A Xunta aprobou Altri recoñecendo que falta documentación sobre o seu impacto na saúde pública

A Consellería de Medio Ambiente publicou a Declaración de Impacto Ambiental de Altri o día 14 de marzo. Nove días antes a subdirección xeral de Saúde Ambiental e Seguridade Alimentaria emitiu un informe no que advertía que falta documentación imprescindible para poder avaliar parte do impacto do proxecto na saúde pública.

Así figura no expediente da DIA do proxecto Gama de Greenfiber (filial de Altri e Greenalia), ao que accedeu Galiciapress.

En concreto, o departamento da Consellería de Sanidade advirte que “"#emitir informe favorable condicionado á presentación, con carácter previo ao inicio dás obras, dá documentación necesaria para a avaliación do impacto sobre a saúde indicada neste informe, momento non que se volverá a emitir un novo informe”.
 

A subdirectora de Saúde Pública advirte que faltan datos sobre o impacto da liña de enerxía da fábrica. Así, ordena que Greenfiber “deberá analizar as poboacións dentro dous 200 metros do ámbito de afección dá liña aérea así como realizar unha descrición e análise sobre aspectos necesarios para a caracterización dá poboación usuaria ou residente en establecementos máis vulnerables ou de lecer".

Galiciapress preguntou esta mañá tanto a Greenfiber como á Xunta se posteriormente a esta advertencia a empresa presentou máis documentación. Por agora, non se recibiu resposta por parte da empresa. Esta é a contestación remitida desde a Consellería de Medio Ambiente:

Ou informe dá Dirección Xeral de Saúde Pública circunscribir ao trazado dunha liña eléctrica, non ao proxecto completo, e nel resólvese que se emite informe favorable condicionado, algo que é habitual nestes casos.

É dicir, condicionar a que posteriormente se garanta que ou proxecto non ten impacto na saúde pública, algo que tamén se fai noutros casos para a protección dá flora, dá fauna ou de espazos sensibles. É dicir, fíxanse condicionantes que ou promotor terá que cumprir e ou seu incumprimento suporía a inviabilidade do proxecto.

Non obstante -e malia a exixencia dá documentación que analice as poboacións dentro dúas 200 metros do ámbito de afección dá liña aérea e realice unha descrición e análise sobre aspectos necesarios para a caracterización dá poboación usuaria ou residente en establecementos máis vulnerables ou de lecer- ou informe tamén sinala, en relación cos campos magnéticos, que vos cálculos e a simulación efectuada revelan uns niveis moi por debaixo dous límites técnicos analizados nas condicións máis desfavorables, polo que non resulta necesario efectuar ningún seguimento deste aspecto.

A maiores, tamén recomenda calcular e avaliar ou posible efecto coroa dá parte aérea dá liña eléctrica, malia que a avaliación deste efecto non é preceptiva en liñas de 15 kV coma esta.

Que é a figura de informe “favorable condicionado” que emite Saúde Pública? En dereito administrativo significa que o órgano administrativo considera que, en principio, a solicitude cumpre cos requisitos legais, técnicos ou formais para ser aprobada. É dicir, non hai impedimentos sustantivos para conceder o solicitado. Agora ben, a aprobación non é definitiva, xa que depende de que o interesado cumpra cun requisito adicional, neste caso, a entrega de documentación pendente. Noutras palabras, si Greenfiber non entrega esta documentación a DIA podería non ser válida. 

Altri solicitou a avaliación ambiental en novembro de 2022. Por tanto, a Xunta aprobouna máis de dous anos e catro meses despois. A pesar deste tempo, a luz verde outorgouse coa documentación incompleta.

O visto e prace produciuse tamén no medio de acusacións da oposición, que alertou que o Goberno estaba a presionar aos funcionarios para que aprobasen canto antes a DIA. Ataques que a Xunta sempre rexeitou, argumentando que a aprobación foi sempre responsabilidade única dos funcionarios responsables da avaliación. 

APROBACIÓN CONDICIONAL DOUS DÍAS DESPUES DA DOCUMENTACIÓN EXTRA

A resolución de Saúde Pública explica que este departamento deu luz verde inicialmente en xuño do ano pasado. Con todo, en febreiro deste ano a empresa presentou unha modificación do trazado da liña eléctrica, o que leva unha nova avaliación. 

Oito días despois, o 28 de febreiro, de recibir o novo trazado, Saúde Pública advertiu que a documentación era insuficiente. Tres días máis tarde Altri remitiu os documentos adicionais e dous días despois Saúde Pública daba luz verde condicional, advertindo que aínda faltaban estudos.

Saúde Pública: “neste documento (addenda) non hai un apartado específico que describa e avalíe ou impacto na saúde na fase de explotación"

A documentación a maiores presentada por Altri pareceulle insuficiente a Saúde Pública. A pesar de dar o seu placet, a subdirectora especifica que “neste documento (addenda) non hai un apartado específico que describa e avalíe ou impacto na saúde na fase de explotación, nin existen referencias nin análise ás poboacións próximas do ámbito de afección dá liña aérea”.

A funcionaria advirte que “tendo en conta que ou trazado aéreo, segundo a evidencia científica, podería ter efectos negativos para a saúde nas poboacións próximas, consideramos necesario avaliar as posibles afeccións sobre a poboación así como incluír medidas preventivas e correctoras necesarias e que estas queden reflectidas non Plan de Vixilancia Ambiental”. Uns requisitos incumpridos no momento de emitir a DIA. A manga ancha da Administración permitirá a Altri cumprilos antes de empezar as obras. 

Este é o informe de Saúde Pública incluído no expediente completo da DIA de Greenfiber/Altri:

A resolución de Saúde Pública explica que este departamento deu luz verde inicialmente en xuño do ano pasado. Con todo, en febreiro deste ano a empresa presentou unha modificación do trazado da liña eléctrica, o que leva unha nova avaliación. 

Oito días despois, o 28 de febreiro, de recibir o novo trazado, Saúde Pública advertiu que a documentación era insuficiente. Tres días máis tarde Altri remitiu os documentos engadas e dous días despois Saúde Pública daba luz verde condicional, advertindo que aínda faltaban estudos.

A documentación a maiores presentada por Altri pareceulle insuficiente a Saúde Pública. A pesar de dar o seu placet, a subdirectora especifica que “neste documento (addenda) non hai un apartado específico que describa e avalíe ou impacto na saúde na fase de explotación, nin existen referencias nin análise ás poboacións próximas do ámbito de afección dá liña aérea”.

A funcionaria advirte que “tendo en conta que ou trazado aéreo, segundo a evidencia científica, podería ter efectos negativos para a saúde nas poboacións próximas, consideramos necesario avaliar as posibles afeccións sobre a poboación así como incluír medidas preventivas e correctoras necesarias e que estas queden reflectidas non Plan de Vixilancia Ambiental”. Uns requisitos incumpridos no momento de emitir a DIA. A manga ancha da Administración permitirá a Altri cumprilos antes de empezar as obras. 

En que consiste a polémica ambiental ao redor da planta de Altri en Pas?
 

A polémica ambiental ao redor da planta de celulosa e fibras téxtiles/téxtís (lyocell) proxectada por Altri en Palas de Rei (Lugo, Galicia) céntrase en varios puntos crave relacionados co seu impacto ambiental e social. 

• Consumo e vertedura de auga:
  • A planta planea captar 46.000 metros cúbicos de auga diarios (equivalente a 46 millóns de litros, superior ao consumo de toda a provincia de Lugo) do encoro de Portodemouros, o que xera preocupación pola redución do caudal do río Ulla e os seus efectos nos ecosistemas e usos corrente abaixo, como a pesca e o marisqueo na ría de Arousa.
  • Prevese unha vertedura de 30.000 metros cúbicos diarios de augas residuais, aínda que Altri asegura que serán tratadas e devoltas ao río en condicións óptimas, cun investimento de 80 millóns de euros en tratamento de augas. Con todo, colectivos ecoloxistas como Adega critican que os valores de contaminantes como amonio, fósforo e nitróxeno están ao límite da normativa europea, o que podería incumprila se se superan.
• Emisións atmosféricas e contaminación:
  • A Asociación para a Defensa Ecolóxica de Galicia (Adega) denuncia que a planta emitirá máis contaminantes que todas as celulosas de España xuntas, incluíndo partículas PM10, óxidos de xofre e nitróxeno, e compostos volátiles, superando nalgúns casos as emisións de Ence-Pontevedra. Ademais, critican a omisión no Estudo de Impacto Ambiental (EIA) doutros contaminantes como dioxinas, furanos, @amoníaco, óxido nitroso, metano e metais pesados, o que consideran suficiente para invalidar o EIA.
  • Altri nega que emitirá dioxinas, afirmando que non usará cloro (sustancia asociada a estas emisións) senón osíxeno, peróxido de hidróxeno e ozono, e que os gases serán tratados para cumprir coas mellores técnicas dispoñibles (BREF) da UE. Tamén asegura que a cheminea de 75 metros e o uso de tecnoloxías avanzadas garantirán “cheiros cero” e non afectarán a saúde humana nin animal.
• Uso de eucalipto e expansión forestal:
  • A planta consumirá ao redor de 1,2 millóns de toneladas de eucalipto ao ano (18% do corte actual en Galicia), o que preocupa pola posible expansión de monocultivos de eucalipto, unha especie invasora que reduce a biodiversidade, aumenta o risco de incendios e degrada os solos.
  • Aínda que Altri afirma que usará eucalipto de bosques certificados e non incrementará plantacións, ecoloxistas temen que a demanda fomente máis cultivos en detrimento de especies autóctonas como carballo ou bidueiro, que poderían usar para lyocell.
• Impacto no río Ulla e a ría de Arousa:
  • A captación e vertedura no río Ulla, a 70-80 km da ría de Arousa, xera temores de contaminación que afecte os bancos marisqueiros e a pesca, sectores crave da economía galega. Colectivos alertan sobre posibles efectos como choiva aceda, contaminación química e alteración do ecosistema fluvial.
  • Altri sostén que o impacto será nulo, xa que a auga se devolverá depurada, con diminucións de caudal inferiores ao 2% anual e sen variacións de temperatura superiores a 3°C, cumprindo a normativa.
• Oposición social e política:
  • O proxecto desatou unha forte contestación social, con manifestacións masivas (decenas de miles de persoas en Santiago en decembro de 2024 e en Pas en maio de 2024) e máis de 27.000 alegacións presentadas durante a exposición pública do EIA. Plataformas como Ulloa Viva lideran a oposición, denunciando riscos para a saúde (problemas respiratorios, cancro) e o medioambiente.
  • Politicamente, o BNG e PSdeG rexeitan o proxecto, acusando á Xunta de opacidade e de priorizar intereses económicos sobre os ambientais. O BNG promete unha “batalla legal” e pide ao Goberno central que non financie a planta con fondos europeos (Altri aspira a 250 millóns). Sumar, liderado por Yolanda Díaz, tamén cuestiona a súa sustentabilidade. O PP apoia a instalación, aínda que sempre defendeu que os técnicos teñen autonomía para avaliar.
• Aprobación ambiental e condicionantes:
  • En marzo de 2025, a Xunta outorgou unha Declaración de Impacto Ambiental (DIA) favorable, pero con condicionantes como o uso de tecnoloxías avanzadas para a xestión da auga, un plan de control de cheiros, unha separación de 50 metros coa Serra do Careón, e a plantación de 55 hectáreas de especies autóctonas.
  • Con todo, a autorización final (Autorización Ambiental Integrada) está pendente, e hai dúbidas legais tras un fallo do TSXG que cuestiona a privatización parcial de procesos de avaliación ambiental, o que podería anular o permiso.
  • A viabilidade do proxecto depende tamén do financiamento europeo e da autorización dunha subestación eléctrica por parte do Goberno central, o que engade incerteza. Esta semana sóubose que a primeira petición de axudas ao Estado foi denegada, aínda que Altri insiste en que segue adiante co seu plan.