​A próxima pandemia terá difícil sorprendernos grazas a sistemas como o City Sentinel de Viaqua

A empresa galega de xestión de augas foi unha das primeiras en desenvolver unha tecnoloxía que permite detectar o coronavirus nos desaugadoiros

O City Sentinel de Betanzos é capaz de discernir entre a cepa británica e a orixinal e pronto tamén identificará a surafricana e a brasileira

Marcos Martín, director rexional Norte do grupo Suez, explícanos as potencialidades e capacidade de expansión dunha tecnoloxía que pode converterse en indispensable para calquera sistema de saúde pública que se prece

Laboratorio do Suez nunha foto do grupo 

Viaqua lanzou no outono o programa City Sentinel en Betanzos, xusto a tempo de comprobar que o sistema era capaz de medir o impacto da terceira onda de covid. Así, “tras unha serie de valores moi baixos en decembro, empezaron a subir co inicio do ano, e alcanzaron o seu máximo o 27 de xaneiro, para caer en febreiro de forma contundente”, relata Marcos Martín, responsable de Viaqua en Galicia.

Esas datas coinciden coa evolución da curva de positivos detectada do SERGAS, cunha condición, a curva de diagnósticos non empezou a levantarse de forma importante ata despois de reis e o pico non chegou ata principios de febreiro. É dicir, o sistema foi capaz de adiantarse á evolución dos positivos.

A pesar de que City Sentinel demostrou a súa utilidade en Betanzos, esta nova tecnoloxía aínda ten camiño por diante antes de poder ser aplicada masivamente en todas as redes de saneamento, pois cada lugar e infraestruturas presentan peculiaridades, que hai calibrar ben á hora de analizar os resultados.

Por exemplo, Martín relata que “en Betanzos non houbo a mesma capacidade de anticipación que tivemos noutros municipios, onde vimos vir a onda a finais de decembro. Cada municipio é un mundo”. 

Que causas provocaron isto? O enxeñeiro sinala como un dos factores as fortes choivas de decembro na zona diluíron as concentracións do ARN do virus.

CAPAZ DE DIFERENZAS ENTRE DIFERTES VIRUS E CEPAS

En todo caso, a tecnoloxía funciona e, de feito, Viaqua xa traballa para aplicala á detención doutras ondas epidémicas. E é que o test PCR serve para detectar calquera patógeno, como a gripe por exemplo, sempre, está claro, que haxamos secuenciado a súa ARN.

“O único requisito é que o patógeno en cuestión sexa excretado por parte da poboación infectada. Unha vez na auga residual, a detección sempre é posible. Por iso a Comisión Europea mandou aos Estados Membros unhas recomendacións para implantar unha rede de vixilancia epidemiolóxica europea baseada nas augas residuais. Este virus pillounos desprevidos, pero iso dificilmente volverá ocorrer”, explica o directivo.

Galicia logrou controlar o coronavirus ata Semana Santa. Desde entón, o país sofre unha alza de positivos, máis leve POR AGORA que en pasadas ondas, pero aínda así visible. Unha das diferenzas é que a actual é a primeira onda que chega cando a cepa británica, máis contaxiosa, é a dominante.

City Sentinel xa evolucionou para distinguir entre a variante orixinal, secuenciada en China, e a británica. Martín sinala que “a británica a estamos monitorando desde mediados de xaneiro, e confirmamos que se vai estendendo cada vez máis. Ademais, hai dúas semanas puxemos a punto a técnica para as variantes brasileira e surafricana”. Cepas que por agora son minoritarias pero que o SERGAS xa ha secuenciado en análise de positivos en varias cidades como Vigo e A Coruña.

POTENCIAIS E LÍMITES  

En teoría, esta tecnoloxía ten un enorme potencial se se logra facela tan sensible para, por exemplo, detectar cando unha onda de covid-19 empeza a notarse nun centro de día ou se unha epidemia de gripe comeza a afectar os alumnos dunha escola infantil.

Martín indica que tal grao de capilaridade é factible tecnicamente, aínda que con matices porque “se fai necesario remontar a rede cara arriba e aumentar o número de puntos, aínda que todo ten un límite, porque o custo aumenta en igual proporción. A clave está en alcanzar un equilibrio razoable”.

Ademais, o control de edificios especialmente sensibles como os xeriátricos vese limitado porque “canto menor sexa a poboación nun punto de mostraxe, máis probable é ‘non pillar a ninguén indo ao baño’ e por tanto maior o risco de obter un resultado negativo aínda que haxa infectados”. Agora ben, unha solución a este problema pode ser “muestrear cun aparello automático que recolle decenas de mostras ao longo do día e combínaas”.

DESDE BETANZOS Ao RESTO DE GALICIA

Desde Viaqua confirman que o plan é seguir desenvolvendo a tecnoloxía en Betanzos para despois aplicala noutros concellos de Galicia. De feito, “no resto de España, a través do Grupo Suez, estamos a ter un crecemento moi importante, e non parece que estea a decaer coa vacinación”, sinala Martín.

Actualmente, a solución COVID-19 City Sentinel está implantada en máis de 100 municipios en España. City Sentinel xa analiza o comportamento das augas residuais de máis de 13 millóns de persoas.

“Do mesmo xeito que existen sistemas de alerta de terremotos, tsunamis, furacáns ou inundacións, haberá sistemas de alerta epidemiolóxica que estarán aí, escrutando nosas augas residuais en busca de sinais de perigo”

Que ten que facer un alcalde interesado en contar tamén con esta tecnoloxía? “Cando un concello quere aplicala, teno fácil: só ten que chamarnos. Adoitamos tardar uns poucos días en estudar a zona, expor o plan de mostraxe, e polo xeral á semana seguinte xa estamos muestreando. Damos resultados ás 24 – 48 h desde o instante de toma das mostras, e os resultados sóbense automaticamente a unha plataforma dixital moi práctica que os clientes poden consultar en calquera momento e desde calquera dispositivo con conexión a internet”.

Martín móstrase convencido que este tipo de sistemas de monitoraxe de ARN en augas residuais chegaron para quedar, pois “do mesmo xeito que existen sistemas de alerta de terremotos, tsunamis, furacáns ou inundacións, haberá sistemas de alerta epidemiolóxica que estarán aí, escrutando nosas augas residuais en busca de sinais de perigo”. “Será máis difícil que a próxima pandemia cóllanos desprevidos”, conclúe o directivo.

COLABORACIÓN PÚBLICO-PRIVADA

O proxecto City Sentinel é outro exemplo máis da utilidade da colaboración entre o sector público e o privado. Ademais da filial do grupo Suez, colaboraron administracións como a Xunta de Galicia, Augas de Galicia e a Universidade de Santiago de Compostela. O proxecto non só desenvolveuse en Betanzos, pois tamén se tomaron mostras en Ourense, Viveiro e Santiago de Compostela.