Produtividade e tempo non son o mesmo

O debate sobre a redución da xornada laboral a 37,5 horas semanais fixo aflorar cuestións máis profundas sobre como organizan o traballo as empresas, como a constatación de que a produtividade non garda unha relación directa co número de horas ocupadas. As patronais argumentaron a súa reticencia para aceptar este avance nos dereitos dos traballadores co vello recurso de denunciar a suposta baixa produtividade da nosa economía. É lóxico que o tecido empresarial estea preocupado polo impacto que podería producir esta redución de horas oficialmente traballadas sobre a conta de resultados, sobre todo se non se é capaz de saír do paradigma de proporcionalidade entre tempo e xeración de valor.

E esa debería ser a clave do debate, enfocándose como unha oportunidade. Atopámonos, xustamente, nun proceso de transformación económica no que empresas de todos os sectores se enfrontan ao reto de evolucionar cara a modelos de negocio baseados xustamente no valor, un santo graal que non aparece por xeración espontánea, se non por factores como o coñecemento, o sentido crítico, o xene innovador etc. Capacidades todas elas que emanan dunha relación máis saudable co traballo e coa xestión do tempo, que é un factor que historicamente as empresas máis miopes non tiveron en conta. Adóitase dicir que a inspiración che chega traballando. Pero non todas as maneiras de traballar promóvena, pode suceder incluso o contrario.

Vivimos instalados nunha dinámica de cousificación do tempo ao que as ferramentas dixitais, en lugar de contribuír a cambiar hábitos por outros máis produtivos, exerceron en moitos casos de trampa. Encher a axenda de accións e espremer o tempo para levar a reunionitis -xa sexa presencial ou telemática- ao extremo é fomentar a adicción a unha determinada maneira de xestionar este activo considerado ouro pola sabedoría popular e deixalo escapar dunha maneira moi pouco produtiva, paradoxalmente. Xusto o contrario do que necesitan as empresas. E as persoas que as forman.

A loita sindical puxo as 37,5 horas como meta e as 32 no horizonte, sen que iso signifique recortar salarios, mellor deixalo claro polas dúbidas. Isto equipararíanos con outros países que entenderon mellor o modelo cara ao que tenden claramente as economías máis avanzadas. Bill Gates falou recentemente da semana laboral de 3 días, co argumento de que a intelixencia artificial vai permitir que unha gran cantidade de tarefas repetitivas se poidan resolver de maneira moito máis áxil. Sen dúbida este será un factor importante no debate, aínda que temos que ser conscientes que a implantación da IA será moito máis lenta nas pemes, que ocupan ao 99% dos traballadores.

As empresas deben facer un exercicio crítico e en profundidade sobre como usan o tempo. Simplificar as súas operacións, eliminar malos hábitos e combater o presencialismo, por unha banda, e deixar respirar as axendas dos seus profesionais enfocados ao valor, polo outro, terá un retorno enorme que permitirá encarar con todas as garantías a redución da xornada laboral para situar os dereitos laborais e a produtividade do noso país á altura dos dos traballadores dos países máis avanzados. É un must irrenunciable agora que The Economist sinalou a economía española como a máis robusta de 2024.