​Señores robots e plebeus autómatas

Luis Moreno

Robot cociñeiro


O aeroporto do futuro non necesita humanos. Así proclamaba a noticia publicada hai uns días sobre a progresiva automatización do aeroporto de Changi en Singapura, o segundo de maior tráfico en Asia e votado como o mellor do mundo pola auditoria aérea Skytrax. A información ía máis aló nas súas previsións futuras ata o punto de considerar a non moi afastada posibilidade de que os viaxeiros atopasen a un só humano na terminal de chegadas: o policía de aduanas. E este actuaría só no caso de que a documentación para verificar automaticamente tivese algún problema nas máquinas de validación.


No intercambio informativo de hoxe en día este tipo de noticias seguen considerándose como de "ciencia ficción", como historias dun porvir indeterminado que aínda non nos afecta. Ou que pretendemos obviar das nosas preocupacións cotiás porque perturba estilos de vida encasillados en modos do pasado. Aqueles máis talluditos sinxelamente resistímonos a cambiarnos o 'chip'. Exponse como renunciar aos recursos de conduta que nos han modelado ao longo das nosas vidas. E a adaptación ao novo cambio de época antóllase sempre máis liosa e complicada de acometer. Algo que, emporiso, é imparable e está aquí para quedar.


Volvendo ao caso do aeroporto de Singapura, baste un dato para tomar conciencia da vertixe e proporcións dos cambios anunciados. Segundo a compañía de cátering de voos SATS, calcúlase que máis de mil millóns de persoas en Asia voarán por primeira vez desde hoxe ata o ano 2035. Para Alex Hungate, executivo da devandita compañía de subministración aérea, a única maneira de xestionar tal demanda sen necesidade de contratar máis operarios será mediante un uso extensivo e intensivo dos robots e os procesos de automatización. Na actualidade SATS prepara diariamente 100.000 comidas para os voos do aeroporto de Changi.


Polo momento os robots non son capaces de cociñar os pratos de pito ou peixe, aínda que tecnicamente sería posible. Si se encargan de completar o sistema de envasado nas bandexas que se reparten posteriormente nos avións. Devandito traballo de manipulación e coordinación lévano a cabo agora 9 persoas no canto das 45 ocupadas hai uns meses. Sirvan estes datos como ilustración para subliñar o inescapable proceso de transformación que xa están a experimentar os nosos mercados laborais.


Con todo, arguméntase que a perda de empregos pola progresiva, automatización, dixitalización e robotización das nosas sociedades verase compensada pola creación de novas ocupacións polo que, ao final, o resultado será de suma cero. É dicir que quedaremos comidos por servizos. Tal aseveración está a ser falsada polos continuos cambios na estrutura e segmentación dos mercados laborais estatais, suxeitos ademais a unha influencia crecente de a globalización económica e financeira.


Lembremos que, xa en 2013, un estudo de Carl Benedikt Frey e Michael A. Osborne examinaba, mediante métodos de investigación innovadores, as características de máis de 700 empregos en EE UU que no ano 2010 eran susceptibles de ser automatizados e robotizados nos próximos decenios. Os seus cálculos e estimacións falaban de que ata un 47% de postos de traballos serían potencialmente sustituibles polos robots ou as aplicacións dixitais, de Intelixencia Artificial ou de Big data. Naturalmente os postos de traballo a desaparecer máis rapidamente eran os de baixas cualificaciones e de salarios reducidos (os máis numerosos). Só aqueles baseados no pensamento experto serían máis demandados (os menos numerosos).


En liñas xerais asistimos á xénese e progresiva consolidación dun escenario de neofeudalismo no que uns poucos "señores robots" poderían controlar os recursos dos novos "plebeus autómatas". Entre outros efectos, os usuarios pasarían a depender dos servizos dos deseñadores dos robots e dos provistos polas súas máquinas intelixentes.


Xa John Maynard Keynes aludiu ao fenómeno neofeudalista significando o proceso mediante o cal a distribución da riqueza produce un maior abismo entre ricos e pobres, e provoca unha disparidade extrema entre clase alta/clase baixa, empresarios/traballadores, norte/sur ou elite/masa, poñamos por caso. Cabe entender este novo feudalismo como un sistema no que as corporacións e conglomerados financeiros controlan aos individuos, as culturas e os gobernos, deixando aos novos "servos da gleba" a mercé dos seus intereses creados.


En liña co anterior, un efecto do proceso de neofeudalismo en marcha incumbe a unha "vella" conquista dos traballadores, cal é a sindicación. Segundo a información de 'The Guardian' a dirección de Whole Foods ha aleccionado aos seus empregados para que eviten a sindicación. Como se sabe, a compra por parte de Amazon da cadea de alimentación Whole Foods pretendeu controlar unha clientela concienciada en comer san como criterio preferente de compra fronte aos prezos baratos do comido lixo. O público destinatario de tales produtos orgánicos e óptimos biológicamente non é outro que as familias con niveis medios e altos de renda. Os prezos á venda dos produtos de Whole Foods deberían ser non só caros, senón desorbitados. Pero tras unha drástica redución dos prezos os prezos baixos polas comidas sas manteranse, ata que a competencia dos provedores tradicionais e de menor escala fose neutralizada.


Na estratexia de facer máis eficiente a produción e distribución da comida sa, os xerentes de Whole Foods + Amazon foron instruídos para "desanimar" aos empregados a que se sindiquen, advertíndolles de que se o fan a permanencia nos seus postos de traballo estaría ao albur de imprevisibles vaivéns resultado dun sector moi competitivo. É dicir que mellor renunciar á afiliación sindical, e naturalmente á constitución de seccións sindicais no seo a empresa.


En USA parece incuestionable a agudización do proceso de neofeudalismo, agora na súa vertente laboral. No Vello Continente, de momento o Reino Unido é o único país que confronta procesos similares, como é o caso da disuasión á sindicación en Whole Foods. Sería conveniente que os asalariados, doutros países europeos, estean ou non afiliados sindicalmente, sexan conscientes do que se lles anuncia: unha volta ao liberalismo manchesteriano de metade do século XIX, cando a ausencia de protección social para os traballadores permitía que as condicións de traballo fosen impostas "libremente" polos seus patróns. E é que a pesar dos avances tecnolóxicos, parece que camiñamos cara atrás. Como os cangrexos...



Luís Moreno, Profesor de Investigación no Instituto de Políticas e Bens Públicos (CSIC) e co-autor de “Democracias robotizadas” 


'Señores robots e plebeyos autómatas' foi publicado orixinalmente en Pressdigital 

Sen comentarios

Escribe o teu comentario




He leído y acepto la política de privacidad

No está permitido verter comentarios contrarios a la ley o injuriantes. Nos reservamos el derecho a eliminar los comentarios que consideremos fuera de tema.

Máis opinión
Opinadores

Galiciapress
Praza da Quintana, 3; 15704 Santiago de Compostela
Tlf (34)678803735

redaccion@galiciapress.es o direccion@galiciapress.es
RESERVADOS TODOS OS DEREITOS. EDITADO POR POMBA PRESS,S.L.
Aviso legal - Política de Cookies - Política de Privacidade - Configuración de cookies - Consello editorial - Publicidade
Powered by Bigpress
CLABE