O Defensor del Pueblo sumou case 4.000 queixas cidadás máis que en 2022

O Defensor do Pobo reuniu 34.926 queixas en 2023, 3.849 máis que en 2022, a maioría delas relacionadas coa Administración de Xustiza, a Seguridade Social, Interior, asilo, educación e sanidade. Así se desprende do Informe Anual da institución, que o Defensor do Pobo, Anxo Gabilondo, entregou á presidenta do Congreso dos Deputados, Francina Armengol.

"Os cidadáns sinalaron coas súas queixas que as administracións non deben descoidar os servizos públicos esenciais, nin a sanidade, nin desatender as necesidades dos máis vulnerables, nin a educación por ser estes fundamentais nun Estado de dereito moderno e solidario. Eles indícannos tamén que os procesos de dixitalización nas administracións deben ser compatibles coa asistencia presencial, sobre todo para quen non son nativos dixitais ou que, sinxelamente, teñen dificultades para interlocutar a través das novas tecnoloxías", asegurou Gabilondo nunha rolda de prensa no Congreso dos Deputados.

En concreto, explicou que a institución tramitou un total de 35.603 expedientes, 4.151 máis que en 2022, que deron lugar a 2.366 resolucións ás diferentes administracións, das que 668 foron recomendacións, 987 suxestións, 708 recordatorios de deberes legais e tres advertencias.

Ademais, iniciou 288 actuacións de oficio ante distintas administracións, 38 máis que en 2022, e atendeu persoalmente a 37.752 cidadáns, 36.572 deles a través de chamadas telefónicas e 1.180 dunha forma presencial. Tamén recepcionó 389 solicitudes de interposición de recursos ante o Tribunal Constitucional.

O informe anual de 2023 recolle tamén unha listaxe con chamadas e expedientes xerados en actuacións de urxencia fóra do horario de atención. A maioría, (137 de atención telefónica e 96 expedientes xerados) pertencentes a Estranxeiría e Protección Internacional, séguelle Economía e Facenda (14 e 5) e Sanidade (tres e un), entre os primeiros puntos.

Por procedencia xeográfica, o maior número de queixas chegaron da Comunidade de Madrid (8.470), Andalucía (4.186), Valencia (3.973) e Cataluña (3.208). Repítese a situación dos últimos exercicios, nos que estas catro comunidades ocuparon, neste mesma orde, a mesma posición.

"Cambios orgánicos"no IMV

Así mesmo, sobre o Ingreso Mínimo Vital, Gabilondo indicou que "é necesario introducir cambios orgánicos". Tamén se referiu aos menores migrantes e recalcou que se precisa adoptar medidas lexislativas. "Este asunto non pode depender só da boa vontade das comunidades autónomas, senón do compromiso de España coa Convención dos Dereitos do Neno", destacou.

En canto á violencia de xénero expuxo que segue sendo unha "importante preocupación cidadá" e que tamén o é para o Defensor. "Continuamos traballando para que se amplíe o ámbito de protección que ofrece a lei a todos os tipos de violencia de xénero", afirmou. Así, destacou que realizaron unha serie de recomendacións para mellorar a xestión e a atención das mulleres nos servizos públicos que se encargan de atender a estas vítimas.

Neste sentido, referiuse á violencia vicaria, da que sinalou que se segue denunciando "un uso indebido da síndrome de alienación parental" por parte dalgúns xuíces, fiscais e profesionais dos equipos psicosociais.

En todo caso, engadiu que o Ministerio de Xustiza trasladou ao Defensor que as decisións xudiciais de suspensión do réxime de visitas para pais acusados ou condenados por violencia de xénero aumentaron "moi notablemente" no ano 2023. "Requírese un maior compromiso coa protección de menores expostos a ese tipo de violencia", subliñou.

No Informe, o Defensor do Pobo tamén considera que os casos de abuso en menores tutelados non recibiron un tratamento "transparente, ordenado e sistemático". A xuízo da institución, cada Administración debe dispor dunha información "sistematizada e o máis completa posible sobre a realidade á que se enfrontan, a fin de deseñar as ferramentas e procedementos de actuación máis axeitados para o seu uso polos servizos de protección de menores".

Así mesmo, o informe engade sobre esta cuestión que no que respecta ao sexo da vítima, foron maioritariamente nenas (81,4%) e a pinza de idade que presenta máis frecuencia de casos sitúase entre os 14 e os 17 anos.

"Infraestruturas axeitadas" para chegada de migrantes a Canarias

Ademais, sobre os menores migrantes non acompañados precisa que é necesario dotar ás illas Canarias de "infraestruturas axeitadas" e de "persoal especializado" nas chegadas para a identificación, acollida e integración destes nenos.

Gabilondo tamén precisou que detectaron casos de discriminación por orixe racial ou étnica nalgúns ámbitos, como no educativo, en poboación xitana, e "barreiras que aínda persisten coas persoas con discapacidade".

O informe tamén trata as queixas recibidas en materia sanitaria e detalla que estas tiveron que ver co "incremento" dos tempos e as listas de espera para atención sanitaria especializada; a "insuficiencia" de recursos específicos para unha atención integral á saúde mental; a "saturación" dos servizos de atención primaria e de urxencias hospitalarias e as "dificultades" para acceder a tratamentos de última xeración de moi alto custo.

Nesta liña, precisa que volveu emprender actuacións relativas ás "dificultades" que atopan as persoas estranxeiras que residen en España para acceder ás prestacións sanitarias do Sistema Nacional de Saúde.

En canto ás administracións e servizos públicos, o documento expón que a institución tramitou 2.500 queixas por problemas para obter citas de protección internacional e que tamén se rexistraron atrasos nos procedementos de valoración do grao de discapacidade.

A prevención da gratuidade do primeiro ciclo de educación infantil, os pacientes electrodependientes ou a violencia escolar foron outros asuntos que reflicte o informe. Respecto desta última, o Defensor do Pobo detectou un aumento na gravidade dos conflitos escolares e advirte de que estes casos de "extrema gravidade", tanto pola conduta como pola curta idade das vítimas e os presuntos agresores, motivaron a tramitación de oficio de diversas actuacións no último ano.

Finalmente, Gabilondo lembrou que o ano pasado a institución presentou o informe sobre abusos sexuais no ámbito da Igrexa. Desde entón, Gabilondo sinalou que se rexistraron 180 solicitudes de novos testemuños de vítimas de abusos sexuais na contorna da Igrexa. Deles, apuntou que consideraron válidos, "até o momento", 95 testemuños.

"O informe de actividade da institución correspondente a 2023 que lles acabo de presentar desvela que asuntos preocupan á cidadanía e que precisa está da Administración e das Administracións. É evidente que necesitamos todos o apoio mutuo e o apoio de toda a sociedade", indicou Gabilondo.