Os primeiros avances dos resultados nas eleccións europeas deste fin de semana dan certas luces sobre o escenario político europeo inmediato, aínda que deben ser miradas con prudencia á espera de ter os resultados definitivos. A pesar diso cabe facer unha serie de lecturas importantes.

A primeira fai referencia á participación electoral. A pesar de haber producido a maior participación da historia (50,66%) a realidade é que siegue sendo moi baixa (70,4% nas últimas eleccións xerais en España) o que pon en evidencia que, a pesar do tempo transcorrido, a cidadanía de moitos estados non termina de identificar coas instancias europeas. Unha evidencia que supón un déficit democrático moi preocupante.

A segunda, ao balance político. O Parlamento europeo que sae destas eleccións é unha cámara moito mais escorada a dereita por mor do reforzo do centro dereita e o gran avance dos partidos de extrema dereita con resultados espectaculares (148 deputados) pero moi preocupantes pola relevancia dos estados nos que si produce ese avance (Alemaña, Austria, Francia, Italia, Países Baixos...), pois son estados que no seu día contribuíron á creación da Unión Europea. Un avance que corresponde a unhas forzas moi criticas coa Unión Europea o que, unido á forte abstención (49,34%), non pode negar a evidencia de que entre a cidadanía europea hai un crecente malestar coa marcha nas últimas décadas da Unión Europea, o que non deixa de afectar á propia lexitimidade política e social do proxecto europeo neoliberal.

Este avance da extrema dereita (que supera en votos e deputados aos socialdemócratas: 137 deputados) camiña en paralelo ao retroceso das esquerdas (perden 33 deputados) que non parecen ser quen de recoller ese malestar e que, sen dúbidas, atravesan unha preocupante perda de identidade tanto a nivel europeo como, en moitos casos, nacional. Perda de identidade, moi evidente, na socialdemocracia que se ve acompañada no resto das esquerdas de pelexas personalistas suicidas.

En contraste con esta evidencia xa hai quen buscan consolo na data certa de que as forzas chamadas “europeístas” (populares, socialdemócratas, verdes e liberal) suman maioría (63% dos votos) fronte as forzas denominadas “escépticas”. Pobre, moi pobre este burocrático consolo.

Con esta composición do Parlamento europeo cabe preguntar que se pode esperar a nivel de políticas públicas especialmente en relación cos graves problemas que arrastra a Unión Europea: a guerra en Ucraína, a crise ecolóxica, a inmigración, o benestar social... Empecemos dicindo que a Unión Europea é gobernada por institucións (Comisión Europea, BCE, Consello) que escapan ao control democrático polo que cabería esperar poucos cambios no camiño emprendido nos últimos tempos. A pesar diso, este auxe das dereitas extremas seguramente suporá un certo freo, ou cando menos retardación, dos obxectivos climáticos (a extrema dereita vén cargando contra o Pacto Verde Europeo), un paso atrás nas políticas inmigratorias (xa moi danadas polo Pacto de Asilo e Inmigración) e un maior fincapé na Europa fortaleza cun endurecemento maior das leis emigratorias e novos acordos con terceiros países para a exportación de refuxiados. Cabe tamén esperar maior dureza cos dereitos das minorías como, por caso, as persoas LGBT e os homosexuais e lesbianas.

En relación á guerra en Ucraína e a militarización de Europa en cábeo esperar, a pesar da proximidade de non poucos partidos de extrema dereita con Vladimir Putin e da súa euroescepticismo, retrocesos no camiño do rearmamento emprendido polos Estados membros. Moitos daqueles teñen posturas aínda mais extremistas tanto sobre a guerra en Ucraína como sobre o reforzo das fronteiras europeas como quedou de manifesto en debáteo parlamentario sobre o Informe sobre Política Común de Seguridade e Defensa. A pesar diso, convén sinalar que a incidencia do Parlamento Europeo nas decisións sobre defensa e política exterior da UE é moi pequena, escasa.

En definitiva, aínda que resulte arriscado predicilo, cabe pensar que a nova lexislatura parlamentaria non vai ser mellor que a anterior, xa que pode dar paso á aceleración das dinámicas e procesos destas últimas décadas onde cada vez máis a extrema dereita marca unha axenda que a dereita asume e executa. Unha extrema dereita que cada vez ten máis cotas de poder na Unión Europea.