Miguel Paz (STEG): "A folga de profesores de 48 horas é un golpe sobre a mesa; até aquí chegamos"

Dous días de folga de profesores. Ese é o extremo ao que chegaron o Sindicato de Traballadoras e Traballadores do Ensino de Galiza (STEG) e a Confederación Intersindical Galega (CIG) que onte, de xeito coordinado, anunciaron a convocatoria de 48 horas de paros nos días 28 e 29 de outubro, un paso máis na efervescente escalada de tensión na educación pública galega, onde se suceden os meses convulsos e as protestas en centros educativos convértense na tónica xeral, coas consecuencias que teñen sobre as familias e os alumnos ademais de no profesorado. 

É a segunda convocatoria neste curso 25/26 despois de que desde CIG-Ensino citasen aos profesores ao paro do pasado 25 de setembro. Desde STEG decidiron adherir a esa folga nun exercicio de “responsabilidade para cos profesores” e nesta ocasión é, xunto coa CIG, unha das forzas sindicais que lanzou esta convocatoria simultánea nunha “resposta con unidade de acción sindical”.

"É UN GOLPE NA MESA"

O secretario de organización de STEG, Miguel Paz, non obvia todos os elementos comúns que comparten os dous sindicatos na defensa do profesorado da educación pública en Galicia, con obxectivos que “pode marcar calquera docente galego: a necesidade de recuperar o poder adquisitivo, a rebaixa do horario lectivo até as cifras anteriores ao cambio posterior á crise económica, a baixada das ratios, a redución da burocracia…”.

As 48 horas de folga son “un golpe na mesa” cunha medida que non se vía desde os anos 80. “A incapacidade, a inoperancia, o pasotismo da Consellería forza ao profesorado, de novo, a tomar medidas contundentes e ir un paso máis aló”, recalca Paz, que convida ao conselleiro Román Rodríguez a abrir unha canle de diálogo para “evitar que se chegue á folga” por medio de “unha negociación seria, non un paripé”.

A protesta do 25 de setembro serviu como metrónomo para coñecer o compás no que se move hoxe o profesorado, que segundo as forzas sindicais secundou a folga de forma maioritaria cunha participación de en torno ao 60%, cómputo que a Xunta escatimou até o 14%, un reconto que tachan de “simpático” desde STEG pois “significaría que á protesta de Santiago, cuns 8.000 manifestantes, acudiron máis docentes que os que fixeron folga”.

A resposta ao paro foi moi positiva para os sindicatos e animan a pensar que a finais de outubro pode ter unha repercusión talvez maior, polo que chaman á Consellería de Educación a “tomar nota” do ocorrido en setembro.

HORAS LECTIVAS, COCIENTES, ATENCIÓN Á DIVERSIDADE...

Algunhas das propostas que expón o profesorado galego coinciden coa folla de ruta que segue o Goberno de España, que busca blindar por lei establecer as horas lectivas nas 18 en Secundaria e 21 en Primaria, unha proposta que, igualmente, quedaría curta con respecto ao obxectivo real que perseguen en STEG, pois consideran que para ter “unha educación de calidade” a rebaixa tería que chegar até as 15 horas lectivas en todos os niveis.  

En calquera caso, o anuncio foi recibido con moita cautela nas oficinas de STEG, pois Paz indica que existe unha “letra pequena” coa que non están conforme, relativa ás excepcións que contempla a norma anunciada por Moncloa. “Debe facerse sen condicións. A letra pequena non pode existir e debe vir acompañado dun incremento das partidas en Educación, tanto a nivel estatal como autonómico”, asume Paz, que suxire que ese diñeiro saia de departamentos como o de Defensa no canto de “conducirnos cara a un proceso belicista” co exemplo do que está a ocorrer en Gaza.

Igualmente, Galicia é unha comunidade excepcional neste sentido, pois mentres noutros territorios foise recuperando terreo no que referido ao horario lectivo, na comunidade galega seguen moi atrás, tendo en conta que as competencias nesta materia recaen na Xunta. 

“Poderían cambialo mañá e telo listo a finais de semana. Pero non interesa, por moitos motivos. Non interesa porque hai un recorte nas partidas da Consellería, non interesa porque non interesa meter a unha cantidade inxente de novos profesores e non interesa por unha cuestión ideolóxica, porque non creen no servizo público e tentan minalo co obxectivo de que cale na sociedade a idea de que o público non é bo, cando é todo o contrario”, razoa Paz ao redor dunha campaña que favorece ao ensino concertado e privado polos “intereses empresariais existentes, só hai que velo nas partidas orzamentarias e como nestas non fai máis que aumentar o investimento na concertada e privada”. 

Outro asunto, como é a das ratios, era un elemento central no acordo asinado pola Consellería a finais de 2023 cos sindicatos Comisións Obreiras, UXT e Anpe, coñecido como o “acordo da miseria” entre os sindicatos críticos. Dous anos despois deberían verse os froitos dese pacto, pero en STEG subliñan que esa baixada das ratios “é inexistente”. “Non é real. Creo que os sindicatos o saben, que a Consellería o sabe e que o profesorado o sabe”, sostén Paz, apoiando esta convicción no feito de que “non se incorporaron os recursos humanos necesarios para que isto poida pasar”.

Ao fío disto, cabe destacar o feito de que desde CC.OO. xa denunciaron á Xunta por incumprir o acordo para a aplicación das ratios. O secretario de Organización de STEG declina entrar a valorar as accións doutros sindicatos, que no seu día chegaron a opinar que a convocatoria de folga antes de iniciar o curso respondía os cálculos pensandoo nas eleccións sindicais do próximo ano. 

“Nós cremos que estamos no camiño correcto, o da mobilización para forzar á Consellería á negociación e obter uns acordos para a mellora da calidade educativa e das condicións laborais do profesorado”, subliña Paz, que vén de vivir unha volta ao cole axitada por todas as denuncias que recibiron no sindicato de centros de distintas partes de Galicia onde se apiñaban as necesidades desde antes mesmo de reabrir os centros. 

“Creo que non hai un só centro no país onde non houbese algún tipo de problema”, lamenta Paz. Si atopa unha porta aberta á esperanza, pois neste comezo de curso viu brotes verdes despois de sembra de anos anteriores: “As presións doutros cursos, as mobilizacións, aos poucos obrigaron á Consellería a mover algunhas fichas, como o feito de que vacantes que antes se cubrían a mediados de setembro, xerando caos e demais, nesta ocasión foron adiantadas un pouco máis, grazas ao empuxe dos sindicatos. Son melloras substanciais? Non, pero existen. A mobilización está a forzar á Consellería a dar pequenos pasos, aínda que non o queiran recoñecer”.

Unha gran cantidade de chamadas reclamaban o reforzo de profesionais de Audición e Linguaxe e de Pedagoxía Terapéutica para atender a aqueles alumnos con necesidades especiais, proxectando a imaxe de que nesta circunstancia son os máis vulnerables os peor parados no sistema galego, algo do que son plenamente conscientes no corpo docente, onde denuncian que a falta de medios está a obrigar a moitos educadores a ter que priorizar a algúns alumnos sobre outros, deixando a unha parte “desatendida”.

“Ese é o drama”, critica Paz, “e iso chega ás familias, non son alleas a isto, porque se tes estudantes con determinados problemas, se non tes tempo, se non tes forma de preparar as aulas para traballar, non tes a maneira de facelo, nin dispor dos recursos humanos que se deberían destinar para que o traballo se adecuase ás necesidades de cada alumno”. 

A outra consecuencia directa é “a mochila emocional” coa que carga cada mestre en canto toca a campá e teñen que levar a casa todo ese traballo que quedou sen facer. “A nosa é unha profesión onde se fan moitísimas horas extra. Se nos plantásemos e dixésemos que fóra da xornada laboral non corriximos, non preparamos, non facemos nada das clases, o sistema naufragaría inmediatamente”.

FOLGA INDEFINIDA?

Esa é unha das percepcións que reflectiron máis de mil docentes na enquisa que expuxo STEG a finais do curso pasado e onde case tres de cada catro profesores apoiaban a proposta de convocar unha folga indefinida, opción que hoxe, sen descartar, non parece nin moito menos inmediata, aínda que o berro dos manifestantes ante San Caetano de que “se non toman medidas, será indefinida” poida facer pensar o contrario. A chamada ao paro chegou, en cambio, nunha convocatoria unilateral da CIG, que non contou nun primeiro momento co respaldo de STEG e CSIF, que no curso 23/24 si concorreron xuntos á folga. 

STEG acabou por adherir, como indicaron na súa nota, por “responsabilidade”, aínda que demandaba unha “unidade de acción” que comparte Paz. Ao seu entender, o profesorado está a pedir “que os sindicatos nos poñamos de acordo” e desde STEG están a pór todo do seu parte “co obxectivo de que as mobilizacións sexan o máis grandes posible, o máis unitarias posible e o máis contundentes posible”. “Esta unidade de acción sindical é o camiño acertado para conseguir defender os dereitos do profesorado galego”, estima, chamando á súa vez ao profesorado a reflexionar sobre se o acordo de 2023 provocou cambios de calado no ensino galego.

Un cambio significativo impulsado desde a Consellería de Educación chegou en forma de orde para manter unha “neutralidade ideolóxica” nas aulas, unha tarefa complicada e controvertida, especialmente nun momento no que os centros educativos puxéronse no punto de mira dalgúns políticos en asuntos como o da guerra en Gaza, mentres os profesores tratan de responder as inquietudes dunha xeración angustiada e marcadas polas imaxes que deixa o xenocidio á poboación palestina. 

STEG, que xa desde a súa formación hai catro décadas mostrouse especialmente solidario con Palestina e que veu abanderando diferentes campañas de información, participou estas semanas en distintos centros galegos en iniciativas para conectar ao alumnado por algúns dos membros da Flotilla, deixando un pouso importante nos alumnos con esa clase de experiencias. 

“Recorremos esas instrucións da neutralidade porque cremos que violan o principio de que o corpo docente galego, no seu conxunto, ten a obrigación de educar aos estudantes no respecto aos dereitos humanos. Un docente non se pode facer chamar así se mira cara a outro lado cando sucede un xenocidio retransmitido en directo. Hai que explicarlle aos alumnos o mundo no que vive, o contrario sería case delituoso”, abundan desde o sindicato, que acudirá ás mobilizacións convocadas para o próximo 15 de outubro. 

INTERINOS SOMETIDOS A "A DITADURA DO TELÉFONO"

Con todos estes elementos, cada vez é máis habitual que moitos docentes terminen desencantados cunha profesión que ten moito de vocacional. “Están a darse casos de xente que xa non quere estar nas listas. Xa non quere traballar no ensino porque non é unha profesión atractiva”, quéixase Paz, que ademais de polo seu cargo no sindicato, coñece ben a precariedade que acosa a moitos docentes, pois tamén el é interino e vive “sempre atento a que soe o teléfono móbil”. 

Nese sentido, Paz subliña a importancia, ás veces esquecida, que teñen os profesores substitutos na educación pública, polos que o sindicato -que vén facendo unha aposta clara para incorporar a interinos en postos de responsabilidade na súa organigrama- batallou moito nos últimos anos, protagonizando recursos ante o Constitucional ou peches na propia Consellería de Educación para denunciar a discriminación salarial que sofren ao serlles negados os salarios de xullo e agosto, “a pesar de que até o 30 xullo segue sendo horario lectivo e os profesores non estamos de vacacións, senón a disposición dos centros”. 

Esta precariedade é a que provoca situacións de gran tensión que sofren os mestres, obrigados a atender cada chamada da Consellería para non ser penalizados nas listas. “Estás un martes pola tarde cos teus fillos, soa o móbil e dinche que tes que irte a Valdeorras, aínda que vivas en Ferrol. E tes que ir, aínda que traballando as mesmas horas e os mesmos días, de setembro a xuño, o teu salario non sexa o mesmo no cómputo anual que o dos funcionarios de carreira, o que supón unha violación clara do principio de ‘igual traballo; igual salario’. É anticonstitucional, e esperamos que o recurso presentado teña os seus froitos”.

Con todos estes elementos, o camiño á folga parece do todo inevitable e a súa recepción podería ser histórica entre o profesorado. “Un paro de 48 horas é unha medida que ten que verse como contundente, duro, significativo coa situación que vivimos. É un golpe sobre a mesa para dicirlle á Consellería que até aquí chegamos. Logo tocará sentarse con todos, analizar e decidir os seguintes pasos”, resolve Paz á vez que sentenza que “STEG irá até onde o profesorado queira ir”.