Todo o mundo necesita un respiro

O meu avó Joaquim adoitaba contar que, nos seus tempos, chegaba o Venres Santo e até os altos fornos de Biscaia pechaban. Ao mellor non era exactamente así ao pé da letra, pero a imaxe que transmite aquela anécdota posúe unha forza simbólica impresionante: que hai máis esencial que a produción siderúrxica? E, con todo, existía un momento, un día sinalado, en que todo se detiña. Esta historia sérveme para reflexionar sobre outro tipo de “forno” que hoxe non deixamos de alimentar: as redes sociais e as constantes notificacións dixitais.

Vivimos nunha época en que a hiperconectividade converteuse case nunha obrigación laboral e, mesmo, nun estilo de vida. Mantémonos acesos, coma se tivesemos medo de que, ao deternos, o mundo deixase de dar voltas, unha dependencia mental que leva unha patoloxía asociada: a nomofobia, a ansiedade que sentimos cando non estamos pendentes do móbil durante un breve período de tempo. Quen non a sufriu?

Como din os expertos, é moi importante ter en conta que, sen un descanso axeitado, manter o forno ardendo de forma ininterrompida ten un custo moi elevado: tensión, fatiga e dificultade para compaxinar a vida persoal e o traballo. Se noutros tempos existía a posibilidade, aínda que fose puntual, de arrefriar a produción, por que hoxe nos parece impensable concedernos sequera uns instantes (uns días, de feito) de desconexión real e absoluta? Porque se non é absoluta, non serve…

Máis aló da nostalxia, é evidente que a actividade industrial actual expón grandes retos. Deter un alto forno deste tipo é un proceso complicadísimo: non se pode apagar e acender coma se fose un interruptor. Require unha secuencia técnica moi delicada, con temperaturas elevadísimas e un fluxo de combustible e materias primas que deben xestionar con coidado. Cada parada supón non só unha perda de produción, senón tamén un desgaste dos materiais, un consumo extra de enerxía e uns custos económicos enormes. Por iso era tan inusual detelo, aínda que fose só un día, e por iso a imaxe que describía o meu avó resulta tan impactante e ilustrativa.

Outro asunto somos as persoas, que precisamente necesitamos esas pausas para garantir o noso correcto funcionamento. As mensaxes de traballo fóra de horario, os correos que non cesan a fin de semana ou os grupos de chat que provocan notificacións constantes impídeno. Aquí fai falta o valor de pulsar o botón de pausa. É un acto de coherencia coa necesidade de coidar a nosa saúde mental e, de paso, unha forma de garantir un mellor rendemento e máis sostible a longo prazo. Canto máis tempo estamos no máximo nivel de esixencia sen parar, maior é o risco de que a nosa “produción” —a motivación, a claridade mental e a creatividade— decaia.

Desde o Sindicato de Traballadores (STR) defendemos que a desconexión dixital non é un capricho, senón un dereito. Unha contorna laboral sen un descanso real acaba prexudicando a todos: ás persoas que se esgotan e ás empresas que, a longo prazo, ven minguar a súa competitividade. Se antes se asumía que tomar unha pausa podía xustificar por razóns relixiosas ou culturais, hoxe a necesidade de frear, aínda que sexa de forma parcial, fundaméntase no benestar psicolóxico e social.

Cando o meu avó evocaba a imaxe de deter aqueles enormes fornos, con todo o que implicaba, lembraba que non hai nada tan grande que non poida paralizar se hai un ben superior en xogo. E, en pleno século XXI, ese ben superior pasa por unha saúde laboral e persoal dignas, pola preservación da nosa enerxía e a calidade do tempo que compartimos con quen nos rodea. Así, do mesmo xeito que no pasado se facía o esforzo colectivo de parar a maquinaria durante un día enteiro, hoxe debemos ser capaces de elixir momentos, franxas horarias e hábitos concretos que nos permitan “apagar o forno dixital” e respirar.

Todos saímos gañando se nos permitimos descansar de cando en vez. Daquela, nin sequera os altos fornos, aqueles que parecían imprescindibles, permanecían acendidos de forma ininterrompida. E isto lévanos a pensar que, na nosa frenética vida actual, podemos —e debemos— darnos a oportunidade de tomar folgos sen sentir que perdemos nada de nada de competitividade. Ao contrario: o que gañamos en equilibrio persoal e familiar tradúcese nunha sociedade máis sa e nun traballo de maior calidade. Porque incluso aquilo que parece máis esencial merece, de cando en vez, un descanso.