Onte a un algoritmo ocorréuselle que podía ser artistas. Máis ben ocorréuselle a unha personilla con boa, mala ou ningunha idea, pero o conxunto duns e ceros que compoñen a IA dixo, como sempre e sen desobedecer a Asimov, “si, bwana”. Á intelixencia artificial expúxoselle o reto de debuxar a cada comunidade autónoma, eses trocitos que compoñen esta pel de touro que é España e que polo pelo dunha gamba non goberna Tamames, con aspecto de muller. Parece unha pregunta máis de Tinder para romper o xeo que un reto: “Se foses unha froita, cal serías?”.

Pois o bo robot seguiu os pasos e fixo o que lle ordenaron, asinando un bosquexo feminino de cada unha das 17 comunidades, illas incluídas. Pero o humano… Ai, o humano! Nunca está contento nin cunha intelixencia que el mesmo creou, emulando ao propio Deus, e até a isto buscoulle a polémica e nós, periodistillas como bos plumillas en busca do click, sacámoslle punta.

Resulta que á maior parte das comunidades debuxounas novas e esculturais. Andalucía parece Esmeralda, a amada do pobre Quasimodo que suspiraba por unha gitanaza de cabelo azabache. Alguén case idéntico a Daisy Ridley, a actriz que interpreta a Rei na saga Star Wars, encarna a Navarra, convertida nunha aprendiz de jedi con toda a pinta de desenvainar a súa espada láser e proclamar aos catro ventos que é escoria, escoria foral rebelde. Unha jóven nívea con beizos carnosos como unha cereixa madura representa a Cataluña, mentres que para Madrid a IA parece escoller a…é seica Isabel Díaz Ayuso?

Pero a polémica salta en Galicia. Atención porque hai bochinche no noroeste peninsular! A muller galega é un rostro duro, de ollos claros pero mirada cansa, con engurras e pano á cabeza polo que asoma unha cabeleira prateada. “Pero que é unha vella!”, braman as redes, que non repararon na replicante manchega sacada do universo de Blade Runner nin á filla de Wonder Woman e David Bowie que personifica a Canarias. Ninguén parece dicir obviouno: son todas estereotipazos de manual.

“É vella, é vella!”, vociferan. A min gústame. Paréceme até bela. Lémbrame á miña avoa. E que guapa é a miña avoa. Carmucha, Camuchinha para algúns poucos, é posiblemente a muller máis despampanante da súa idade. Ou seguramente non, pero aos meus ollos é hermosísima, porque é unha avoa de pura raza galega: cariñosa, amable, cunha risa -que non sorriso, a miña avoa non sorrí nin se deixa sacar fotos, riche a gargalladas- que che alegra a alma, e sempre disposta a dalo todo polos seus e esixir unha satisfacción a todo aquel que negue que o seu neto é o máis guapo. Calquera do seis que ten, cada un máis favorito que o anterior.

Pero a señora que debuxou o robot non se parece fisicamente á miña avoa, pero si a representa. Como non a vai a representar? Representa a todas as avoas, a todas as mulleres galegas curtidas polo sol, engurradas por recoller as patacas da leira ou aguantar o nordés mariscando. Mulleres duras, algunhas ásperas, que soportaron o peso dunha familia, dunha comunidade enteira e indubidablemente matriarcal. Somos moitas as xeracións criadas polas nosas avoas, que sempre miraron por nós, que se preocuparon de que non andásemos por aí cos pés mollados, ou co estómago buxán, ou sen unha chaquetilla porque agora fai calor pero máis tarde refresca. Pero avoa, que estamos en pleno agosto. Dá igual, ti lévasche esta chaqueta de punto, que para iso fíxencha, que me pasei dúas semanas tecendo. Pero avoa. Nin pero nin pera, lévascha, e cálasche, e termina o prato, ou che frito un ovo? Que non avoa, que se como máis rebento. Pois toma filloas. E ti cómesche as filloas, e ela tan contenta, e a túa tan obeso pero feliz de vela contenta.

Por suposto que a IA debuxou a unha muller maior e con mirada desconfiada e desafiante. O tempo obrigounas a desconfiar, porque xa nin dos robots, sempre servizais, pódese fiar un. O que ocorre é que nos ofendemos porque non nos vemos tersos e magros, senón ajados e maiores. Vémonos reais, e o que vemos asústanos. Porque nos vemos talvez como imos ser un día, e aterrorízanos non ser a imaxe que hoxe nos devolve o espello e que aínda resiste o paso do tempo. Non queremos ser a nosa avoa, aínda que sexa unha heroína. Aterrorízanos pensar en que algún día, sen darnos conta, a intelixencia artificial representaranos tal e como somos, cada minuto un pouco máis maiores. Pero igual de fermosos, igual de loitadores, igual ou máis galegos. E que fagamos menos caso á intelixencia artificial. Que se fose tan intelixente non sería tan artificial. Para real xa está a miña avoa. Que guapa que é a miña avoa!