que pornos todos a ao choio.

Desde logo na Coruña temos que dicir que as tres administracións estamos a traballar nese problema e sen ningún tipo de problema, cunhas canles de comunicación bos e podemos até ser un pouco exemplo para outros lugares de España.

BALANCE E 'CORUÑA MARÍTIMA'

Estamos xa no ecuador da lexislatura no segundo mandato de Inés Rey. Vostede entrou na recta final do primeiro. Que balance pode facer destes dous anos de traballo na concellaría de Urbanismo, Vivenda e Rehabilitación? 

O balance creo que é positivo. É certo que as circunstancias, sobre todo en xeral, a nivel de custos de materiais de construción ou de problemas que están a ter os promotores e os construtores neste momento no sector lastraron un pouco algunhas iniciativas, pero estamos a pór en marcha ámbitos grandes como pode ser o Polígono de Visma, que é un barrio que leva moito tempo demandando a cidade cun 30% de vivenda protexida.

Estamos a desatascar licenzas históricas desta cidade, axilizando ese proceso de concesión de licenzas e tamén, como mencionamos, o problema da vivenda, que é o problema fundamental. Eu creo que estes dous últimos anos demos un impulso tremendo, tanto con esa promoción de vivenda pública directamente, esa cesión á Xunta deses solos pola cuestión de vivenda pública, a zona tensionada, a ordenanza das VUT, o plan de ruínas, ou estas cesións que estamos a facer que temos en marcha agora tamén para cooperativas en solos de Xuxán. O balance, desde logo, eu creo que é positivo, pero queda moito por facer.

Entón, do que queda por facer, que podemos esperar durante os próximos dous anos? 

Fundamentalmente hai que seguir continuando coa política de vivenda. Creo que temos que entrar con maior profundidade neses temas, ver como evolucionan todos os mecanismos que estamos a pór en marcha e executar ese plan de medidas que temos que presentar á Xunta nos próximos meses 

Este fin de semana tivo lugar a intervención da alcaldesa nun foro para presentar o proxecto 'Coruña Marítima' para o deseño da fachada marítima da cidade. En que punto atopámonos ao redor deste proxecto e cando empezaremos a ver os primeiros cambios? 

Creo que foi na primeira entrevista que me fixeron como concelleira que dixen que había que fuxir dos titulares e das présas co tema do porto e de ‘Coruña Marítima’. Creo que se está actuando ben, que se está actuando, como co tema da vivenda, en cooperación con todas as administracións implicadas: o Estado, portos, Adif, Xunta, Concello…todos traballando lealmente. 

Estamos nese punto de licitación do plan mestre que terá que deseñar todo o porto. Máis que pedirlle prazos ou présas, creo que temos que pedir que vaia con calma porque ao final vai ser o futuro da cidade que está en xogo. Estamos a construír case outra A Coruña no porto e debe facer ben porque é o que imos deixar en herdanza.