"Prefiro que me dea un chungo a acabar nunha residencia como na que traballo", din traballadores de DomusVi Ribadumia

Esta semana Pontevedra converteuse no punto de partida dunha serie de mobilizacións que ten aos traballadores dos xeriátricos como protagonistas. Despois de enfrontar a unha pandemia e os tijeretazos que as empresas do sector meteron ás residencias da terceira idade, agora o colectivo, alentado pola #CIG, demanda unhas melloras inmediatas nas súas condicións laborais. Todo para que os maiores poidan estar mellor atendidos nun negocio que cada vez prima máis os resultados económicos por encima da calidade do servizo.

“CADA VEZ SERÁ MÁIS DIFÍCIL CONTRATAR”

O último convenio asinado data de 2020 e desde entón as estimacións apuntan a unha baixada do 7,8% no poder adquisitivo dos traballadores e traballadoras dun sector preeminentemente feminizado. O gran problema xa non é tanto o salario, senón a atención que se dispensa aos anciáns, para os que faltan brazos na maior parte das ocasións. 

Un exemplo atopámolo no DomusVi Ribadumia, un deses xeriátricos onde as esforzadas traballadoras, algunha con case dúas décadas de experiencia, tentan chegar a todos os recunchos posibles, pero non hai nin medios humanos nin técnicos para poder brindar aos usuarios a atención que merecen. “A situación cada día é peor. O coidado que reciben os nosos residentes é infrahumano, o peor. Levantamos ao primeiro residente ás 8 da mañá e non recibe ningún alimento até as 10 horas”, ejemplifica, unha situación que se dá pola “continua falta de persoal” nun centro privado con 152 prazas onde “a maioría son dependentes aos que hai que dar para comer”. 

“Ás gerocultoras tócannos unha decena de usuarios por cabeza para ter listas en dúas horas. Mentres, a dirección está a meter presión para que o fagamos máis rápido, e non nos alcanza. DomusVi non o pon fácil”, lamenta unha das traballadoras. Trátase dunha profesión exixente, que require dun gran esforzo tanto mental, pola fortaleza psicolóxica que require para segundo que situacións, como físico para poder mover a algúns anciáns, algúns, con nula mobilidade. “Pero cando vas á mutua dinche que as dores son pola bolsa do supermercado, non por levantar a unha persoa de 80 quilos”, reconve unha das profesionais.

Máis difícil resulta mesmo para as traballadoras sen experiencia que entran directamente de cursos que promociona a firma de xeriátricos, persoal que “non asume esa responsabilidade”. “Cada vez vai ser máis difícil contratar persoal; non están dispostos a aguantar o que levamos aguantando desde fai 20 ou 30 anos. Parece que estamos coas monxas, e non é así”, critica o persoal do centro ourensán. 

Tampouco a dirección parece remar a favor nesta procura de persoal. “A directora díxolle a compañeiras que se queixaron que no SERGAS están a buscar xente”, reprende unha traballadora, membro do comité de empresa. “Non chegamos aos 17.000 euros anuais en moitos casos. O salario tampouco motiva para que entre xente nova, porque este ano, sen convenio, subíronnos un 3% e a patronal ofrécenos unha miseria. Todo é cada vez máis precario. Págannos nove euros a maiores por traballar un domingo”, afirman. 
 

ÚLCERAS, INTOXICACIÓNS, MORTES SEN EXPLICACIÓN…

A falta de medios humanos deriva en situacións extremas que pon en risco a saúde dos propios residentes, que só teñen médico “de luns a venres” e con “só unha enfermeira por quenda, algunha sen titulación”. En ocasións, esta falta de coidado precipita a deterioración dos usuarios, algo que viron os traballadores. “Hai pouco chegou unha residente cunha idade avanzada que necesitaba uns coidados que non podían darlle en casa. Esa señora terminou cunha úlcera nun nocello do tamaño da miña man da que saían vermes”, expón o persoal, lembrando que nesa ocasión “no Hospital do Salnés botáronse as mans á cabeza”. 

No entanto, ao centro hospitalario acoden residentes “con deshidratación, intoxicacións…pero non abren partes de faltas”. Por outra banda, o persoal é consciente da “sobremedicación” á que están a someter aos propios anciáns con tratamentos “que nos obrigan a darlles cando non estamos capacitados para iso porque non somos enfermeiros” e espaciando as tomas moi pouco tempo, “en ocasións entre dúas e tres horas”, cando en ocasións “poden pasar até 17 horas sen tomar ningún tipo de inxesta. 
 

“Sabemos de moitas historias de caídas, de mortes sen explicación…e non pasa nada. Temos denuncias e non hai maneira”, desbástese unha traballadora, á vez que increpa “á señora inspectora, que vén polo centro e o único que fai é amiguismo coa señora directora, de risas con ela sen sancionar nada”. Pola contra, os traballadores denuncian que aqueles profesionais que denuncia á dirección son “premiados traballando nove días xuntos, sen permitirnos rotar e colocándonos en sitios onde podemos ver menos cousas”. 

“Pero os xuíces, como estamos nun conflito colectivo, din que non poden facer nada, cando a algunha nos chegaron a agarrar polos brazos ou a seguir polos corredores no noso tempo de descanso”, di con aflición unha traballadora.

“MELLOR UN HOTEL DE CINCO ESTRELAS”

Na mesma liña, unha da traballadoras censura o sistema actual, con prazas que custan “entre 3.000 e 4.000 euros ao mes”, un diñeiro co que “están a alimentar a fondos voitre” e no que non entran extras como “un servizo de podoloxía, tratamentos como cremas protectoras de cueiro, todo iso vai aparte. “A 150 euros por día podes meter ao teu avó ou o teu pai nun hotel de cinco estrelas que estará moito mellor”. 

Con ese diñeiro, o lóxico sería pensar que as atencións fosen moito mellores das que refiren os traballadores, que no menú, por exemplo, falan de que “nin as carnes nin os peixes son de boa calidade, aínda que o persoal de cociña fai o que pode”. Tampouco o diñeiro da Xunta destínase para, por exemplo, encher os armarios dos usuarios. “Cando morre un ancián aprovéitase a súa roupa. Son uns miserables”, declaran. 

En cambio, as contas de DomusVi reflectiron ganancias millonarias, con preto de 800 millóns no último exercicio. Na cúpula da firma tamén se rexistraron cambios recentemente, entre eles a destacada saída da súa fundadora, Josefina Fernández. O adeus da empresaria tampouco repercutiu no día a día do persoal, que non viu que mellorasen as súas condicións laborais.

Así as cousas, a gran pregunta é: un traballador de DomusVi metería ao seu familiar nun destes centros? “Non!”, responde de maneira contundente unha das gerocultoras. “Nuns anos imos ser nós os que nos atopemos nesas mesmas cadeiras de rodas, pero prefiro que me dea un chungo antes de acabar nun DomusVi”. 

“Non pode ser que morra un residente e chámese á familia para informala doce horas despois”, rifan. Ao tempo, tamén lanzan unha mensaxe a algúns familiares que se desentienden dos maiores. “Todos os días comprobamos que moitos familiares do único que se preocupan é que estean coa roupa combinada, non se tomaron o tratamento nin que tratamento toman nin para que”, reprochan, aínda que si din que “hai familias das que nos podemos sentir orgullosas”. 

TODO A PEOR TRAS A COVID

O máis dramático desta situación é a sensación dentro dos propios traballadores de que “as persoas importan cada vez menos”. “A min as persoas impórtanme. Non concibo que alguén poida pasar dúas horas sentada nunha cadeira mirando para a porta dun ascensor ou mirando a unha cunca que non pode nin coller”, alegan. Non fai tanto estes mesmos traballadores eran considerados heroes durante a crise da Covid, onde lembran como “nos deixamos a pel, algúns a vida pelexando contra algo que nin sabiamos o que era, arriscándonos e pondo en perigo ás nosas familias”, pero que catro anos despois “non aprendemos nada”. 

A situación, lonxe de mellorar para este colectivo, foi a peor. “Estamos peor. Non hai empatía. Dáme moita pena ver todo o que pasamos durante o coronavirus e que non sirva. Moita xente tería que facer unha visita e pasar un día na residencia para ver que non podemos facer máis mentres a dirección do centro pecha os ollos. Están a cargarse a unha sociedade que levantou un país”. 

Talvez a algún a crise sanitaria quede lonxe, pero as imaxes que deixou a DANA en Valencia tamén son un fiel reflexo do panorama de xeriátricos como o Ribadumia. Na residencia de Massanassa a auga chegou a cubrir aos anciáns até a cintura, moitos en cadeiras de rodas e incapaces de mover entre o lodo. A filmación deu a volta ao país e os traballadores tiveron que subir varios pisos a pulso aos anciáns para polos a salvo.
 

Nunha circunstancia similar viuse a instalación ribadumiense hai uns anos, cando un incendio sacou a unha traballadora da cama. “Saín escopetada de noite un domingo para axudar ás compañeiras. Deixei o coche mal aparcado no medio da rúa para botar unha man ás miñas compañeiras. Por fortuna aquel día non pasou nada grave, aínda que algunhas sufriron intoxicación polo fume”, rememora unha traballadora que viviu aquela situación, considerando que se ocorrese algo como o de Valencia “tamén subiría en brazos aos residentes a un lugar seguro”.

O persoal pelexa por melloras que, con todo, piden non tanto para eles, senón para os residentes. “Se melloran as nosas condicións eles estarán mellor atendidos. Damos o 100% polos maiores, pero o equipo directivo só está alí polo diñeiro. Esiximos un soldo e un traballo digno para todos, sen acoso laboral. Pero o que queremos é que melloren as condicións dos usuarios. Pedindo para eles haberá mellores condicións tamén para min, porque significa que haberá máis mans e máis recursos”, resolven.