Hai razóns fundadas para pensar que na guerra de Ucraína abriuse unha porta, aínda que sexa pequena, pola que poida entrar a paz nese territorio terriblemente castigado? Teñen razóns os ucraínos para soñar que no seu país hai un horizonte próximo diferente ao que debuxan as armas? Un horizonte no que os millóns de homes, mulleres e nenos ucraínos que vagan perdidos por Europa adiante poden volver ao seu país, ás súas casas -o que queda delas-? Está hoxe o perigo dunha Terceira Guerra Mundial máis lonxe que onte pero menos que mañá?

Non son tan inxenuo como para pensar que a dinámica da guerra na que se moven hoxe en día tanto Rusia como a OTAN cambiou repentinamente de dirección, pero si resulta indiscutible que o paso adiante dado tanto por Xi Jinping (China) como por Lula dá Silva (Brasil) introduce novas variables que, dada a relevancia destes países, non poden ignorar. Moito máis se temos en conta o que nos trasladan as evidencias: que non están sós, que hai non poucos países relevantes na chamada periferia do sistema mundial que comparten e apoian os seus intentos de parar a guerra en Ucraína e negociar a paz. Entre outras, por razóns de supervivencia: estes países están a comprobar, cada vez con maior claridade, que unha guerra en Europa, que non vai con eles, pode desembocar nunha III Guerra mundial que, dado o armamento nuclear en xogo, sería definitiva.

Está fóra de toda dúbida, excepto para unha opinión moi minoritaria, que a gran responsable da guerra en Ucraína é Rusia por invadir militarmente un país soberano cometendo así un crime de guerra. Tamén que Ucraína ten todo o dereito a defender e a pedir axuda. Pero, chegados a este punto, a pregunta debería ser: onde leva a actual dinámica bélica? A quen beneficia unha estratexia exclusivamente militar?

Lula dá Silva, no seu encontro con Pedro Sánchez no Palacio da Moncloa, apuntou tanto as prioridades - "hai que parar a guerra. Só pódese discutir cando a guerra pare"- como a novos interlocutores e novas estratexias -"quizais nos toca a outros países que non están na contenda...elevar a nosa voz...porque non hai interese por falar de paz… Imos falar con todos para que deixen de pelexar e empecen a negociar"-. Poucos días antes de que se celebrase esta reunión outra tivera lugar, seguramente máis relevante, entre o presidente de Ucraína, Volodimir Zelenski, e o presidente de China, Xi Jinping, na que este afirmaba que "o diálogo e a negociación son a única saída…porque non hai gañadores nunha guerra nuclear". Son estas unhas declaracións que parecen coincidir, no fundamental, coas da Lula dá Silva, polo que Zelenski ben faría en tomalas en consideración non só polo peso de China e Brasil no mundo senón tamén pola gran influencia da primeira sobre Rusia.

Neste novo escenario internacional que se debuxa os gobernantes europeos non deberían ignorar e moito menos desprezar os esforzos destes dous dirixentes tanto pola súa aposta pola paz como por unha serie de evidencias que nos deixa a guerra. A primeira sería que, aínda que Rusia non a está gañando, tampouco se pode dicir que estea a ser derrotada. A segunda, que si para o pobo ucraíno a vitoria de Rusia sería mortal -quedarían baixo o xugo dun nacionalismo panruso, reaccionario, ortodoxo e de extrema dereita- a derrota daquela daría paso a unha situación na zona de enorme inestabilidade, cun veciño que seguiría sendo poderoso, porque conta cun terrorífico arsenal nuclear, pero que estaría a ser consumido polo rancor e a sede de vinganza. A terceira, que estamos diante dunha iniciativa que combina tanto a defensa do dereito de Ucraína a ser un estado soberano como o de Rusia a non ser humillada senón respectada. A cuarta, moi importante, que no curto prazo suporía tanto finalizar co sufrimento do pobo ucraíno, que está a ser a auténtica vítima da guerra, como borrar do horizonte o perigo dun conflito nuclear que sería definitivo. Finalmente, que unha iniciativa que trate de diferenciar de Rusia e a OTAN axudaría a Europa a construír unha estratexia que, nun mundo multipolar, atribúesche por unha política exterior e de defensa autónoma que teña como horizonte a paz e non a guerra.