Mentres transcorre o chamado xuízo do Proces crece a convicción de que tal xuízo non debera celebrarse nunca. Que si se celebra é porque algo falla tanto na democracia española como en moita parte da clase política. Si se celebra é porque a democracia española é, a día de hoxe, despois de máis de corenta anos da morte do ditador, moi deficitaria. Si ten lugar é porque unha parte relevante da clase política española e catalán rezuma mediocridade e está falta de altura de miras.

Si, ten razón o meu admirado Joán Tarda cando acusa que “este xuízo está inspirado na vinganza”. Pero había que preguntarlle a este entrañable político si cabía esperar outra cousa, tal e como se produciron os feitos en canto aos partidos políticos que interviñeron nos mesmos. Un bo político é aquel que se mostra capaz de prever as consecuencias dos seus actos e non é quen de enviar ao seu pobo a unha batalla que sabe perdida de antemán, polo que só cabe esperar unha derrota segura, unha derrota con moitas vítimas inocentes. Unha derrota que, por outra banda, non atopa a suficiente solidariedade entre a maioría cidadá española. Velaí que se equivoque, unha vez máis, o presidente de Omnium Cultural, Jordi Cuixart, cando nun exceso de soberbia, disculpable pola situación que atravesa, declara que “o 1-Ou foi o exercicio máis grande de desobediencia civil que houbo en Europa…toda España debera de estar orgullosa”.

Seguramente sexa consecuencia dese déficit democrático, pero uno ten a sensación de que o xuízo do Procés está a pasar bastante desapercibido entre a maioría da poboación galega e española. De feito, segundo o CIS, o que máis preocupa á maioría de españois (galegos, vascos, andaluces….) é o paro (60%), seguido da política e os partidos políticos (29,4%), a corrupción e a fraude (23,1%) e os problemas de índole económica (22,3%), quedando nos últimos lugares a preocupación polo nacionalismo, estatuto de Catalunya, independentismo (1,6%). Mesmo na propia Catalunya, e de novo segundo o CIS, o que máis preocupa aos cataláns é o paro (43%), seguido da situación económica (37,7%) e a sanidade (34,1%) quedando a moita distancia a preocupación polo autogoberno (26,1%). Os políticos e os medios non deberon menosprezar este dato que relativiza, e moito, a importancia política do xuízo do Procés. Son consciente das críticas que pode recibir unha afirmación deste tipo cando a maioría dos medios de comunicación e opinión dedican moitas das súas portadas e capítulos ao xuízo do Procés, con cadeas televisivas que o transmiten en directo. Pero tampouco quero desprezar a voz da rúa que, con moita frecuencia, mostra unhas preocupacións que non coinciden coa prioridade dos medios de información e opinión, e non digamos cos debates políticos.

Sinalaba ao principio que este xuízo non debera celebrarse. Afirmación que fundamento en varias consideracións. Unha, que non ten por que ser a primeira e importante, apunta a enorme torpeza política dos independentistas cataláns que, na miña opinión, non foron quen de ser realmente conscientes da reacción que as súas decisións unilaterais ían ter tanto por parte do goberno español (PP), e importantes partidos estatais (PSOE), como a propia fortaleza do estado (por caso, o aparello xudicial). Como moi ben sinala o actual presidente de Xuíces pola Democracia, Joaquim Bosch, un maxistrado nada sospeitoso de anticatalanismo, “quedar fose do Estado de dereito, como fixeron as autoridades cataláns, leva a un canellón sen saída”. Os independentistas cataláns saltáronse o actual estado de dereito español, pois “ao longo do Procés houbo indicios de numerosas infraccións xurídicas, desobedeceuse a Constitución, o ordenamento xurídico e as resolucións do Constitucional” (Joaquim Bosch). Ningún demócrata pode negar o dereito para reivindicar a independencia dun territorio, pero si se debe esixir aos independentistas dúas cousas, cando menos: A. Que respecten as canles democráticas establecidas, mesmo para cambialos. B. Que teñan moi en conta a correlación de forzas. E neste caso que nos ocupa, os independentistas cataláns non tiveron en conta ningunha das dúas. Son, por tanto, corresponsables das consecuencias negativas dos seus actos.

Como sinala outro xurista respectable (Antoni Bayona, exletrado maior do Parlamento catalán), “cando se decantou o desafío secesionista pola vía unilateral pareceume que, no contexto político, social e xurídico, aquilo non podía ter percorrido. Non só desde o punto de vista xurídico, que era moi claro, senón que, como cidadán, esa estratexia parecía destinada ao fracaso (….) un erro importante que cometeron os independentistas foi disociar a democracia da lei. A democracia e a legalidade son dúas caras dunha mesma moeda, non se poden separar. A democracia permite cambiala lei, non ignorala. É de primeiro curso de dereito. A lei marca o camiño que deben seguir todos os cidadáns e os poderes públicos”. Persoalmente, ver desobedecer a lei aos políticos de PDdeCat –un partido liberal conservador que pertence ao PDE e que comparte grupo no Parlamento europeo co grupo ALDE no que está Cs- pareceume un espectáculo esperpéntico.

Tampouco se pode esquecer que o Procés como tal é unha auténtica chapuza política e, por tanto, inaceptable desde unha perspectiva xenuinamente democrática. Como podes invocala democracia e os dereitos humanos cando tes comportamentos claramente antidemocráticos, incluso glotones? Repasemos algúns dos feitos máis relevantes do Procés para así ver mellor o carácter chafalleiro do mesmo. En primeiro lugar, resulta indiscutible que moitos dos dirixentes políticos independentistas tiñan unha visión idílica do Procés, un proceso tal a independencia de Catalunya (independencia “exprés”) que sería como un camiño de rosas. Aínda que pareza inaudito, así era e aí están as hemerotecas para demostralo. Logo viu a realidade e o choque foi inevitable (un choque que, doutra banda, foi buscado por sectores de ambas as partes, por caso de Junts Pel Si e do PP e por mezquinas razóns electorais). En segundo lugar aínda que os partidos independentistas teñen maioría parlamentaria, nin son maioría de votos nin moito menos maioría social: tentar levar adiante un proceso desta magnitude –decidir sobre a independencia de Cataluña– ignorando a maioría da poboación é cando menos irresponsable. Unha opción política que supuxo deixar fose do Procés a partidos indispensables como o PSC e En Comú que estando polo dereito para decidir de Catalunya, non apoiaban, nin apoian, o Procés por razóns políticas moi respectables: Foi realmente imposible chegar a un mínimo acordo con estas dúas forzas? Ou máis ben díxoselles que fora por razóns partidistas? Non foi, por caso, para tentar fixar que só cabían dúas opcións: a independencia ou o status quo actual? Neste marco político fixado arbitrariamente polos independentistas, que opcións quedan aos que non son nin independentistas nin centralistas? Cabe maior filisterío?

Terceiro, o referendo convocado unilateralmente foi concibido e organizado como un acto claramente democrático e pluralista? De ningún xeito, a manipulación polos partidos independentistas e a exclusión das forzas democráticas non independentistas (PSC, Comuns) foi indiscutible pero significativa, e así o pensa unha maioría moi significativa do pobo catalán. Unha manipulación tal que, por caso, ocultou á poboación catalá as posibles reaccións dun estado (por caso, a xustiza) e un goberno central (PP) en mans de forzas claramente conservadoras, cando non reaccionarias. Por último, pero importantísimo, os independentistas explicáronlle a poboación de Catalunya os custos reais (económicos, sociais, políticos….) dunha utópica independencia? Seguen mantendo que non haberá custos senón que será un camiño de rosas que conducirá ao paraíso independentista?

Velaí as razóns que me levan a cualificar ao Procés como unha chapuza política moi perigosa, por certo. Claro que á hora das responsabilidades políticas hai que subliñar que non son menores, nin moito menos, as dos partidos de ámbito estatal (PP en primeiro lugar, pero tamén PSOE) ás que me referirei en artigos posteriores.