Madrid non fai nin o 1% dos abortos na pública, Galicia o 77% e prescindirá da sanidade privada

A Consellería de Sanidade, baixo a dirección de Antonio Gómez Caamaño, confirmou a cancelación definitiva do plan para licitar un contrato de externalización destas intervencións, segundo adianta hoxe Faro. Este cambio de rumbo prodúcese despois de que nos últimos anos levouse a cabo un notable esforzo para integrar plenamente esta prestación na rede do Servizo Galego de Saúde (#Sergas). As cifras máis recentes, correspondentes ao ano 2025, indican que o 97% das interrupcións do embarazo en Galicia xa se están levando a cabo en hospitais e centros públicos.

Este movemento supón un cambio significativo respecto da política mantida até hai pouco. A decisión de internalizar o servizo fundaméntase, segundo fontes da administración galega, en que o Sergas desenvolveu a capacidade necesaria para asumir a totalidade da demanda.  Un argumento que desliga o cambio do debate político que aumenta sobre o embarazo.

O presidente do goberno do PSOE anunciou a semana pasada a súa intención de tentar que o aborto se incorpore como dereito á Constitución Española. Os socialistas buscan así abrir unha greta na dereita e, en particular, no PP, conscientes de que dentro dos conservadores hai posturas enfrontadas.

División que se fixo evidente cando a semana pasada Isabel Díaz Ayuso animou no parlamento madrileño a "abortar fóra de Madrid". Unhas palabras que non foron apoiadas polo presidente do partido, Alberto Nuñez Feijóo, quen si prometeu cambiar o sistema polo cal os médicos que non queren facer abortos -a lei permite a objección de conciencia- deben inscribir nun rexistro que os xestores hospitalarios poden consulgar para poder organizar estas operacións. Feijóo propuxo que o rexistro fose de galenos que si están dispostos a realizar abortos.

O presidente da Xunta, Alfonso Rueda, evitou onte mollar nesta polémica, aínda que lembrou que a Xunta cumpre coa lei. Con todo, a decisión de potenciar a capacidade do SERGAS para realizar abortos sen recorrer á privada sitúa ao PP de Galicia no bando dos conservadores que defende o dereito ao aborto, fronte ao bando que, como Ayuso, acéptao de mala gana e táchao de "fracaso" en case calquera circunstancia. 

Un xiro na política sanitaria

O camiño até chegar a este punto foi complexo. En agosto de 2023, a administración galega impulsou unha licitación cun orzamento de 1,3 millóns de euros para derivar á sanidade privada uns 800 abortos anuais durante un trienio. Naquel momento, a Xunta xustificou a necesidade de recorrer a concertos externos por unha suposta "imposibilidade" de atender a demanda cos recursos existentes, aludindo á "falta de medios materiais e humanos" e ao dereito á obxección de conciencia por parte do seu persoal sanitario

 Esta licitación buscaba regularizar unha práctica que xa viña realizando mediante "autorizacións de uso", unha figura contractual excepcional que fora obxecto de críticas por parte do Consello de Contas.

Con todo, aquel concurso quedou deserto. As condicións económicas, que ofrecían até 570 euros por cada aborto cirúrxico, non lograron atraer o interese de ningunha empresa do sector, que consideraron a oferta pouco atractiva. 

Ante este contratempo, o goberno galego anunciou a súa intención de revisar os pregos e volver lanzar a licitación. No entanto, por algún motivo, que pode ser político, de súpeto a necesidade que tiña a Xunta   de externalizar os abortos desapareceu. "Non está previsto reactivalo de novo", sentenciaron desde a Consellería de Sanidade, dando por pecha a porta á colaboración coa sanidade privada para esta prestación. Esta repentina expansión da capacidade do SERGAS para realizar abortos chega, hai que lembralo, nun momento complicado para a sanidade pública, cuxos recursos levan lustros tensionados case ao límite. 

Os datos oficiais máis recentes do Ministerio de Sanidade, correspondentes ao ano 2024, xa reflectían esta tendencia. Ese ano, o 77,02% das interrupcións voluntarias do embarazo na comunidade realizáronse en centros da rede pública. Esta porcentaxe convertía a Galicia na segunda autonomía con maior taxa de abortos no sistema público, só por detrás de Cantabria (88,49%) e moi por encima da media nacional, que se sitúa nun 21,25%. A consolidación do servizo no Sergas representa, por tanto, a culminación dun proceso de fortalecemento da sanidade pública galega en materia de saúde sexual e reprodutiva.

Dous Españas ante o dereito ao aborto

A situación en Galicia debuxa un mapa de profundos contrastes se se compara con outras rexións do Estado. A brecha territorial no acceso á interrupción do embarazo na rede pública é unha das realidades máis evidentes que arroxan as estatísticas. No extremo oposto a Galicia atópanse comunidades como Andalucía, onde só o 0,03% dos abortos practícanse en centros públicos, Castela-A Mancha (0,05%), a Rexión de Murcia (0,93%) ou a Comunidade de Madrid, cun simbólico 0,47%. Nestes territorios, o dereito depende case na súa totalidade da existencia de clínicas privadas concertadas, o que para moitas asociacións feministas e de defensa da sanidade pública supón unha barreira no acceso.

Este escenario desenvólvese nun contexto de tensións políticas. O Goberno central ha instado en repetidas ocasións ás comunidades autónomas, especialmente ás gobernadas polo Partido Popular, a que redobren os seus esforzos para garantir a realización das IVEs na rede pública. Un dos puntos de fricción foi a creación dun rexistro de objetores de conciencia, unha ferramenta prevista na lei para poder organizar os servizos de maneira eficiente. A resistencia dalgunhas autonomías a implementar este rexistro foi interpretada como unha falta de vontade política para asumir a prestación como unha parte máis da carteira de servizos sanitarios.

A decisión da Xunta adquire unha relevancia especial ao producir nunha administración do Partido Popular, mostrando unha vía de xestión diferente á dos seus homólogos noutras comunidades. Mentres o goberno de Isabel Díaz Ayuso en Madrid resistiuse a aplicar medidas para reforzar a prestación pública, o executivo galego ha optado por unha política sanitaria que, na práctica, alíñase cos obxectivos da lei nacional de garantir un acceso público, universal e próximo.  

Galicia experimentou un notable incremento no número de abortos rexistrados, cun aumento do 18% en 2024 respecto ao ano anterior, alcanzando a cifra de 3.650 intervencións. Desde a Consellería de Sanidade atribúese este aumento principalmente a unha mellora nos sistemas de rexistro e contabilización, que agora recollerían datos máis fidedignos. Con todo, este crecemento tamén reflicte unha realidade social que demanda unha resposta axeitada e garantista por parte das institucións sanitarias, asegurando que a decisión de cada muller sexa respectada e atendida cos mellores medios dispoñibles.