Vázquez Mao (Eixo Atlántico): "O AVE necesita dun ordenamento do territorio, non de ocorrencias para facerse fotos”

Con motivo de a chegada do AVE a Galicia tras anos de demora, Galiciapress conversa con Xoán Vázquez Mao, secretario xeral de o Eixo Atlántico do Noroeste Peninsular, que ofrece unha radiografía de todos os deberes que aínda quedan por facer en Galicia no capítulo das infraestruturas. 

Desde o Eixo reclaman unha mellor conexión entre as cidades galegas, especialmente con Lugo, a gran esquecida polo AVE. O tan demandado plano director e "feitos en vez palabras" para o Corredor Atlántico son outros aspectos que destacan desde a organización.

Ademais, o Eixo Atlántico cumprirá neste 2022 tres décadas de vida, sendo "a entidade máis antiga de Europa como sistema urbano transfronteirizo", exemplo a nivel internacional e facendo as funcións dunha política exterior que ven inexistente na Xunta de Galicia.  

Xoán Vázquez Mao |  

Ocorreu: desde hai unha semana é máis rápido ir de Ourense a Madrid que de Ourense ata A Coruña. A chegada do AVE a Galicia cristalizou o pasado 22 de novembro coa primeira viaxe inaugural onde os políticos que gozaron das 2 horas e 19 minutos de conexión entre a capital de España e a cidade termal felicitáronse uns a outros por este logro que chega con varias datas de inauguración aprazadas ata este 2021.

Con todo, chégaa do AVE a Ourense non deixa de ser un triunfo político pero un aspecto que evidencia, unha vez máis, todos os deberes que quedan por facer en materia de infraestruturas en Galicia. Deberes que levan case trinta anos reivindicando desde o Eixo Atlántico do Noroeste Peninsular, un organismo que ver, entre outros aspectos, polo dinamismo económico de Galicia e o Norte de Portugal. O seu secretario xeral, Xoán Vázquez Mao, advirte que a chega da Alta Velocidade, “importante cando a xente prepárase para ela”, non pode ser un motivo de celebración “cando chega con tantos anos de atraso”.

“Temos algo que nos merecemos, pero todos os Gobernos carrexan unha débeda con Galicia polo tempo de atrasos e mentiras. Satisfacción si, pero nada que agradecerlle a ninguén”, resume Vázquez Mao, que lamenta os “anos perdidos para o desenvolvemento económico do país”.

Do mesmo xeito, lembra que a chega do AVE non deixa de ser “parcial”, xa que non chega a Galicia, senón a Ourense. “Non chega a toda Galicia. Chegará o ano que vén cando teñamos o tren de rodadura variable. Pero tampouco así chegará a toda Galicia porque non chegará á provincia de Lugo”, denuncia o secretario xeral, aínda que apunta que á cidade amurallada podería chegar en 2023 ou 2024. Con todo, isto evidencia que se están “facendo as cousas mal de novo”, xa que aínda que é histórico que o AVE chegue a Lugo, “desapareceron de súpeto as variantes de Rubián e Vos Peares-Canabal”. “O AVE de Lugo sen esas variantes será un AVE de Segunda División, non pola súa calidade pero si polo seu tempo de percorrido, porque esas dúas variantes significan media hora”, vaticina.

Ademais, Vázquez Mao incide en que coa Alta Velocidade non están feitos todos os deberes do mapa ferroviario e que hai “vida máis aló do AVE”. “O AVE ten que ir acompañado dun ordenamento do territorio, non ser un conxunto de ocorrencias para facerse fotos”, critica, á vez que indica en que a Alta Velocidade “é unha parte do total” e non “unha cortina que tape o que queda por facer”, xa que a ameaza é que se converta “nun éxito para Galicia pero un desastre para os galegos”.

A vía do AVE debe servir “para as lanzadeiras cotiás” para conexións entre Lugo, Sarria, Monforte e Ourense. “Pero o mesmo ocorre coa conexión dos portos do Norte, Ferrol e Coruña, e a conexión dos dous a través de Betanzos con Lugo e Monforte do corredor europeo, do que non se fala, así como do saída sur de Vigo, que permitirá unha liña Ferrol-Lisboa”, lembra.

“Os PGE NON RESOLVEN As NECESIDADES DE GALICIA”

Proxectos que con todo parecen esquecerse nos Orzamentos Xerais do Estado, que non contempla grandes investimentos en Galicia, o que motivou, por exemplo, que o BNG non apoiase os PGE. En opinión de Vázquez Mao, existen “dous grandes problemas”, sobre o que destaca “os egoísmos políticos e individualismos” que fai que “segundo quen ocupe o Goberno a oposición critique os PGE sen ter unha visión de país”.

“Isto non se soluciona coa oposición facendo pancartismo, con fotos nas estacións. O que hai de bo e de malo é consecuencia non só dos actuais senón tamén dos anteriores. Hai cousas que xestiona este Goberno iniciadas co Goberno anterior e erros que veñen do goberno anterior”, critica. Isto entronca con “a voz unánime” que reclamaba o pasado mes de xullo en Santiago de Compostela, algo que se “frustrou” polos “egoísmos da Xunta de Galicia”.

“Pero o problema é sinxelo. Responde os PGE ás necesidades de Galicia? Contemplan o saída sur? Non. Contemplan as variables Lugo-Ourense? Non. Contemplan a modernización A Coruña-Ferrol e a ligazón co Corredor Atlántico a través de Lugo-Monforte? Non. Pois a resposta é obvia, sen necesidade de comprarnos con outras zonas para saber se o cociente é tal ou cal”, razoa Vázquez Mao. “Todo o que non son contas con contos”, afirma, á vez que agrega que todo se trata de “unha cuestión política”. “E cabería falar tamén dos Orzamentos da Xunta, que ten competencias, como a famosa rede de ferrocarrís de Galicia que figuraba no primeiro programa de Feijóo e da que nunca máis se soubo”, rememora.

"Responde os PGE ás necesidades de Galicia? Contemplan o saída sur? Non. Contemplan as variables Lugo-Ourense? Non. Contemplan a modernización A Coruña-Ferrol e a ligazón co Corredor Atlántico a través de Lugo-Monforte? Non. Pois a resposta é obvia

INVESTIMENTO NO CORREDOR ATLÁNTICO...PARA CHAPA E PINTURA?

Con todo, si parece que o Corredor Atlántico ten unha posición especial nos PGE recentemente aprobados. O propio presidente da Xunta, Alberto Núñez Feijóo, catalogou este punto como “a única boa noticia para Galicia”, algo que o que difire Vázquez Mao segundo a súa parecer: “O concepto de boa noticia de Feijóo non coincide co meu”.

“Para min a boa noticia non é o que diga unha ministra, porque por agora é o único que temos, como xa tivemos palabras dun ministro anterior, e outro anterior...”, reprocha. “Os feitos concretos son que seguimos sen plano director, como si existe o plano director do tramo portugués no Corredor Atlántico ou como si existe o plano director do Corredor Mediterráneo”, recriminan desde o Eixo. Este é un aspecto fundamental para concretar un proxecto capital como é o Corredor Atlántico de pasaxeiros e mercadorías e un elemento que desde o organismo levan anos reivindicando para que poida someterse a debate e ás alegacións pertinentes.

Nesa liña Vázquez Mao pide que as palabras se plasmen en investimentos sobre un proxecto que non necesita unha obra nova, senón que se edificará sobre un trazado xa existente que necesita dun aggiornamento que o traia ao S.XXI. “Pero o feito dos PGE inclúan diñeiro para o Corredor non implica necesariamente que sexan para facer o que hai que facer. Poden ser para chapa e pintura. Para saber se realmente vaise a facer o que se ten que facer, que as mercadorías cheguen de Galicia a centro Europa en tempos competitivos, o primeiro é presentarnos o plano director do Corredor Atlántico”, reitera.

Talvez o gran impulso que precisa o Corredor Atlántico cheguen da man das partidas dos 'Next Generation', unha opción que podería supoñer un paso adiante. “A lóxica”, di Vázquez Mao, “é que se os fondos son para a recuperación, e as infraestruturas son claves, isto debería ser así...pero non temos constancia de que vaia a ser así”. A chave deste asunto volve ser o plano director para que se poida abrir o proceso de participación, onde os concellos implicados resultarán ser un elemento diferenciador.

Foto das personalidades que inauguraron a primeira viaxe en AVE de Madrid a Ourense | Foto: @renfe

“O ideal sería que Goberno central e Xunta sentasen a debater cos concellos para discutir as obras prioritarias e os proxectos prioritarios para os fondos Next Generation, pero iso non ocorre”, relata. Como exemplo comenta o último movemento de tres urbes do norte de Galicia para dinamizar o debate sobre o Corredor: “O trazado norte non está no Corredor Atlántico. Hai un mes enviaron por carta as alcaldesas de Lugo e A Coruña e o alcalde de Ferrol -as socialistas Lara Méndez e Inés Rey e o tamén socialista Ángel Mato, respectivamente- unha petición ao Ministerio para tramitar a inclusión do Corredor para que sexa aceptada en 2023 cando se abra o prazo de modificación dos corredores”.

“Se a ministra di que lle dará a mesma prioridade ao Corredor Atlántico que ao Mediterráneo hai que esixirlle o mesmo trato á xente dun lado que á do outro. Se se reúne con Boluda, Roig, cos presidentes da comunidades afectadas e con empresarios e alcaldes, pois aquí debería facer o mesmo. Pero de momento só viulla na viaxe inaugural do AVE”, reclaman desde o Eixo, que con todo non obvian que o tecido empresarial do levante español é “moito máis unánime e activo”.

30 ANOS COMO EXEMPLO EN EUROPA

Ás portas do seu 30 aniversario, o Eixo Atlántico segue xogando aínda a día de hoxe un papel practicamente único en Europa. Neste mundo de personalismos, desde a organización sempre se mostraron dispostos a tender pontes e fortalecer as alianzas entre Galicia e Portugal. “Na nosa categoría somos a entidade máis antiga de Europa como sistema urbano transfronteirizo. E somos das poucas que sobreviviron a esta dobre crise”, conclúe o seu secretario xeral.

“O que achegamos nestes anos é algo simbólico pero claro: 30 anos despois o termo 'portugués' en Galicia e o termo 'galego' en Portugal xa non son insultos. É unha foto de como cambian as cousas en positivo, porque traballamos xuntos e porque esta Eurorrexión, a diferenza doutras no continente, non é unha creación política, senón que é a que ten a maior base social e histórica. Esta Eurorrexión construíuna a cidadanía”, afirma Vázquez Mao, que pon en valor como as súas accións han axudade a cohesionar especialmente aos máis novos.

Tres décadas dan para moito e neste tempo o Eixo achegou o seu coñecemento e ferramentas non só para o tecido empresarial ou para desbloquear os problemas entre os gobernos de quenda, senón que tamén o deporte, a cultura, a historia ou a promoción turística foron os eixos do éxito do Eixo. “Nós puxemos as vías para que o tren da colaboración funcionase comodamente”, ilustra.

“Fomos claves para evitar que desaparecese o tren entre O Porto e Vigo, claves para resolver o problema das peaxes, un verdadeiro pano de aceiro entre Portugal e Galicia, claves na desaparición do roaming, claves nos procesos de plan para a modernización das cidades coa elaboración da primeira axenda urbana transfronteiriza de Europa...”, enumeran desde o Eixo.

Con semellante ladaíña de fitos, non resulta estraño que cidades de Asia ou América do Norte estuden exportar este modelo para as súas rexións, ademais das relacións estreitas que mantén o Eixo desde hai anos cos países fundadores de MERCOSUR, onde dirixe xa algúns proxectos e traballan en diferentes programas, agora á espera de avances por mor da pandemia.

“Fomos claves para evitar que desaparecese o tren entre O Porto e Vigo, claves para resolver o problema das peaxes, un verdadeiro pano de aceiro entre Portugal e Galicia, claves na desaparición do roaming, claves nos procesos de plan para a modernización das cidades coa elaboración da primeira axenda urbana transfronteiriza de Europa...

Nesta liña, o Eixo funcionou como unha canle para a exposición dalgúns modelos moi avanzados de cidades galegas que con todo as urbes “non saben vender”. Recentemente un grupo con expertos de política urbana de oito países fixo unha xira por Galicia baixo ao guía do Eixo. O ecobarrio de Lugo e a experiencia da “socialización do espazo público” de Pontevedra motivaron o interese dos observadores internacionais. “Fóronse impresionados co que viron”, di Vázquez Mao.

"Somos o substituto da ausencia de política exterior da Xunta de Galicia. Gustaríanos que a Xunta asumise ese papel e traballar xuntos, pero lamentablemente a Xunta non o fai e cando o presidente galego vai a Bruxelas tráese como gran éxito un selfi co Manneken Pis vestido de peregrino” 

Os programas de internacionalización da Comisión Europa aos que o Eixo presentou ata catro propostas de cidades do Eixo, todas elas aprobadas, espertaron o interese de Xapón, China, Canadá e Malaisia. En futuras convocatorias desde a organización xa traballan para presentar outras experiencias “para que cada ano podamos internacionalizas as nosas cidades”. “Nós con estes procesos de política exterior somos o substituto da ausencia de política exterior da Xunta de Galicia. Gustaríanos que a Xunta asumise ese papel e traballar xuntos, pero lamentablemente a Xunta non o fai e cando o presidente galego vai a Bruxelas tráese como gran éxito un selfi co Manneken Pis vestido de peregrino”, sentenza Vázquez Mao.