Segundo a presidenta da Comunidad de Madrid, Isabel Díaz Ayuso, a contaminación non mata. A pesar de que científicos cualificados responderon que si o fai, e de forma inapelable, a máxima representante política da rexión madrileña cala. Parece manterse un negacionismo ao que, nos últimos tempos, tan afeitos estamos por parte de políticos populistas (Trump e o cambio climático, por exemplo). Non sería este o caso do líder do Partido Popular Austríaco (ÖVP), Sebastian Kurz, antes populista xenófobo, e que acaba de subscribir un acordo de coalición de goberno cos Verdes, formación que defende políticas de saneamento ambiental e contra o cambio climático.

Poderá argüirse que Kurz é representante dun populismo de novo cuño, pero non se trata dun populismo hermafrodita válido para un roto ou descosido gobernamental. Na cerimonia de confusión que supón meter a todos os populistas que no mundo son no mesmo saco, caemos a miúdo no grave erro de motivar a desafección cidadá ao escoitar repetir aquilo de "todo os políticos son iguais". E os beneficiados, está claro, non son outros que aqueles que pescan no río revolto da demagoxia e o sinsentido políticos.

Madrid cidade (imaxe arquivo)

En aras da clarificación semántica e conceptual, convén lembrar que "populismo" a secas quere dicir pouco, máis aló do seu uso como arma arreboladiza entre líderes e partidos políticos encerellados na liza electoral interminable. Que mellor esclarecemento que engadir adxectivos cualificativos ao substantivo do populismo? En realidade tales adxectivos deberían cumprir a súa función clarificadora resaltando especificamente as propiedades que se lle atribúen ao populismo en cuestión. Así, por exemplo, reaccionario complementa o tipo de populismo despregado polo presidente estadounidense Donald Trump ('Make America Great Again'). Debe lembrarse que “reaccionario” é un termo referido a ideoloxías ou persoas que aspiran a instaurar un estado de cousas anterior ao presente. E iso é o que Trump segue ofrecendo aos electores estadounidenses, agora que encara a recta final das próximas eleccións presidenciais. Pouco importa saltarse os postulados neoliberais e abrazar a causa do proteccionismo rampante agora aceptada polo capitalismo anglo-norteamericano.

O populismo da presidenta Ayuso tamén podería cualificarse como de “reaccionario”. E iso non é tanto o resultado de referir as súas palabras á ideoloxía dun partido de dereitas. O é, máis ben, en referencia á política de retrotraer as cousas a como estaban no pasado, como é o caso do tráfico imposible da vila madrileña. En realidade, é unha proposta de volver aos tempos anteriores ás iniciativas da alcaldesa Manuela Carmena, quen fronte a presións de todo tipo tentou limitar, aínda timidamente, a crecente emisión da combustión maligna que mata a residentes e visitantes en Madrid.

O contraste ofréceo puntualmente a cidade de Barcelona, a cal acaba de estrear unha ZBE (Zonas de Baixas Emisións) contra a contaminación atmosférica, e que ademais é unha das máis extensas de Europa. A medida conta co apoio do concello Barcelona, da área Metropolitana de Barcelona e da Generalitat. Os efectos, a pesar dos poucos días da súa entrada en funcionamento, falan por si mesmos. A redución do tráfico ao día seguinte da súa posta en funcionamento foi dun 7,5% respecto ao 2 de xaneiro do ano pasado. Segundo informacións facilitadas polo Servizo Catalán de Tráfico, e durante a franxa horaria entre as sete e as dez da mañá, accederon á Cidade Condal, e os seus catro municipios lindeiros máis populosos, seis mil vehículos menos e saíron diso case cinco mil menos. As cifras falan por si mesmas.

Entre tanto, o alcalde madrileño, José Luis Martínez-Almeida promoveu unha moratoria para que algúns vehículos máis contaminantes poidan entrar e circular nas rúas madrileñas. O seu obxectivo de eliminar o Madrid Central de Carmena sufriu diversos reveses xudiciais, aínda que non refuga a posibilidade de conseguilo con algunha outra truque que permita o retroceso á situación anterior. Para Martínez-Almeida o plan de Barcelona é unha "engañifa".

Seguramente tamén pense que non deben poñerse trabas os efectos deletéreos da venda de automóbiles. Pero os cidadáns, aínda que sexa en porcentaxes moderadas, empezan a pensarllo máis detidamente antes de comprarse un coche novo. E iso pese ao martelo pilón publicitario que anima aos consumidores para adquirir coches SUV, "…por só 250 euros ao mes" (sic). Nótese que as vendas de coches caeron case un 5% en 2019, e trátase do primeiro descenso en sete anos. Esperanzador, na medida que poida indicar unha tendencia de futuro, as matriculacións de vehículos electrificados, híbridos e de gas alcanzan as 162.417 unidades, un 40,7% máis respecto a 2018.

É desalentador sufrir as consecuencias para a nosa saúde das políticas negacionistas. O é igualmente sufrir toda clase de afirmacións acientíficas e asociales que pretenden soster a lóxica infernal dun sistema mercantilista que nos leva inexorablemente á desnaturalización. E o é crecientemente asistir a unha pugna política entre 'minus habens' encerellados no canallismo verbalista aumentativo. Que se pode esperar, por exemplo, de representantes institucionais que aseveraban que no goberno de Sánchez o novo Ministro de Facenda podería ser un etarra?

País, paisaxe e veciñanza… Que viva Barcelona...!