O prognóstico de que esta terceira gran revolución económica pode facer do traballo algo superfluo é plausible. De feito, curiosamente, non só ideólogos da esquerda prognostícana, tamén o fan os ultraliberales de Elon Musk

Anda a esquerda máis perdida que Errejón o próximo 25N. Resulta que os traballadores e os mozos levan décadas empobreciéndose e vai e dálles por votar á ultradereita populista. É dicir, ao neofascismo, levantando ao poder a Trump, Meloni, Orban e demais calaña. O nunca visto, ouza.

Advírtenme desde unha facultade de políticas que non os podo meter no mesmo saco. Se lles fixese caso, tampouco podería chamarlles fascistas a Mussolini, Hitler ou Salazar.

Todos os citados -defuntos e presentes- recetan o mesmo. A salvación do pobo pasa por curar ao Estado das infeccións contaxiadas polos de fóra e tamén por algúns de dentro, en concreto as elites ilustradas, zurdas e corruptas. Baixo o firme rumbo do noso gran temoneiro, recuperaremos a nosa esencia nacional e glorioso pasado. Faremos América grande outra vez. Xa máis adiante porémonos de acordo sobre cando foi América grande, si en 1945 ou cando alá gobernaba España.

Quen é o culpable deste avance neofascista? De Irene Montero e as feminazis!, claman uns, tras facer da loita contra o machismo a prioridade da esquerda. De Greta Tintin Eleonora Ernman Thunber! gritan outros, fartos da lata ecoloxista.

Persoalmente, non sei de quen é a culpa. Até certo punto, dáme igual. Seguro que non hai unha única causa e, en todo caso, hai días en que me esforzo en centrarme naquilo de “Non importa o problema, importa a solución”. Ese empalagoso verso parido, por certo, por un membro das elites dexeneradas, hoxe felizmente arrepentido, polo menos no ideolóxico.

O problema é que pasan os anos e nin Andrés Calamaro nin a esquerda atoparon a súa solución.

Os progresistas seguen, basicamente, recitando o mesmo, aí vén o lobo fascista e de aí non pasan. Por sinalar un exemplo distante, que non moleste a ninguén, é o caso da esquerda que goberna en España, ese estado líder en Europa en cifras de crecemento marcoeconómico e, ao mesmo tempo, de paro xuvenil.

Así as cousas, é de agradecer que alguén na esquerda que teña a valentía de formular unha alternativa preñada de optimismo, por moitas pegas que teña, que as tente. Trátase Aaron Bastani, autor duns dos ensaios máis influentes nos últimos anos, Comunismo de luxo totalmente automatizado.

A tecnoloxía avanzará até tal punto que a abundancia para todos será posible e o traballo -entendido como unha carga- non será necesario.

Bastani constata que estamos nos albores dunha terceira revolución económica, tras a agrícola e a industrial. Tecnoloxías con custos marxinais como a intelixencia artificial e as enerxías renovables a eito permitirán a produción de bens cada vez máis baratos. Ademais, a robótica liberaranos de calquera tarefa, física ou mental, repetitiva. A tecnoloxía avanzará até tal punto que a abundancia para todos será posible e o traballo -entendido como unha carga- non será necesario.

Bastani propón un "comunismo de luxo". É dicir, non a Cuba castrista, pero tampouco o luxo do consumo constante co que nos anestesian en Occidente. Simplemente, acceso universal a vivenda, educación e saúde de calidade garantida. Iso, e todo o tempo libre que queiramos, que non sería pouco, polo menos no meu caso.

As xerarquías empresariais e o investimento de capital serán innecesarias para garantir a produción. Alcanzadas as condicións económicas que o permiten, a sociedade sen clases que predixo Marx será por fin posible

Neste mundo plenamente automatizado, as xerarquías empresariais e o investimento de capital serán innecesarias para garantir a produción. Unha vez alcanzadas as condicións económicas que o permiten, a sociedade sen clases que predixo Marx e pola que levan loitando décadas os comunistas será, por fin, posible. A URSS, opina Bastani, foi unha iniciativa loable, pero nacida antes de tempo, condenada a fracasar.

Ademais, esta vez non fará falta asaltar o Palacio de Inverno. Bastani envisiona un cambio cultural progresivo e profundo, que permitirá sucesivos triunfos electorais de cada vez maior calado. O seu plan pasa por unha democratización radical non só das institucións políticas, tamén das económicas.

Imos, que chegará o día en que traballadores e empresarios, ricos e pobres, cubanos e suízos acorden que como hai xa tanta riqueza -e como cada vez haberá máis - mellor abolimos a propiedade privada dos medios de produción.

Total, non fai falta nin que eu veña a currar nin que o teu veñas dirixir a empresa. Todo o fan os robots e a IA. Mesmo eles mesmos deseñan e producen novos robots e computadores cada vez máis eficaces

Total, non fai falta nin que eu veña a currar nin que o teu veñas dirixir a empresa. Todo o fan os robots e a IA. Mesmo eles mesmos deseñan e producen novos robots e computadores cada vez máis eficaces. Xuntámonos unha vez ao ano e votamos en asemblea o pouco que haxa que votar e vía.

Agora ben - e a énfase nesta cuestión é a principal innovación de Bastani en corpus marxista- esta evolución non é inevitable. O Comunismo de luxo totalmente automatizado é simplemente un ideal factible, que por fin está nas nosas mans conseguir. .

É evidente que a teoría de Bastani peca de numerosas contradicións. En primeiro lugar, conduce a un fin da historia, similar ao que creu ver Francis Fukuyama en 1992. Tras a caída do Muro de Berlín, xa vimos que as democracias liberais non germinaron por todo o planeta nun mundo globalizado, pacífico, próspero e feliz. A historia nunca se acaba.

A historia ensinounos que as revolucións tecnolóxicas poden crear sistemas máis produtivos pero que non levan necesariamente maior igualdade social. Non había esclavismo nas sociedades de cazadores-recolectores.

A historia tamén nos ensinou que as revolucións tecnolóxicas da pasado -agricultura, industrial, da información, etc.- poden crear sistemas máis produtivos pero que non levan necesariamente a redución das horas de traballo nin unha maior igualdade social. Non había esclavismo nas sociedades de cazadores-recolectores.

Visto o visto, dubido moito que a actual revolución tecnolóxica acabe cristalizando nun mundo onde Jeff Bezos ceda todos os algoritmos e robots de Amazón e dedíquese a, o que realmente lle gusta, que ao parecer é ver Star Trek. Así que á esquerda lle toca atopar propostas máis factibles a curto prazo e pronto. Pola contra, o neofascismo seguirá avanzando.

Esta crítica non implica que o armazón ideolóxico Comunismo de luxo totalmente automatizado non conteña elementos útiles. En particular, o prognóstico de que esta terceira gran revolución económica pode facer do traballo algo superfluo é plausible. De feito, curiosamente, non só ideólogos da esquerda prognostícana, tamén o fan os anarcocapitalistas de Elon Musk e os seus adláteres de Silicon Valley.

Así que, se cadra, algo deberá verdade nesa predición do fin do traballo e algún día todos poderémonos dedicar a planificar como facer posibles as utopías, sexan as de Bastani, as de Musk ou mesmo as nosas.