A sentenza do Supremo salvou a todos os parques eólicos? Só 1, pero o resto ten máis opcións de zafar

Cando o Tribunal Supremo fallou a semana pasada anulando varios criterios que serviran para que o Tribunal Superior de Xustiza de Galicia paralizase preventivamente algúns parques, as valoracións foron dispares. 
 

Así, a patronal aludiu a un “punto de inflexión” que garante 75 proxectos. A Xunta tamén sacou peito e presumiu que o seu traballo “inxente” había permitido a aprobación dos proxectos.

Non avaliaron igual o fallo desde a fila de ecoloxistas e veciños. Os críticos coas eólicas argumentan que a sentenza en realidade só aplícase directamente a un caso.
 

En definitiva, cada un arrima o ascua á súa sardiña. Agora ben, quen ten razón?

Galiciapress consultou a fontes dos bandos enfrontados. Por exemplo, ao avogado Borxa Colmenero Ferreiro, do buffete Xoán Antón Pérez Lema - Avogados e Consultores, que leva ducias de recursos contra as eólicas. Tamén a técnicos do sector eólico, que esgrimiron o seu punto de vista desde o anonimato.

Sorprendentemente, os expertos dos dous bandos enfrontados coinciden nos puntos básicos de como interpretar a sentenza do Supremo. Basicamente, ao final será o TSXG o que deberá aplicala caso a caso a xurisprudencia fixada que non é recorrible (aínda que existe a posibilidade de pedir á xustiza europea que a interprete).

O primeiro que hai que ter en conta é que ecoloxistas e veciños recorreron os parques enarborando múltiples criterios, pero o Tribunal Superior Xusticia de Galicia só usou tres criterios nas sentenzas polas que a paralizado instalacións preventivamente.

Eses tres criterios que serviron para que os xuíces galegos deteñan provisionalmente media ducia de parques son os seguintes:

Primeiro criterio: a non publicación por parte da Xunta dos informes sectoriais previamente ao comezo do período obrigatorio de exposición pública. 

Este é o tempo no que a cidadanía pode alegar en contra da instalación que pide o permiso.  No centenar de parques eólicos aprobados nos últimos anos, a Xunta sempre procedeu igual. A Xunta xamais publicou estes informes sectoriais previamente ao proceso de exposición pública. 

Na media ducia de parques paralizados até agora, os xuíces galegos sempre dixeron que isto é ilegal. Agora o Tribunal Supremo quítalles a razón. 

Os xuíces de Madrid ditan, creando xurisprudencia, que os informes sectoriais pódense publicar ao mesmo tempo que se abre o período de discusión pública. A consecuencia práctica é que aquelas sentenzas galegas que paralicen un parque unicamente por este motivo quedarán anuladas en canto a promotora ou a Xunta esgriman a sentenza madrileña ante o TSXG. Ademais, calquera recurso que se presente no futuro enarborando unicamente esta cuestión, non terá percorrido. 

Agora ben, e isto é fundamental para analizar o verdadeiro impacto da sentenza do Supremo desvelada en primicia por Galiciapress este venres, aquelas sentenzas que paren algún parque esgrimindo este criterio pero tamén outros criterios non serán anuladas a pouco que Xunta ou empresas lémbrenlle ao TSXG a nova doutrina.
 

Nas sentenzas onde se esgrimiron varios criterios dependerá de si o Supremo ratifica ou non o resto de criterios argumentados no seu día polos xuíces galegos. 

A consecuencia práctica, en sentido estrito, da anulación deste criterio é que o parque eólico de Corne Tres, en Ponteceso, na Costa da Morte ve ratificada por completo a súa legalidade. Esta central de EDP era o único parque que fora paralizado polo tribunal coruñés utilizando só o citado primeiro criterio. No resto de parques a súa legalidade, dependerá do resto de circunstancias que concorran en cada expediente.

Segundo criterio: a redución do período de exposición pública de trinta a 15 días.

Este é outro argumento que os xuíces galegos han utilizado para trabar a media ducia de parques paralizados até agora. Na sentenza do venres o Supremo desautoriza ao TSXG e confirma que a Xunta non actuou mal utilizando un prazo de só dúas semanas. 

Isto implica sen dúbida unha gran noticia tanto para a Xunta como para as promotoras eólicas, pois o prazo de 15 días utilizouse na tramitación de todos os expedientes. Así pois, potencialmente todos os parques aprobados por Galicia estes anos podían ser parados temporalmente por este defecto. 

Parados temporalmente, que non anulados. Para salvalos, á Xunta bastaríalle volver sacar a exposición pública o proxecto durante catro semanas e non dúas. Entre as fontes consultadas por Galiciapress hai discrepancias sobre até que punto a sentenza do venres é noticia no referente a este criterio. 

Colmenero -avogado  que leva preitos de ecoloxistas, veciños e mesmo administracións algunhas gobernadas polo PP- sinala que en realidade o Supremo en sentenzas anteriores xa deixara claro que o prazo de dúas semanas era válido. Non o tiñan tan claro as fontes da patronal consultadas por esta redacción, que non ocultan o seu gran alivio ante a decisión dos xuíces madrileños. 

Terceiro criterio: a división artificial dun gran parque eólico en varios máis pequenos. 

Esta suposta maña das enerxéticas consiste en presentar por separado grupos de muíños que, no seu conxunto, suman máis de 50 megawatts. No canto dun gran proxecto, presentan varios en divisións de menos de 50 megawatts. Así as empresas eólicas logran que o responsable de tramitar as instalacións sexa a Xunta e non o goberno central. 

As normas que deben aplicar as dúas administracións son as mesmas pero en teoría a Xunta é unha administración máis próxima.  A patronal entende que o diálogo á hora de afinar os proxectos pode ser máis fluído con San Caetano que con Moncloa. Por iso prefire varios proxectos pequenos que un supergrande.

O criterio da división artificial foi aplicado en varias sentenzas que paralizaron algúns parques pero non en todas. Os xuíces galegos enarborárono por exemplo na sentenza que ten detido preventivamente o parque eólico Campo dás Rosas que promove Naturgy nos municipios da Estrada, Cerdedo Cotobade e Campo Lameiro. 

Por agora o Supremo non se pronunciou sobre este criterio. As fontes consultadas discrepan sobre si algunha promotora prexudicada polos autos galegos ha elevado xa a cuestión ao Supremo. 

Colmenero, que coñece en detalle os vaivéns legais da cuestión, sinala que non ten noticia mentres que fontes do sector indican que a coruñesa Greenalia así o fixo e que nos próximos meses o tribunal madrileño deberá decidir si a opinión dos xuíces galegos é a correcta ao apreciar división artificial.

Decidan o que decidan eses maxistrados, é evidente que este criterio é moito máis subxectivo que un recorte ilegal dos días de exposición. Unha división artificial depende á súa vez de múltiples circunstancias, como o número de muíños, a súa proximidade ou liñas de evacuación. 

É dicir, ninguén pode esperar que o Supremo dite que non existe o criterio de división artificial. Como moito, ditarán que en tal ou cal caso o TSXG acertou ou se equivocou ao apreciar a división artificial alegada polos ecoloxistas ou os veciños críticos cun determinado parque. 

En definitiva, a sentenza supón unha clara vitoria para o bando prol-eólica, é dicir, basicamente, a patronal e a autora das autorizacións en discusión, a Xunta. Agora ben, como sempre, a sorte xudicial de cada parque depende das súas circunstancias particulares. 

O que fai a sentenza do Supremo é quitar dúas armas importantes do arsenal dos críticos e ratificar a plena legalidade de Corme 3. Agora ben, nalgúns casos, os críticos aínda pode esgrimir o criterio de división artificial e outros. 

Por exemplo, se a Xunta aprobou o proxecto dun parque cun muíño xusto encima dun petróglifo oficialmente inventariado e protexido, a Xustiza debería acabar tombado ese permiso-