Unha dos ensinos máis relevantes que se poden sacar do impacto provocado por a COVID-19 é a dos enormes custos económicos e sociais que ocasionan o abandono do público e a consecuente deterioración do estado de benestar. Creo non equivocarme afirmando que, hoxe en día, son moitos máis que antes da pandemia os/as cidadáns galegos/as que teñen moi claro que no gran impacto que esta está a ter na saúde e na vida das persoas (70.000 afectados, 1.500 mortos) ten moito que ver a enorme deterioración que nun xa deficitario estado de benestar provocan as políticas públicas desta Xunta de Galicia (PP) centradas nos recortes do gasto e na privatización de servizos e funcións. Un gran impacto que non está a ser igual para todos, pois non é por casualidade que as persoas máis afectadas pola pandemia estean a ser as que pertencen as clases populares que son tamén quen máis precisan do público.

Outra das máis relevantes ensinos é a de que introducir os criterios empresariais privados nos servizos públicos básicos é poñer o obxectivo da máxima e rápida ganancia por diante do benestar social. Unha opción que conduce a unha enorme deterioración dos servizos e as atencións entre outras razóns por que esa estratexia apóiase nunha redución do gasto en persoal e en materiais básicos e imprescindibles para unha idónea atención. Uns recortes no persoal sanitario que están a provocar un desbordamento absoluto dos centros sanitarios e que obriga a ese persoal a un enorme esforzo sen poder evitar, como por caso agora, que se estean producindo atrasos nas vacinacións pola escaseza de persoal de enfermería. Unha redución no gasto en materiais básicos, que podemos ver reflectido en practicamente todos os estados da Unión Europea, e que se manifesta na carencia de, por caso, os EPI (máscaras, respiradores...), con que estes países afrontan o impacto da pandemia. Unha carencia que obrigou a acudir ás compras externas (con China liderando a oferta) e que, loxicamente, provocou un atraso na atención que derivou nun incremento non só no número de afectados senón tamén no de mortos. O mesmo pódese dicir do atraso na posta en marcha dunha serie de medidas reclamadas polos expertos (rastreos, seguimentos...) que esixían dunhas actuacións públicas que moitos gobernos occidentais non están en condicións de prestar por mor dos xa citados déficits sanitarios. Tamén se pode observar esta deterioración en moitas das residencias de maiores onde se está poñendo en evidencia o mal que funcionan os criterios empresariais privados e os mercados non regulados nos servizos básicos e que se reflicte de forma dramática nun forte incremento da mortalidade: en Galicia practicamente o 50% dos mortos pola pandemia foron nestas residencias.

O predominio dos criterios neoliberais no público conduce tamén a antepoñer os intereses económicos ás necesidades sociais, mesmo en situacións como esta de a pandemia de a COVID-19. Uns criterios que supoñen asumir o gran erro de pensar que a economía se pode recuperar antes de que se supere a pandemia. Como podemos comprobar agora con motivo da terceira onda a economía non se recuperará se antes non se contén a pandemia. E a pandemia non se superará definitivamente se se continúa coas políticas neoliberais.

Para finalizar incidir en como esta pandemia puxo ao descuberto a enorme vulnerabilidade tanto da sociedade galega, como da española e moitas das europeas, que en non están preparadas para facer fronte a pandemias como a COVID-19 e as que, con toda probabilidade, virán detrás. Unhas sociedades avanzadas non deberían estar pendentes de que se fabriquen as vacinas correspondentes. Moito máis se atendemos ao control que sobre a súa produción e venda teñen un pequeno grupo de industrias farmacéuticas cuxo obxectivo, como o de calquera empresa, é a procura da máxima ganancia e non a saúde e vida das persoas. Velaí que sempre actúen a posteriori e só coas vacinas e os fármacos que lles sexan moi rendibles. Unha industria cun enorme poder de influencia nas políticas públicas da maioría dos gobernos occidentais. Algo que se puido comprobar de novo cando se sabe que esta pandemia estalou despois de varios anos en que a comunidade científica viña advertindo do que ía pasar. Por que non se actuou no seu momento? Por que non se adoptaron as medidas preventivas recomendadas pola comunidade científica?