“Mira a eses chineses! Están loquísimos!”. O que le berrea á tele é un servidor. Estamos a principios de xaneiro e tomo café cos meus amigos mentres vemos pola tele como en China constrúen un hospital a fume de carozo. Plenamente operativo en pouco máis dunha semana. Resulta que hai un algo, nunha cidade que acabo de descubrir que existe, que os pon a todos enfermos. En Wunosequé a xente ten algo así como unha gripe moi forte que os tomba. Literalmente. Hai colas de xente á porta dos hospitais, señores que se esborrallan no medio da rúa, enfermos en habitacións, corredores, salas de espera…todos levan máscara. Os meus amigos e eu alucinamos. “Están flipados estes chineses”, dicimos.

Dous meses despois a cousa precipitouse e estamos todos encerrados nas nosas casas. Primeiro vimos como a gripe esa, á que xa podemos pór nome, Covid-19, chegaba a Europa. En Italia pechan todo. Aquí danse algúns casos. Cada vez hai máis. Unha mañá chegas ao ximnasio e resulta que o pecharon “por precaución”. Tampouco hai clases. Pechan a redacción, hai que traballar desde casa e facémolo en pixama. Os andeis dos supermercados baléiranse. Hai que pór a norma de que ninguén pode comprar máis de dous paquetes de 24 rolos de papel hixiénico por cabeza, porque empeza a escasear. Chegamos ao 13 de marzo: Pedro Sánchez salgue pola tele e di que ninguén pode saír de casa durante dúas semanas. Acabarán sendo dous meses. Empeza o confinamento.

A historia soaralles a todos. Vivírona igual que eu. E parecerá incrible, pero pasaron xa catro anos desde aquel día no que aprendemos o que era un “estado de alarma”. O demais, son moitas historias, traumas e anécdotas que, nalgúns casos, aínda non podemos contar, por si non prescribiron. Algún lembrará as mañas que facía para saltar o peche e ir ver ao seu noivo ao pobo de á beira ou pedía prestado o can ao veciño para sacalo a pasear e tomar un pouco de aire detrás dunha pañueleta, ou unha máscara no mellor dos casos. O que seguro non poderá esquecer ninguén será a perda, a dos miles de persoas que se deixaron a vida no peor da pandemia mentres todos estabamos en casa esperando por unha vacina que tardou meses en chegar.

Eu o que lembro daqueles días é o ceo azul -creo que o máis azul que vin nunca, foi a primavera máis clara da historia- e números. Cheas de números. Cheas de cifras coas que os medios bombardeabamos á xente sen saber moi ben do todo de que estabamos a falar. Que si a incidencia acumulada. Que si os indicadores epidemiolóxicos. Que si os positivos, os negativos, as PCRs… Os mortos. As decenas de mortos nunha área sanitaria. Os centos de mortos en Galicia. Os miles de mortos en España. Cifras e cifras que gañaban significado a medida que as persoas detrás delas perdían o nome, pasando a ser parte dun interminable compendio de afectados.

Haberán quen, paradoxalmente, ante este panorama viviu momentos dos máis felices. Non falo dos que se namoraron -que os houbo- ou os que estreitaron lazos coa súa familia a forza do peche, senón dos que se enriqueceron. Porque alguén llo levou morto, e nunca mellor dito, con comisións millonarias obscenas na maior crise sanitaria que azoutou a esta canica azul. Agora empezamos a ver a luz, pero todo o que quedará por destapar.

E non importa si son dun ou outro signo político, como tampouco importa que as comisións sexan algo legal -aínda que en grao sumo reprobable nun momento no que algúns disfrazaron de boa vontade a súa avaricia desmedida-. O relevante é a súa impunidade e a súa desvergoña para aproveitar o sufrimento dos demais e engordar as súas contas, mentres traían -si traíano- de sabe deus onde máscaras e demais produtos que, en moitos casos, non valían nin para soar os mocos que deixaba o coronavirus. As súas fotos, xa sexa saíndo a aplaudir aos sanitarios desde o balcón ao oito ou chorando bágoas de crocodilo ante as cámaras rodeados de cadaleitos, repugnan hoxe aínda máis. Xa repugnaban entón, pero agora resultan máis descaradas si cabe.

Talvez sería momento de que, no canto de lanzar os trastes e xogar ao 'E ti máis', os nosos representantes políticos impulsen algunha investigación que outra e unha lei que diga, por exemplo, que durante a vixencia dun estado de alarma non pode existir a figura do "comisionista" e castigarase a todo aquel que especule nun momento de crise. Así, na próxima pandemia -que a haberá-, polo menos estaremos mellor preparados cando cheguen os comenenciudos, tendo en conta que parece que estaremos igual de mal desprotexidos que no 2020 no plano sanitario, porque nin os médicos e enfermeiros contan hoxe con máis medios, nin con máis protección, nin con persoais reforzados para facer fronte á tensión que entón sufriu a nosa sanidade pública, o noso ben máis prezado.

O máis singular é que parece que non aprendemos nada. É máis: non nos ha nin importado. Desde aquela tivemos a oportunidade de castigar a todos os que o fixeron tan rematadamente mal, deixando desamparadas ás residencias ou abandonando aos sanitarios unha vez que deixamos atrás o peor. E, si miramos o taboleiro político, todo segue igual despois de varias eleccións en todos os ámbitos, coas mesmas maiorías absolutas ou simples, pero coas listas de espera para recibir unha asistencia digna máis e máis longas.

Hoxe sabemos algunhas cousas máis, porque a pandemia segue ocupando titulares estes días, pero son as investigacións do fisco as que preocupan. Das investigacións sobre por que morreron ou se deixaron morrer a tantos e tantos anciáns en condicións tan lamentables nada sábese. Co que nos quedamos é cos caixóns cheos de máscaras esquecidas, coa marca dos soportes onde colocabamos o xel hidroalcohólico na parede e, nalgúns casos, cun Covid persistente que non logramos nin descifrar. Algún poida que aínda garde papel hixiénico daquela. Diso hai xa catro anos e un día. Resulta que os chineses non estaban tan tolos.