Lidia descansa na súa cama do Hospital do Barbanza. Con 91 anos a súa respiración é fatigosa e xa apenas responde os estímulos. Os seus ollos pequenos han perdido case todo o seu brillo e tan só atopa confort na medicación que a axuda a durmir. Os médicos tratan de descifrar que lle pasa á nonagenaria, pero aínda non teñen respostas concluíntes tras varios días facéndolle todo tipo de probas. É comprensible. Non é a única neste hospital. A súa é unha das moitas vidas que están a ser escudriñadas polos sanitarios, que tratan doenzas que van desde unha escordadura mal curada até un linfoma sen cura posible.

Non sei cando foi a última vez que vostede pasou a noite nun hospital, pero é toda unha experiencia que non lle desexo. Lidia e eu estamos sós na habitación, pintada dun amarelo limón que trata de ocultar os desconchones. É mellor que o box no que esperou máis de 24 horas por unha cama, aínda que os estores da venda están feitos un sete e as cortinas que separan as camas e dan algo de intimidade tamén viviron tempos mellores. Polo menos a cama articulada funciona. Non todos poden dicir o mesmo. A habitación tamén conta cunha cadeira de brazos, algo destartalado, para o acompañante de quenda -volve existir esa figura, a do acompañante, porque, non fai tanto, moitos tiveron que pasar leste mesmo grolo e chorar en soidade-, sobre o que tento buscar ese repouso que me esquiva toda a madrugada e que me impide o ruído da máquina de osíxeno.

Non teño moita sorte, porque sempre que parece que derrota o esgotamento entran as enfermeiras ou os celadores. Monitorean ao anciá día e noite. Miden os seus constantes, a súa tensión, o seu nivel de azucre… Tamén a asean, cámbiana de postura, revísana de arriba abaixo, de abaixo arriba, de arriba abaixo unha vez máis e preocúpanse por ela. “Como estás, parrula? Ceaches?”, pregúntalle unha muller de verde, sen obter resposta algunha.

Con paciencia e amor infinito cámbiana, móvena e arróupana. Tamén elas arrastran os pés, como case todos aquí. Comentan entre elas que esta está a ser unha noite especialmente difícil. Da 332 pasan á seguinte estancia, e logo á outra, e á outra, e así ata que teñan que volver empezar de novo. Cantas horas seguidas levan traballando? 10? 12? A cantas parrulas como Lidia atenderían neste tempo? Perderon o sorriso que oculta a máscara durante a quenda? Non o parece, e si é así o disimulan ben. Supoño que elas tamén chorarían moitas veces en soidade, para logo recompor, enfundarse bátaa e volver percorrer o hospital.

Aníñome na cadeira de brazos destartalado co computador e escribo estas liñas. Liñas coas que pretendo pór en valor o tesouro que é a nosa sanidade pública e o importante que é que a defendamos, con uñas e dentes, e paus e pedras se é preciso, como usuarios que somos, e non deixemos ese peso exclusivamente sobre os ombreiros dos sanitarios, que aínda cargan ás súas costas moito lastre dunha pandemia que aínda non se acaba e que aínda nas súas últimas rabexadas segue deixando un importante reguero de vítimas.

Non busque motivacións políticas nas miñas palabras. Ou si. É libre de facelo. Busquen culpables e sinalen a un ou outra cor política. Sinalar a vostede mesmo e reflexione sobre o votado. Ou sobre o non votado. Pense nos sanitarios que asinan contratos dun mes, dunha semana, dun día. Pense en si coñece o nome do seu médico de cabeceira ou si, pola contra, enfróntase a unha cara diferente cada vez que vai. Pense na última vez que non tivo que esperar por unha cita no seu centro de saúde. Pense nese enfermeiro de Santa Comba que se marchou a outra comunidade para ter un contrato estable, ou nesa doutora de Sarria que se foi a Londres para dispor dun salario digno, ou neses pais que se marcharon de Cee porque en toda a redonda non hai nin un só pediatra, ou dese fisioterapeuta da Pobra que se busca a vida en Suíza porque non pode permitir esperar outro ano máis a que saquen prazas dos seu, ou nesa psicóloga de Ames desencantada co sistema e que xa busca case calquera cousa porque de algo hai que vivir, e da saúde mental neste país de tolos parece que non todos poden.

Estes días sucédense as manifestacións e folgas de profesionais sanitarios. Na Mariña espérase unha concentración multitudinaria o vindeiro xoves 19 de xaneiro, antesala da gran manifestación programada para o 12 de febreiro en Santiago de Compostela. Sería formidable que ambas quedasen pequenas, que a cidadanía en masa botásese á rúa para defender un ben tan prezado como unha sanidade con medios, recursos e persoal suficiente como para que ninguén teña que quedar atrás ou fóra. Sería magnífico contar cunha sanidade pública e de calidade nunha comunidade que para 2035 terá máis de 830.000 persoas maiores de 65 anos. 140.000 teñen máis de 85 nestes momentos. Persoas como Lidia, que dependen de que este sistema se manteña, e fágao con investimentos e sen caer en mans do capital privado.

Non sei, talvez é só cousa miña. Talvez porque temo que algún día, eu, ou vostede, poidamos ocupar esa mesma cama na que hoxe está Lidia. E entón gustaríame ter a alguén ao meu lado, coidándome e escribindo neste mesma cadeira de brazos sobre as virtudes da nosa sanidade pública, e non sobre os seus defectos.