O mundo da educación non é alleo, nin moito menos, á innovación, e hai varias décadas que está inmerso na transformación dos procesos de ensino a través do impulso da creatividade, a incorporación da tecnoloxía na aula, e a análise sobre o seu papel como motor de cambio cara a un modelo de aprendizaxe máis personalizada. Dentro das tendencias máis vangardistas neste campo, destaca o concepto de analítica da aprendizaxe ou learning analytics, que aproveita o rastro dixital que deixa o estudante na esfera dixital para recompilar e sintetizar toda esa información co fin de coñecerlle mellor, e de poder adaptar e personalizar as accións formativas ás súas necesidades específicas. En suma, trátase de facer uso de datos intelixentes, dos datos producidos polos alumnos e de modelos de análises, para descubrir información e conexións sociais que permitan predicir e asesorar a aprendizaxe das persoas.

Numerosos expertos en innovación pedagóxica móstranse partidarios de introducir as técnicas de analítica nos procesos de ensino e aprendizaxe. Basicamente baséanse en tres elementos: os datos, como materia prima deste proceso, a análise, que engade valor aos datos por medio de algoritmos, e a acción para emprender, como resposta proactiva aos resultados do proceso de analítica.

En xeral, son diversos os beneficios que se fan patentes, tanto para o alumno como para centro educativo. Por unha banda, a learning analytics é unha ferramenta para mellorar a taxa de retención de alumnado e o seu desempeño formativo. Dispoñendo dos resultados adecuados das análises, pódese levar a cabo unha intervención titorial efectiva, que evite o abandono e reforce o rendemento.

Outra vantaxe é que permite optimizar a calidade dos cursos, debido a que identifica patróns de consumo de contidos. En función dos resultados da analítica, é posible reforzar aquelas partes de cada curso con máis aceptación entre o alumnado e mellorar as que menos. Ademais, a analítica da aprendizaxe pode utilizarse para identificar os factores que determinan o éxito académico, e axudar ao deseño do currículo do estudante. Finalmente, é un apoio fiable para o deseño de estratexias e a distribución de custos, ao sinalar que recursos formativos funcionan ben e cales non.

As principais barreiras ás que se enfronta o desenvolvemento da learning analytics están relacionadas cos datos, o verdadeiro combustible deste motor. Como vimos recentemente en todo o mundo, o uso indiscriminado de big data con fins comerciais ou políticos levantou unha corrente crítica e un gran debate ao redor deste tema, que en ocasións desembocou no desenvolvemento dun acervo lexislativo restritivo, tendente a protexer a privacidade, como é o Regulamento Xeral de Protección de Datos europeo. Pode darse o caso de que, aínda que estean dispoñibles, os datos non poidan ser utilizados para estes fins por razóns legais ou pola propia normativa das institucións educativas.

Con todo, a analítica da aprendizaxe perfílase como unha das mellores ferramentas de que dispoñemos, dentro deste mundo asolagado de datos no que nos tocou vivir, para alcanzar o ansiado obxectivo da pedagoxía actual de ofrecer unha formación o máis personalizada posible ás necesidades do estudante.