Agoniza realmente España? (1)

Fernando Caro publicou recentemente no seu interesante blogue un artigo (“A Agonía de España”), que non ten desperdicio. En forzada síntese, e se non entendín mal, as principais causas serían o separatismo e a corrupción/cleptocracia. Non serei eu quen lle desautorice pero, aínda que o terreo da conxectura é esvaradío, quixese suxerir outra liña. Recoñecerei, para empezar, que a clarividencia de Ortega e Gasset segue sendo, para min, fonte principal.

Cando hai problemas serios, o lóxico parece localizar unha ou dúas grandes causas, sexan esas dúas ou outras, para explicalo todo a partir de aí. Pero a vida non é lóxica, e estes problemas teñen moitas causas, e aínda que quizá non as captemos todas, debemos ter a mente aberta e buscar as moitas causas en moitos sitios. Iso sucede a España hoxe, e aquí reflectirémolo (se podemos).

Eu diría que España non está en agonía senón máis ben que, en sentido propio, non existiría xa, ou só malamente (admito esaxerar un pouco; moderen vostedes); e iso por razóns distintas do binomio separatismo-cleptocracia, os cales sen dúbida poden danala, poden reducila (España xa foi recortada no pasado), pero non aniquilala. Alemaña é hoxe moito menor que no seu día o Imperio Alemán; Austria, menor aínda. Este “land alemán do sur, tolo por falar inglés”, como ironizan algúns (hai quen lle chama “Expaña”, para distinguir), quizá xa non sexa verdadeiramente España; e ese problema non se arranxaría nin aínda que toda Cataluña amencese mañá madridista.

Así que, mentres discutimos sobre separatismo e corrupción, a outra agonía (ou enfermidade) segue a súa marcha. Que agonía, e que marcha? Pois, para empezar, e respondendo con outra pregunta como bo galaico: que porcentaxe de poboación vive en a metade do territorio, o “corazón de España” (Castillas, Aragón, Estremadura)? Como o 14,5%, e diminuíndo. Canta xente nova vive aí? Imaxínense. E que parte do PIB suman todas elas xuntas? Como o 13%. Que futuro lles espera (pregunta extensible a Galicia, Asturias ou Cantabria)? Por exemplo, León desapareceu, mesmo legalmente, e camiña cara ao invisible na educación e os medios. E a orgullosa Asturias, antes rica; “Asturias é España, e o resto, terreo conquistado aos mouros”? Soa moi ben, pero canto lle importa iso á España actual, e especialmente a Madrid, e especialmente a o Palco do Bernabéu, que, segundo din, non sabe se hai “vida máis aló da M30”. Se España deixa marchitarse aos seus primeiros reinos —Asturias e León, manancial de España—, se

abandona á súa sorte ao “corazón de España” —e todo iso sen pestañear, pois Madrid segue crecendo—, saquen os patriotas españois conclusións. O 1,6 % do territorio —Madrid—, encamíñase ao 20% do PIB español e ao 13 % da poboación; e de poboación mozo, moito máis. O seu PIB per cápita é como o dobre de Estremadura. A renda dispoñible en Pozuelo son uns 53.400 €, máis de cinco veces superior ao rural de Estremadura, e aumentando; unha distancia máis suramericana que europea. Se os estremeños (ou outros) seguen pensando que o seu problema é Cataluña, e que o único que hai que facer é pechar filas con bandeiras españolas, adiante. Ao final, e aínda xulgada con criterios “españolistas”, resulta que España 2.0, ou Expaña, ou España-Madrid, ou como desexen, compórtase de maneira anti-española nos feitos. (Non se sorprendan: algo así vén sucedendo, de cando en cando, desde os Borbóns).

Para rastrexar a real ou suposta agonía, cambiemos agora de terzo, pois o problema ten moitas caras. Que queda da antropoloxía e cultura españolas? Pois o que quede en Colombia, México ou Perú; non moito máis. Quen fixo de España un rabaño sumiso e acrítico: o separatismo e a corrupción? Non; o “Establishment”, cuxa sucursal española está, basicamente, en Madrid. E que se fixo dos costumes españolas, as amizades españolas ou as familias españolas? Que queda de a educación española e as universidades españolas, tras a anglosajonización académica, versión cutre, de Bolonia? Ata a cervantina palabra “licenciado” cedeu o paso a o boloñés “graduado”. E quen sacrificou todo iso? Só hai unha resposta: os sucesivos gobernos centrais.