​Valentín González: “A Galicia baleirada tamén necesita servizos públicos”

Favorecer nas adxudicacións públicas a empresas que contribúan a fixar poboación no rural. Esta é unha das medidas concretas que baralla o goberno provincial da Coruña, segundo adiantou o presidente da Deputación nesta entrevista con Galiciapress. Valentín González Formoso (PSOE) aplaude as doazóns da Fundación Amancio Ortega e critica a política centralizadora de servizos da Xunta. As relacións cos seus socios de goberno do Bloque, a repetición das eleccións xerais e o futuro do condenado alcalde de Cerceda son outros temas desta conversación, cuxa primeira parte -centrada no posible peche de Endesa As Pontes-  foi publicada o luns.

Vostede criticou ao Ministerio de Transición Ecolóxica e pediu que "pare o sinsentido" de que Endesa queira investir 220 millóns euros para adaptarse á normativa da UE e tráteselle igual que unha central que decidiu non apostar polo cumprimento. É unha crítica a un goberno socialista sorprendente, porque vén dun alcalde tamén socialista ...

Probablemente sexa sorprendente pero a xente valorará que un cumpra coa obrigación que ten cando é escollido por un colectivo que pide que o represente. É dicir eu non son alcalde do partido socialista, son o alcalde das Pontes de García Rodriguez e teño que exercer a miña función. Eu creo que o Ministerio de Transición Ecolóxica, que sempre se chamou Ministerio de Industria, se se chama así é para resaltar unha liña da súa política, a transición é estratéxica. Non se pode chamar transición a unha decisión que significa o peche inmediato dunha central térmica. Entón, cambiemoslle o nome, polo de ministerio de disrupción ou intransición. Desde logo, dígoo con toda a claridade.

Son palabras moi duras…

Si, é que deben ser moi duras cando aopobo se lle dixera ano e medio antes que esta central ía durar ata o ano 2035, un pobo que está a ver como se investía máis de 30.000 millóns das antigas pesetas, un pobo que non tivo tempo para transicionar, para axustarse a esa nova realidade, un pobo cuxos traballadores estaban a facer as súas formulacións vitais pensando que os xubilaban xa na central. Algúns camioneiros cambiaron os seus camións a uns máis modernos, algúns que nin estrearon. A situación é o suficientemente dramática para que sexa rotundo nas declaracións.

A parte da responsabilidade do goberno, existe unha responsabilidade por parte da empresa Endesa. Que información concreta ten sobre os seus plans? Témese un peche da central …

Efectivamente, por iso urximos a convocatoria dunha mesa na que estean as dúas partes principais que son para a miña o Ministerio e Endesa, onde nos teñen que aclarar cal é futuro a curto e medio prazo. As noticias non son boas, no sentido de que Endesa decidiu ‘suspender’ entre comiñas a adaptación á normativa ambiental da metade da central térmica e non sabemos que significa iso de suspensión e non paralización, e non sabemos que significa a metade e non a totalidade. Deberían aclararnos cal é a situación para non seguir con esta incerteza que tanto dano fai nas comarcas.

En Madrid é probable que mentres o Goberno siga en funcións díganlle que é difícil que se tomen decisións de calado para liquidar este problema. Ata que punto cre que a provisionalidade do Goberno prexudica situacións como a de Endesa ou como a de Alcoa?

Está claro que un goberno en funcións, con esta situación de incerteza, prexudica a todo o país. Calquera investidor nacional ou internacional que pretenda arriscar un capital determinado quere un escenario de estabilidade a medio prazo. As sinais son totalmente as contrarias. Iso prexudica a proxectos como este, sen dúbida. En calquera caso, o Goberno debe facer o seu traballo, o Ministerio debe facer o seu traballo e aclarar o escenario de que medidas e mecanismos pódense adoptar para que a central poida hibridarse con outros combustibles, como se está probando, ver os resultados desas probas - que xa as teñen- e facelos oficiais. Para iso non se necesita un goberno formalmente constituído. Abonda con que o Ministerio siga facendo o seu traballo. Despois o Ministerio, unha vez fixados os mecanismos, requirirase ou non para a súa concreción normativa a constitución dun Goberno definitivamente.

Falando máis de fondo sobre o tema da central. É indiscutible que o seu peche provocaría un serio problema para a comarca e a provincia, pero tamén é indiscutible que o Co2 é un dos factores crave do cambio climático, que xa estamos a sufrir , e que a central das Pontes é a maior fonte de Co2 de Galicia. É factible unha reconversión para que siga funcionando sen ser tan contaminante?

Eu creo que si, é factible. As probas que se están realizando con biocombustibles e outro tipo de produtos son totalmente compatibles coa instalación actual. A diferenza doutras centrais térmicas españolas, Endesa As Pontes está a facer un investimento enorme para adaptarse á normativa ambiental europea. Iso é a clave da cuestión. É unha normativa moi esixente, que establece uns parámetros moi limitadores das emisións e esta central vai cumprir, igual que os vai cumprir centrais alemás ou italianas que van continuar como mínimo ata 2038. Ese esforzo hai que facelo e a empresa está a facelo e o Ministerio e a Xunta deben acompañar neste proceso. Todos somos conscientes que o carbón é unha fonte de enerxía en extinción. O cambio climático impón medidas limitadoras nas emisións, pero Europa debe valorar tamén que está a liderar un proceso, co que estou absolutamente de acordo, pero cuxo impacto no mundo vai ser menor porque os grandes emisores incumpren o Protocolo de Kyoto. Os grandes fóronse del, como Estados Unidos ou China; e compramos os seus produtos fabricados alí con fontes de enerxía contaminantes e aquí mentres tanto a xente vaise ao paro.

Pasemos a falar das prioridades do goberno provincial nesta lexislatura que empeza a andar. Unha delas volve ser o reequilibrio do rural e loitar contra o seu despoboamento. Que medidas concretas aplicarán nese sentido?

Seguimos cunha política transversal vinculada á xeración de emprego e a actividade, dándolle prioridade ás iniciativas emprendedoras no ámbito rural. Discriminamos positivamente a creación de emprego e actividade económica nas entidades de poboación máis pequenas que teñen como base das súas actividades o mundo agrario, gandeiro e forestal. Imos iniciar a lexislatura coa elaboración dun plan estratéxico na que participen os sectores que máis teñen que dicir na Galicia interior, na parte máis baleirada, por usar un termo que está tristemente de moda. O Plan vai ter que ver coa chegada de máis servizos, máis presenza institucional, máis facilidades ás empresas que presenten proxectos que cren actividade no rural. Do mesmo xeito que no seu momento incorporáronse ás licitacións cláusulas que premian baremos sociais dos adxudicatarios, acabaranse incorporando nos concursos da Deputación cláusulas que premien aos que loiten contra o despoboamento do rural. É unha liña que estamos a estudar e que cremos será pioneira a nivel nacional e internacional.

Esta política de apostar por fomentar o traballo no rural xa foi unha das bandeiras do seu pasado goberno, que, como o actual, é de coalición co BNG. Na pasada lexislatura non houbo rozamentos, polo menos en público. Como se presentan as relacións cos nacionalistas tendo en cuenta a substitución no Bloque, xa que Goretti Sanmartín abandonou a vicepresidencia da Deputación? Porque as relacións persoais, neste tipo de cuestións, importan, e moito.

Moito. A relación con Goretti era fantástica. Tivemos a sorte de que quen a substituíu é Xosé Regueira, que xa estaba como portavoz do BNG nesta institución, co que tiñamos unha relación estreitíma, porque unha vez á semana vémonos, pase o que pase e coordinamos e organizamos a vida do goberno. Debatemos o que teñamos que debater. Neses debates sempre estiveron os portavoces, entre eles Regueira, co que ademais no ámbito persoal temos unha relación inmellorable.

Formoso e Sanmartín na pasada lexislatura

Desde a oposición provincial, o PPdeG acusoulle recentemente a vostede de mirar a outro lado ao fío da sentenza que inhabilita ao alcalde de Cerceda. Reclámanlle ao PSdeG que actuén xa ..

Para empezar, o alcalde de Cerceda non é militante do PSOE …

Si, pero foi elixido como independente encabezando unha lista do PSOE …

Si, pero dígoo a efectos de que nós teñamos algo sobre o que actuar. Si que dicir, pero actuar a ese efecto non. En calquera caso, tivo unha primeira condena e el recorreu. Ese primeiro recurso permitiulle presentarse ante a cidadanía e foi referendado pola cidadanía de Cerceda con maioría absoluta. O recurso rebaixou considerablemente a súa pena. Paréceme que recorreu outra vez a outra instancia superior. Acabamos de ver un alcalde de Lugo que tivo un proceso similar que quedou indemne en Tribunal Supremo. Por tanto, o principio de presunción de inocencia non o debemos desdeñar. É unha situación complicada e complexa. Respectamos a vontade popular que o mantén como alcalde e á vez respectamos o principio de legalidade, respectando as decisións xudiciais. En calquera caso, lembrando que non é unha sentenza firme. Creo que hai que esperar a ver que decide a instancia xudicial final.

Outro tema de actualidade na provincia son as doazóns da Fundación Amancio Ortega. A semana pasada presentaba a maior doazón da súa historia á Xunta, para construción e equipamento de varios centros para persoas maiores. O líder do PSdeG aplaudiu o labor de Ortega pero engadiu que estas doazóns evidencia que o Goberno do PP non coida o suficiente os servizos públicos. Como ve vostede este asunto?

Oxalá houbese máis doantes de fondos privados non só no aspecto social senón noutros, como o da recuperación demográfica, reto ao que tamén me gustaría que a Fundación Amancio Ortega dirixa a súa mirada. Creo que é de aplaudir, sen ningún tipo de matiz. Coincidindo co que di Gonzalo Caballero, tamén evidencia que a xeración dos nosos maiores está a demandar unha maior atención pública. Unha atención que hai tempo sofre recortes. Non hai prazas suficientes, o que obriga a trasladar a persoas maiores do rural a localidades coas que non teñen nada que ver. Está a concentrarse á maior parte das parte das persoas maiores en moi poucas residencias. A Galicia interior, a Galicia baleirada, tamén require servizos e as residencias de maiores non poden concentrarse só nas cidades senón que a xente, ao final dos seus días, ten dereito a pasalos onde desenvolveu a súa vida.

As sucesivas enquisas do CIS sitúan ao PSdeG por diante do PPdeG, como sucedeu nas eleccións xerais. Gonzalo Caballero parece con opcións reais de derrubar a Alberto Nuñez Feijóo …

É unha oportunidade histórica de cambiar a dinámica de Galicia e para que as políticas sociais leven a cabo desde unha óptica socialdemócrata e progresista. É unha oportunidade que mostran non só as enquisas do CIS, senón tamén o voto nas locais. Tanto no urbano como no rural, na nosa provincia apoiaron masivamente ao PSOE. Gobernamos todas as cidades e máis concellos en conxunto que o PP, por vez primeira na historia. É un referendo ás nosas propostas e que abre unha oportunidade para as autonómicas.

Parece que antes vai haber unha repetición das eleccións xerais. Nas anteriores o PSdeG obtivo uns resultados excelentes na provincia da Coruña. Agora ben, é posible que moitos votantes de esquerdas se desanimen ante o fracaso en formar goberno. Temen que un aumento da abstención poña en perigo un goberno de esquerdas?

Eu creo que non vai ser así. En calquera caso, é unha situación que nunca se deu, por tanto é normal que teñamos incerteza sobre o que vai pasar. A mensaxe do PSOE é claro. Necesita unha ampla maioría para levar a cabo as súas políticas, do mesmo xeito que o fai nesta Deputación ou nos concellos. Confiamos en que os cidadáns que ven isto nas institucións locais desexen o mesmo para as institucións nacionais. Evidentemente, o ideal sería que non se repetisen eleccións, que houbese unha última pinga de responsabilidade por quen ten a responsabilidade de permitir un goberno progresista, porque nun novo proceso electoral os que mandan son os votantes e nunca sabes o que pode pasar.