Theresa May, unha premier colgada

Os resultados das eleccións xerais celebradas no Reino Unido han producido o que na xerga política británica coñécese como 'parlamento colgado'. A expresión 'hung parliament' fai referencia a unha Cámara dos Comúns en Londres onde ningún partido posúe a maioría absoluta. Poucas veces se produciu unha situación así. O argumento para evitar semellante escenario foi empregado frecuentemente como arma electoral para evitar gobernos "débiles" e a habitual fragmentación dos sistemas proporcionais na Europa continental.

A expresión 'hung parliament' fai referencia a unha Cámara dos Comúns en Londres onde ningún partido posúe a maioría absoluta 

Tras a celebración das eleccións lexislativas, o encargo da Raíña ao/a líder do partido maioritario foi xeralmente un mero ritual formal e incontestado pola forza dos números. O xeneroso plus en número de escanos facilitado á formación gañadora do voto popular é característico das democracias con sistemas de escrutinio uninominal maioritario, como é o caso do Reino Unido. O coñecido como 'first-past-the-post system' do bipartidismo imperfecto británico permite que transvasamentos de votos moderados, e en ocasións marxinais, entre as dúas grandes formacións cambien o signo do goberno e as súas políticas poidan implementarse sen necesidade de consensos interpartidarios.

Ese foi o caso de Margaret Thatcher, quen á fronte dos Tories gañou as eleccións de 1979 cun 44% do voto popular, o cal se traduciu nun 53% dos escanos. Posteriormente, as súas políticas gobernamentais foron a antesala programática do hexemónico neoliberalismo non só en Gran Bretaña. Imitando algúns dos seus programas seguíronlle boa parte dos gobernos dos países do hemisferio occidental, incluídos aqueles máis refractarios ás receitas de economía política anglosaxoa, como Francia ou Alemaña.

O paralelismo entre May e Thatcher non vai máis aló de lograr ser lideresas dun mesmo partido conservador. A diferenza da 'dama de ferro', a actual premier quedou 'colgada' no seu intento de incrementar a maioría absoluta conseguida nas pasadas eleccións de 2015. En realidade perdeu escanos e a ansiada maioría parlamentaria. Argumentaba May que cun parlamento renovado e incontestablemente favorable a un Brexit duro, ela estaría nunha disposición ideal para negociar o abandono británico da Unión Europea.

Emporiso, unha significativa parte dos electores entendeu que ela é unha lideresa débil en si mesma e, sobre todo, 'marrullera'. Fíxose co control do partido tras a dimisión de David Cameron polos resultados negativos no referendo do Brexit. Pouco importaba entón que ela non representase a á máis intolerante dos anti-UE. En realidade considerábana como unha morna partidaria de deixar as cousas como estaban coa UE. Logo veu a súa famosa declaración de 'Brexit is Brexit', tras o seu éxito na conspiración política interna polos postos de mando do partido conservador. Soubo manobrar para aproveitarse da 'xanela de oportunidade' que se lle presentou para postularse como lideresa. Apoiárona entón membros destacados da formación Tory como o ex alcalde de Londres e actual Ministro de Exteriores, Boris Johnson, o cal ben seguro vela agora as súas armas para un eventual asalto ao liderado conservador.

Coa inesperada convocatoria das eleccións xerais do 8 de xuño, apenas un par de anos despois das celebradas o 7 de maio de 2015, May tiña en mente obxectivos diversos. En primeiro lugar, pensaba na recuperación do electorado de UKIP, partido que provocou a desafección de non poucos electores tradicionais conservadores. Quizá o obxectivo máis apetecido por May, apoiado puntualmente por todas as correntes internas conservadoras, foi o de descabalgar ao líder da oposición, o laborista Jeremy Corbyn, e sumir ao Labour Party nunha crise próxima á súa irrelevancia electoral, como sucedeu con outros partidos socialdemócratas europeos. 

Nos dous últimos anos, lémbrese que Corbyn estivo moi cuestionado no seu propio partido e, aínda que nos últimos congresos laboristas renovou folgadamente a súa condición de líder laborista, a maioría dos deputados laboristas na 'House of Commons' non estaban en sintonía respecto coa súa liña política e cuestionábano abertamente. "Con el nunca volveremos ao goberno", era a cantinela repetida por numerosos deputados laboristas 'de a pé' (backbenchers).

Os backbenchers, sobre Corbyn: "Con el nunca volveremos ao goberno"

Resulta que agora o gañador 'moral' das eleccións é, indiscutiblemente, o propio Corbyn. Soubo rendibilizar espléndidamente o seu perfil de persoa fiable e sincera, a pesar das acusacións de perigoso esquerdista, proclamadas aos catro ventos polos 'poderes fácticos' británicos. Sen dúbida Corbyn beneficiouse dun clima de desconfianza cara a May por parte de amplos sectores sociais, principalmente entre o electorado novo.

Os resultados abren un período de incógnitas varias. Respecto da política interna británica, os conservadores acharán consolo nos resultados obtidos en Escocia, onde planeaba a posibilidade de que a xefa do executivo, Nicola Sturgeon, promovese un segundo referendo independentista a resultas da ampla maioría de escoceses a favor de permanecer na UE. En Escocia, o Partido Conservador foi o segundo partido máis votado, aínda que quedou moi lonxe dos seus mellores resultados obtidos en 1951, cando obtivo un 50,1% dos votos populares e unha maioría absoluta de escanos. Agora a maioría absoluta de escanos segue en mans dos nacionalistas do Scottish National Party (35), a pesar de que perderon 21 deputados en Westminster respecto das eleccións de 2015.

Sen dúbida as implicacións dos resultados electorais para as futuras relacións coa Unión Europea son as de maior peso político e institucional. Antes das eleccións, a mensaxe de Theresa May era a de conseguir unha maioría inapelable como mellor fórmula para negociar a saída británica da UE. Tratábase, implicitamente, de non negociar e adoptar unha postura de descarnado enfrontamento con Bruxelas e Estrasburgo. Iso reportaría a May, e boa parte dos nostálxicos do Imperio Británico, suficiente munición para contentar ao 52% dos británicos que votaron polo Brexit no pasado referendo do 23 de xuño de 2016.

Antes das eleccións, a mensaxe de Theresa May era o de conseguir unha maioría inapelable como mellor fórmula para negociar a saída británica da UE

Corbyn comprometeuse cun Brexit 'soft' (brando) e por un convenio de regulación coa UE amigable e de común acordo. Quizá a presente situación lle permita exercer a súa influencia para conseguilo, tendo en conta que os outros partidos presentes en Westminster son europeístas e proclives a manter relacións de boa veciñanza co resto da Europa continental (Ex. os liberais demócratas ou os nacionalistas escoceses). Quen sabe se ata sería posible expor un Brexit que facilitase unha volta do Reino Unido á UE nun futuro non afastado. Nada é inmutable, nin predeterminado…