Nace ASGADeD en defensa do sistema público de dependencia: "Beneficios e coidados son termos que casan mal"

Esta mañá en Santiago de Compostela tivo lugar un alumeamento, o da Asociación Galega na Defensa do Sistema Público de Dependencia e Discapacidade (ASGADeD), unha plataforma que aglutina a organizacións e individuos que defenden unha mellor asistencia no sistema galego de dependencia nun momento no que existe “un baleiro” neste sentido e que aposta por “avanzar na construción dun forte movemento social amplo, plural e transversal, que mobilice a sociedade galega e que esixa ás administracións públicas un compromiso real”. 

“NOTICIAS DO NADAL”

A posta de longo da organización chega nun contexto no que os últimos titulares que deixou o Executivo de Alfonso Rueda  non fixeron máis que soliviantar o ánimo de traballadores, usuarios e familiares. Nomeadamente, os afectados sinalan anuncios como o da Consellería de Política Social para suprimir a obrigación de contar con persoal de enfermaría 24 horas nas residencias de máis de 40 prazas e alcanzar só a media decena de enfermeiras en residencias por encima das 170 prazas. Un anuncio que chegou en Nadal, para que o debate non tivese lugar nesas datas, e, sinalan os colectivos, "sen discutilo co sector". 

Desde ASGAGeD denuncian que esta proposta "precariza a calidade na atención das persoas dependentes" e non clarifica como se suplirá as ausencias. De igual modo, para a nova organización a iniciativa da Xunta para unificar o procedemento de valoración do grao de dependencia e a aprobación do Plan Individualizado de Atención (PIA) a fin de "reducir as listas de espera" tivo un efecto contrario, aumentando aínda máis o tempo de espera, superior ao ano de media. 

A pesar diso, desde principios de xaneiro a Xunta puxo en marcha un novo sistema para a "unificación de procedementos, neste caso de dependencia e a discapacidade", medida moi criticada polos colectivos considerando que isto realízase "sen ampliar os equipos de valoración, sen abordar en profundidade a falta de persoal, simplemente prorrogando os contratos dos equipos de reforzo". 

“É claramente insuficiente”, critican, á vez que aseveran que as proxeccións a curto prazo debuxan un escenario no os equipos deberían estar xa consolidados, pero no seu lugar atópanse con persoal aínda en formación. “Avanzando na privatización, ábrese a posibilidade de conveniar a realización dos informes de saúde con mutuas privadas en lugar de reforzar con profesionais sanitarios os centros de saúde”, engaden, á vez que puntualizan que, nesta orde, tamén se eliminou a obrigatoriedade do Informe Social, “un retroceso claro nos dereitos da cidadanía” ao ser esta clave para unha “correcta valoración da dependencia” e impedirá un “seguimento continuo” dos casos.

“Como podes pedirlle a unha persoa nesta situación que use un asistente virtual?”, cuestionan, considerando que moitas son persoas maiores e que sofren as consecuencias da fenda dixital. Mención á parte merece a que denominaron “a paguita”, unha “esmola” segundo o colectivo anunciada pola Xunta e da que, segundo o Goberno de Galicia, poderían beneficiar uns 2.700 dependentes. 

Con todo, desta axuda, anunciada en 2023 e de novo pregoada pola Xunta para a súa presumible aplicación inmediata, aínda se descoñece o importe e o control da mesma. “Esperamos que esta paguita sexa substancial e que non se trate dunha estratexia para blindarse ante a posibilidade de reclamacións dos usuarios polas desatencións actuais, moi por encima dos seis meses que marca a lei”, valoran desde ASGADeD, que lembra a cantidade de litixios que hai agora mesmo pendentes de resolución tanto nos xulgados dos social como pola vía contencioso administrativa. 

Con todos estes ingredientes, o médico xubilado Francisco Vázquez e unha coidadora non profesional, Margarita Prieto, foron os encargados de cortar a cinta inaugural desta organización que ten como obxectivos reverter o “sistema de beneficencia de baixo custo” no que se embarcou a Xunta de Galicia e que, ao seu xuízo, é contrario á actual Lei de Dependencia do Sistema Público Galego de Dependencia. 

Nesta liña, Vázquez criticou que a administración pública non aposte por fortalecer o Servizo de Atención non Fogar (SAF) en lugar de máis concesións da Prestloro do estribo Económico de Coidados non Contorna Familiar (PECEF), un mecanismo polo que perpetúan a “discriminación de xénero”, ao ser sobre as mulleres as que, de maneira maioritaria, recaen os coidados de familiares e persoas dependentes ou con discapacidade. Desta maneira, á súa entender, desde a Xunta priorizaron os custos, sendo o SAF máis caro de manter. 

QUEN XESTIONA As RESIDENCIAS DE TITULARIDADE PÚBLICA?

A ausencia de residencias públicas, datando a apertura da última en 2007, é outro dos elementos prioritarios que motivan o nacemento da organización, vendo como o negocio dos coidados está a desenvolverse en Galicia á conta dos usuarios que pagan “máis de 3.000 euros ao mes” por prazas en residencias de firmas xeriátricas como DomusVi. 

Exemplos nesta deriva privatizadora atopámolos nas residencias doadas por Amancio Ortega á Xunta e sobre as que o Goberno de Galicia concedeu a xestión privada, ou a proposta para que o futuro Centro de Atención a Persoas con Discapacidade de Ourense, pendente de abrir as súas portas tras moitos atrasos, non sexa de xestión pública e sexa adxudicado a razón de 14 millóns en tres anos, feito que provocou unha forte mobilización na cidade termal a pasada semana. 

Consultados por Galiciapress  por este proceso privatizador, e considerando que a taxa de envellecemento da poboación en Galicia é cada vez maior e que nos próximos anos o dos coidados pode ser un asunto de moita máis relevancia, desde a plataforma subliñan que a Xunta ten “moitas estratexias” para “xogar ao equívoco”.

“Sabemos que as residencias son de titularidade público privada, pero máis importante que iso é a xestión. Quen xestiona no día a día un centro sociosanitario? É moito máis importante, porque se o obxectivo fundamental é gañar diñeiro é moi distinto a prestar uns coidados de calidade”, incide Vázquez.

“Beneficios económicos e coidados son dous termos que casan mal. A prioridade ten que estar na calidade dos coidados, non nos beneficios”, recela o galeno, recalcando que en moitos casos detrás desas grandes firmas hai fondos voitre que aplican políticas de “maximización de beneficios”. “Apostamos por un sistema de investimento público para a titularidade, propiedade, xestión e provisión plenamente público. Debemos crear un sistema de dependencia pública importante. O exemplo témolo no SERGAS, debemos ter unha estrutura de servizos sociais, pero a Xunta non parece ter intención respecto diso”, censura.

“EMPEZA A ESPERTAR”

Por outra banda, desde o colectivo, que aspiran a que o Estado abandone a política de infrafinanciación, xa que destina aos servizos sociais só un 0,8% do PIB, a metade da media da UE e moi por baixo do 3% de países nórdicos, que son o exemplo para ASGADeD, consideran que a día de hoxe non existe unha gran mobilización social, en gran medida pola ausencia de organizacións como esta que sexan o nexo entre os cidadáns e as administracións capaces de vertebrar as protestas. 

Prieto insiste en que “non é un favor que nos fan, é un dereito”. “Se mañá o meu fillo non ten praza nun colexio podo atopar fórmulas para organizarme. Se me din que o meu fillo está diagnosticado de autismo ou teño unha persoa maior vulnerable teño que encargarme eu, a pesar da miña situación de vulnerabilidade. E se cadra non son capaz de sacalo adiante. Xa non é dicir ter ánimo para pelexar, senón que non sei como moitas familias, porque realmente son admirables. Falamos de situacións que son das peores que podes pasar e queres esquecelo, pero o machuque e a violencia institucional que moitas veces sufrimos é terrorífico. Trátannos como a obxectos, non como persoas. Moitas veces o que menos capacidade tes a nivel emocional é a de pelexar, por iso é importante arrouparnos e con esta asociación poder axudarnos uns a outros”, explica. 

A continuación, reproba á Xunta por non informar debidamente aos afectados das axudas que están dispoñibles nin dos recursos aos que poden acudir as familias. Con todo, Vázquez agrega que “a sociedade está a espertar” e que hoxe asuntos como as polémicas ao redor das residencias DomusVi son de actualidade e sobradamente coñecidas pola poboación en xeral. 

“Calquera cuñado sabe xa o que é DomusVi. O tema está a empezar a coller forza. Queremos arrimar o ombreiro para que esta forza sexa maior”, conclúe, lembrando a todos que “nun momento ou outro, de maneira directa ou indirecta, a todos vainos a tocar ser dependentes”.