Estrada N-540: o eixo interior esquecido

A estrada nacional que Ourense e Lugo, N-540, converteuse nun símbolo da deterioración das infraestruturas viarias en Galicia. Con máis de 80 quilómetros de percorrido, esta vía é esencial para a comunicación entre ambas as provincias, pero o seu estado actual expón graves riscos para os condutores e xerou unha onda de protestas e reivindicacións. “Parece que co argumento do despoboamento rural todo vale e non se atende ás infraestruturas do interior” sinala Antón Fente, de Interior Galego Vivo (IGV). Segundo Antom Fente, o Goberno comprometeuse a investir 10,9 millóns de euros en obras de rehabilitación do firme entre os puntos quilométricos 0 e 69, e que devanditos arranxos se realizarían a partir de 2027. Con todo, IGV considera que non é necesario esperar dous anos para realizar as obras cando só faltan meses para o verán de 2025, momento no que se poderían realizar as obras.

Un firme en ruínas

A deterioración da N-540 é evidente en case todo o seu trazado. Desde fochancas profundas até desniveis perigosos, os condutores enfrontan unha auténtica "yincana" para sortear os obstáculos. En puntos críticos como Guntín, as fochas alcanzan até 10 centímetros de profundidade, obrigando a reducir a velocidade a niveis extremos ou mesmo invadir o carril contrario para evitar danos maiores nos vehículos. O firme actual data de 1996 e non recibiu un mantemento axeitado desde entón, o que levou a unha deterioración progresiva.

En febreiro de 2024, o Ministerio de Transportes adxudicou un proxecto de reforma integral por 11 millóns de euros, cun prazo inicial de ano e medio. Con todo, este prazo estendeuse posteriormente até 2027. As obras comezaron na primavera pasada, pero se detiveron en xuño de 2024 e non se renovaron até agora, tras case dez meses de inactividade. Até o momento, só reparáronse 10 quilómetros do total.

As consecuencias de todo isto son que moitas persoas realizan desvíos para evitar a N-540 nos seus desprazamentos para ir traballar e outros asuntos. Estes desvíos supoñen un gasto a maiores para os e as usuarias que, ademais, deben sumar tempo extra para desprazar aumentando as horas que permanecen fóra dos seus fogares. “Que sucedería se isto fose a M-30?” preguntan desde IGV que manifestan o seu malestar declarando que “esta é unha pelota que se estiveron pasando PP e PSOE” cada vez que ocupan a presidencia do Goberno central.

Mobilizacións cidadás e presión política

O malestar entre os veciños e usuarios habituais da N-540 levou a mobilizacións organizadas por colectivos como o Bloque Nacionalista Galego (#BNG) e Interior Galego Vivo. O BNG lanzou unha campaña con valos publicitarios que denuncian o atraso nas obras e esixen unha solución inmediata. Ademais, programáronse cortes simbólicos da estrada en Chantada durante abril. Representantes políticos locais criticaron duramente a xestión do Goberno central, cualificándoa como insuficiente e ineficaz.

Pola súa banda, Interior Galego Vivo sinalou que os fondos destinados ás reparacións son insuficientes e que as intervencións realizadas até agora non foron duradeiras nin efectivas. A sensación é que parece haber un “todo vale” co argumento do “baleirado rural” e isto xera frustración entre os e as habitantes da área afectada. Por iso denunciaron sentir como unha zona de segunda fronte ao Eixo Atlántico e, o que causa máis estupor, que Ourense sexa parada da AVE mentres Lugo queda “descolgada”.

Impacto social e económico

O desincentivo da N-540 inflúe de forma directa na economía dos municipios por onde pasa, pois ao tomar outras vías alternativas, algúns negocios como gasolineiras, restaurantes, talleres, etc., verán claramente mermadas as súas contas a fin de mes. E non só iso, é que ante este panorama, a vertebración do interior galego queda tocada e formará parte dos elementos que fomenten o abandono desta área entre as provincias de Lugo e Ourense.

Está a consolidarse o devandito de que “é máis fácil ir a Madrid que a Ourense ou Lugo” ante as políticas de infraestruturas actuais. Todo o investimento realizado nese sentido vai dirixida a unha conexión o máis inmediata posible coa Meseta fronte á creación de vías que conecten de Norte a Sur as provincias “centrais” galegas.

Actualmente a OU-540 é a que une Ourense co Norte de Portugal, aínda que este tramo pertencía no seu momento á N-540. En tal caso, as propostas de viabilidade para estas estradas pasarían pola súa fusión, a súa ampliación cara á Mariña e os seus portos. As propostas tamén inclúen a ampliación nun carril máis e, en paralelo, unha liña ferroviaria “como se fixo noutras zonas de Europa” que presentaban características similares.

A N-540 segue sendo unha materia pendente para as administracións públicas. Aínda que as obras se renovarán esta primavera segundo o Ministerio de Transportes, os prazos estendidos até 2027 xeraron desconfianza entre os usuarios. Mentres tanto, as protestas continuarán sendo unha ferramenta crave para esixir solucións inmediatas a unha problemática que afecta tanto á seguridade como ao desenvolvemento económico do interior galego.