De médicos a camareiros: centos de médicos sen poder exercer polo atasco da homologación de títulos

O mercado ilegal de citas telefónicas, que alcanzan os 200 euros, a través de canles de Telegram aflora ante a desesperación. O muro burocrático ao que se enfrontan os profesionais inmigrantes titulados en Galicia ten consecuencias directas.

Médicos traballando na hostalaría, enxeñeiras na limpeza ou docentes coidando anciáns. É o paradoxo dun país, Galicia, cun grave declive demográfico e unha necesidade perentoria de persoal cualificado, pero que asiste á paralización vital de quen poderían cubrir esas vacantes. O atasco prodúcese no Ministerio de Ciencia, Innovación e Universidades, en Madrid, responsable de validar os títulos estranxeiros.

Conseguir a cita telefónica oficial, un trámite gratuíto indispensable para iniciar o proceso ou consultar un expediente, volveuse imposible polas canles ordinarias. Como denuncia a colectivo Homologación Xusta Xa, esta demanda provocou a aparición de "revendedores", moitos con números do estranxeiro, que venden abertamente citas por até 200 euros. "Estamos a solicitar a información das nosas redes sociais para analizar a situación e tomar accións", explica Anai Escontrela, portavoz en Galicia do movemento.

A demanda de médicos e a desesperación de moitos solicitantes é tal, que empiezan a aflorar consultoras especializadas en importar galenos estranxeiros.

Desde o colectivo denuncian a inacción do departamento que dirixe Diana Morant. Aseguran que, a pesar de comunicar oficialmente a existencia destas "mafias", a resposta foi nula e non se observan investigacións. Para os afectados, esta parálise abócalles a unha disxuntiva: resignar a unha espera indefinida ou pagar por un dereito que debería ser gratuíto, obter información sobre a tramitación dun expediente. Unha secuela que non só afecto á homologación de títulos, tamén se detectou nos expedientes para conseguir a nacionalidade.

O perfil do bloqueo: mulleres de Latinoamérica

Aínda que non existen cifras oficiais desglosadas por provincias galegas , Anai Escontrela traza un perfil claro dos afectados. "Predominan profesionais formados en América Latina", sinala. No ámbito sanitario, o máis tensionado, destacan os extracomunitarios de Venezuela, Cuba e Arxentina. As especialidades máis bloqueadas son Medicamento, Enfermaría, Odontoloxía, Farmacia e docencia, aínda que tamén hai enxeñarías; sinalan desde Homologación Xusta Xa.

Unha gran enquisa realizada polo colectivo en 2024 arroxou resultados reveladores. O proceso afecto de forma desproporcionada a mulleres latinoamericanas en idade laboral activa.

Moitos dos afectados teñen unha experiencia profesional que os converten en moi atractivo para empleadores do sector sanitario. Por exemplo,  a idade media dos médicos especialistas atrancados rolda os 50 anos, moitos deles con máis de dúas décadas de experiencia previa. A consecuencia directa é unha "alta infracualificación" mentres esperan unha resolución que legalmente non debería superar os seis meses, pero que na práctica demórase "unha media de 3 a 6 anos", sinala Esconterla.

A situación é especialmente dramática en Galicia. O Colexio de Médicos de Pontevedra advertiu que só na súa provincia hai decenas de médicos formados fóra da UE á espera da convalidación para paliar a falta de profesionais, sobre todo en áreas rurais. A Federación Galega de Mulleres Rurais (#FADEMUR) tamén alertou das dificultades para incorporar a enxeñeiras agrónomas, veterinarias ou docentes estranxeiras que buscan establecer no rural galego, freando a innovación en sectores estratéxicos.

Un colapso de 140.000 expedientes

A orixe do colapso, segundo o colectivo, reside na falta de persoal no Ministerio e os sucesivos cambios normativos, como o Real Decreto 889/2022, que colapsaron o sistema. De acuerdola enquisa de HJY, o 75% dos atrasos débense a erros ou requirimentos da propia administración. Anai Escontrela lamenta os graves impactos na "saúde mental" dos solicitantes, provocados pola incerteza e o trato institucional.

A demanda principal, subliña Escontrela, non é un trato de favor. "Non pedimos homologacións automáticas, senón procedementos xustos", insiste a portavoz de HJY en Galicia. Reclaman que a Administración cumpra os prazos legais, respecte a orde de chegada e ofreza transparencia. "Se o título cumpre os requisitos, que se resolva en tempo razoable; se non, que se dean razóns claras", sentenza.

O Ministerio de Universidades, pola súa banda, recoñeceu o atasco. En xullo de 2025, o departamento de Morant anunciou que, por primeira vez, resolvéronse máis solicitudes das que entraban: 32.569 expedientes resoltos fronte a 24.862 recibidos no primeiro semestre de 2025. Con todo, Escontrela matiza o optimismo: "As cifras dos expedientes atrancados xa ascenden a 140.000 ". O Goberno tamén fixou a meta de resolver 80.000 expedientes en 2025.

O debate da calidade e o "estigma"

O Ministerio tamén lanzou un portal dixital, Valida-CHE ,para axilizar a presentación de solicitudes. Con todo, a portavoz de HJY en Galicia é crítica: "Non se viu a resolución de máis expedientes, só maquillouse esteticamente o proceso". Denuncia que o portal "está máis destinado aos novos homologantes", deixando nas pavías aos que xa estaban no sistema, e que as súas canles de axuda ofrecen "respostas automáticas".

Este debate convive coas dúbidas expresadas por algúns colectivos profesionais sobre a equivalencia formativa. A Organización Médica Colexial (#OMC) de España manifestou en diversas ocasións a súa preocupación, non pola lentitude, senón pola necesidade de garantir un "rigor" absoluto na validación de títulos extracomunitarios, asegurando que a formación práctica sexa equiparable á do sistema MIR español para garantir a calidade asistencial.

Desde 'Homologación Xusta Xa' rexeitan frontalmente calquera sospeita xeneralizada. "Rexeitamos o estigma cara a formacións latinoamericanas", afirma Escontrela. Lembra que os títulos xa pasan "filtros académicos e técnicos rigorosos" onde se comparan plans de estudo e prácticas clínicas. Sinala que en profesións reguladas como Farmacia, esíxese cursar materias adicionais para equiparar o currículo ao europeo, e que "boa parte do persoal sanitario latinoamericano xa traballa en sistemas europeos (Portugal, Alemaña, Italia) con resultados excelentes".

A batalla política e a fuga de talento

Mentres o atasco persiste, a colectivo 'Homologación Xusta Xa' trasladou a súa loita ao ámbito político. Conseguiron a aprobación unánime de sete Proposicións Non de Lei (PNL) instando o Goberno a axilizar os trámites, tres delas no Congreso dos Deputados e unha específica no Parlamento de Galicia. Tamén lograron aprobar PNLs centradas na transparencia e o respecto ao homologante no Senado e o Congreso en 2025.

O movemento mantén reunións periódicas con responsables do Ministerio, como o secretario de estado Juan Cruz Cigudosa, e elevou unha petición ao Parlamento Europeo (1137/2024) que xa foi admitida a discusión. Aconsellan aos novos solicitantes "usar sempre as canles oficiais", preparar ben a documentación e "non pagar citas telefónicas", guiar pola información que publican na súa páxina web e redes sociais.

Ao final, a burocracia non só frea proxectos vitais, senón que supón unha perda de talento para España e Galicia. Profesionais de alta cualificación, cuxa formación non custou un euro ao sistema público español, ven forzados á precariedade ou, directamente, a emigrar a outros países europeos con procesos máis áxiles. Un talento que Galicia necesita con urxencia.

A postura dos colexios médicos: "rigor" por encima da urxencia

O colapso nas homologacións de títulos sanitarios sitúa aos colectivos médicos nunha posición complexa, que se debate entre a necesidade de profesionais e a esixencia de garantías formativas. Mentres os afectados denuncian a lentitude, a principal organización colexial do país, a Organización Médica Colexial (#OMC), puxo o foco non tanto na velocidade do trámite como no "rigor" do mesmo.

A OMC manifestou en diversas ocasións a súa preocupación por asegurar que a validación de títulos extracomunitarios garanta a "calidade asistencial". O temor é que unha homologación laxa permita a incorporación de profesionais cuxa formación, especialmente a práctica, non sexa plenamente equiparable á que se esixe en España a través do sistema MIR (Médico Interno Residente).

A tensión faise palpable tamén en Galicia. OColexio de Médicos de Pontevedra, aínda que non entrou a valorar publicamente a equivalencia dos títulos, si foi unha das voces que advertiu da necesidade perentoria de persoal pero, ao mesmo tempo, denunciou o suposto agravio comparativo que sofren os novos médicos españois, que teñen que pasar polo MIR para exercer. 

Segundo os seus datos, só na provincia hai decenas de médicos formados fóra da Unión Europea que están á espera da convalidación e que poderían "paliar a falta de profesionais", especialmente nas áreas rurais, as máis tensionadas do sistema sanitario galego. O Colexio de Médicos de Pontevedra, tamén denunciou a contratación de médicos en Atención Primaria sen o título de especialista esixido pola lei.   Afirma que a falta de médicos débese a unha "mala planificación" e denuncia o "agravio comparativo" cos MIR, esixindo a mesma cualificación. 

De fondo, aínda que sexa a nivel anecdótico, os casos de comenenciudos que utilizan a falta de médicos e a enorme cantidade de títulos que deben tramitar os funcionarios para coar fraudulentamente no sistema. Por exemplo, o de falso médico que acabou atendendo en urxencias do hospital Álvaro Cunqueiro de Vigo e unha clínica privada de Pontevedra. Un caso que pon de relevo outro dos factores que inflúe no atasco, a necesidade de que as homologacións sen rigorosas.