Fai sós uns días, abandonaba para sempre este mundo, non por decisión propia, Joaquín Lavado Teixugo, máis coñecido por Quino. Pai da inconformista e contestataria, Mafalda, personaxe universal que non estaba de acordo co mundo no que vivía e “tentaba" resolver o dilema de quen é os bos e quen é os malos neste mundo.

Mafalda 1

Quino, coa súa viaxe ao máis aló, non só deixou orfa a Mafalda, senón a unhas cantas xeracións que habemos gozando coas súas viñetas ao longo destes anos e que nos serviron para sorrir, pensar e darnos conta que a vida é algo máis que facer ou dicir aquelas cousas que lles gustan aos demais, e non expresar, por medo, as que un quere contar.

O mestre Quino a través dunha nena de 8 anos deixaba patente que a sociedade non pode estar calada, inerte ante o que está a pasar, aínda que iso conleve ter máis inimigos do normal. Por iso Mafalda é un personaxe rebelde, feminista e contestataria, sen importarlle as opinións dos demais sobre ela.

Quino quixo con Mafalda e o seu colla de amigos recapacitar sobre o mundo dos adultos: a política, a economía, o racismo, a guerra de Vietnam, Brigitte Bardot, os Beatles, os árabes e israelís, ou os soños dunha clase media arxentina. Ese repaso á sociedade adulta faio Quino con Mafalda e os seus amigos tan peculiares: Felipe, Manolito, Susanita, Miguelito, Liberdade e o seu irmán Guille que representan á súa vez as distintas facetas do ser humano: profundas reflexións e duras críticas á sociedade e facíao baixo o paraugas do humor, unha arma que ademais de propiciar un sorriso, axuda a sensibilizar.

O mestre quixo mostrar que Mafalda representa o idealismo utópico que cre nun mundo mellor, aínda que lle envolven o pesimismo e a preocupación polas circunstancias sociopolíticas que azoutan o seu planeta e o mundo. O custo persoal e profesional por mostrar ao mundo as súas conviccións, foi moi alto. Un 25 de xuño de 1973 publicou a súa última tira de Mafalda no diario Sete días con este final e máis tarde declararía: “Se a seguía debuxando pegábanme un ou catros tiros”. Non fai falta explicar máis porque se entende todo.

O escritor e pensador Umberto Eco, escribiu sobre Mafalda o seguinte:

"Mafalda non é só un personaxe de historietas; é talvez o personaxe dos anos setenta na sociedade arxentina. Se ao tratar de definila usouse o adxectivo "contestataria", non foi por uniformarse á moda do anticonformismo custe o que custe: Mafalda é de verdade unha heroína iracunda que rexeita ao mundo tal cal é. Para comprendela, convén trazar un paralelo con outro gran personaxe a cuxa influencia non é allea: Charlie Brown. Charlie Brown é norteamericano, Mafalda suramericana. Charlie Brown pertence a un país próspero, a unha sociedade opulenta na que trata desesperadamente de integrarse, mendigando solidariedade e felicidade; Mafalda pertence a un país denso de contrastes sociais, que a pesar de todo querería integrala e facela feliz, pero ela négase e rexeita todas as ofertas. Charlie Brown vive nun universo infantil propio, do cal están rigorosamente excluídos os adultos (coa condición de que os nenos aspiran a converterse en adultos); Mafalda vive nun continuo diálogo co mundo adulto, mundo ao cal non estima, non respecta, hostiliza, humilla e rexeita, reivindicando o seu dereito para seguir sendo unha nena que non quere facerse cargo dun universo adulterado polos pais. Charlie Brown leu, evidentemente, aos revisionistas freudianos, e anda en busca dunha harmonía perdida; Mafalda, con toda probabilidade, lería ao Che. En realidade, Mafalda en materia política ten ideas moi confusas, non logra entender que é o que sucede en Vietnam, non sabe porque existen os pobres, non se fía do Estado e está preocupada pola presenza dos chineses. Só unha cousa sabe claramente: non está conforme.”

Mafalda chegou a Europa en 1969, ao ano seguinte do Maio Francés e outras grandes mobilizacións xuvenís que sacudiron o continente e foi e seguirá sendo unha heroína para unhas cantas xeracións, e seguirao sendo, aínda que transcorrese xa 47 anos dos seus ultimas ocorrencias, o certo é que, Quino marchouse nun momento onde a pandemia do Covid-19 está a levarse ao outro mundo a miles de persoas. Será a pandemia a que traia un novo modelo social, político- dubídoo- e económico?.

Quino, desde as alturas estará a mirar se este mundo pode cambiar, ou vai seguir como sempre. O que está claro é que Mafalda e Quino non han morto, van seguir vivos na memoria de todas aquelas persoas que teñen inquietudes, e que non están dispostas a calar.