O CIAM de Mabegondo baléirase: sete investigadores abandonan o centro e denuncian un "desmantelamento planificado"

A crise no Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM), dependente da Xunta de Galicia, agrávase drasticamente. Sete investigadores deixaron o centro nos últimos días, seis deles nun traslado que cualifican de "voluntariamente forzoso" e unha sétima por unha xubilación denegada de forma inédita. O persoal que queda alerta dunha "situación crítica", un "abandono absoluto" e unha "xestión autoritaria" por parte da Axencia Galega dá Calidade Alimentaria (Agacal).

Sete investigadores abandonaron o Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM), agravando a precaria situación que o persoal do centro, situado en Abegondo (A Coruña), leva meses denunciando. Esta "desbandada", como a cualifica o persoal, supón un golpe crítico para a continuidade de varias liñas de traballo nun organismo que foi unha referencia histórica para o sector primario galego.

A saída máis numerosa produciuse a través dun recente concurso de traslados de funcionarios da Xunta. Seis doutores enxeñeiros agrónomos (María Bande, María Isabel García, Adrián Botana, Álvaro García, Roberto Besteiro e Santiago Crecente) deixaron os seus postos. Nun comunicado conxunto, este seis profesionais, algúns con máis de 15 anos de traxectoria no CIAM, cualificaron a súa marcha de "voluntariamente forzosa", motivada pola "situación insosteible" do centro e a súa xestión administrativa.

A estas seis baixas súmase a da doutora veterinaria Mercedes Mezo, unha das investigadoras cun currículo máis destacado do centro. Ao persoal resúltalle "paradoxal" que, ante a grave carencia de persoal, a dirección de Agacal emitise un informe desfavorable para negarlle a prórroga de xubilación que solicitara. Segundo o persoal, esta negativa non sucedera "nunca" en solicitudes similares no CIAM nin consta que ocorra noutros centros da Xunta.

Unha xestión "autoritaria"

O persoal do CIAM, un organismo pertencente á Axencia Galega dá Calidade Alimentaria (Agacal) e dependente da Consellería do Medio Rural, apunta directamente á xestión da axencia. O seis investigadores que se trasladaron denuncian "unha xestión autoritaria desde instancias do Agacal", sinalando que "desapareceu a boa comunicación" que existía e que se observa "unha clara falta de empatía" e unha "asignación dos recursos interesada e pouco clara".

Esta sensación é compartida pola práctica totalidade do persoal. O colectivo de investigadores e tecnólogos (funcionarios e persoal laboral fixo) xa remitiu un manifesto o pasado mes de decembro, asinado por 21 dos 23 integrantes do cadro de persoal, onde se alertaba do "abandono absoluto" por parte da Xunta de Galicia e a "falta de investimento". Denunciaban unha carencia de diálogo coa dirección de Agacal que estaba a chegar a "unha situación dificilmente reconducible".

Aquel manifesto de decembro, segundo os denunciantes, non obtivo resposta algunha por parte da dirección de Agacal nin da Consellería do Medio Rural, o que levou ao persoal a facer pública a situación de forma reiterada. Galiciapress tentou contactar coa Consellería do Medio Rural para obter a súa versión sobre estas graves acusacións, sen obter resposta ao peche desta edición.

Da falta de persoal ao risco laboral

A queixa central dos investigadores é a "grave falta de cobertura de prazas" que o CIAM sofre desde hai anos. Explican que esta carencia provoca que moitas liñas de investigación vólvanse "unipersoais", o que "dificulta enormemente" o acceso a proxectos competitivos, que habitualmente requiren grupos de investigación consolidados. Ademais, lamentan que as xefaturas de departamento "están a desaparecer, sen explicación ningunha".

O problema non afecto só aos despachos, senón tamén ao laboratorio e, de forma perentoria, ao campo. A escaseza de persoal de campo, segundo relatan, está "excedido polo traballo". Isto provocou que "con moita frecuencia, os propios investigadores tivesen que abordar tarefas de campo para poder manter os proxectos en marcha, ou simplemente para que os animais tivesen os coidados básicos".

Esta situación levou a incumprimentos da normativa de benestar animal. A persoal denuncia a existencia de "cuadras para o gando moi antigas" nas leiras dependentes do CIAM, que non cumpren coas medidas de benestar e presentan "diversas deficiencias". Temen que, de non corrixir a situación, isto aboque "ao peche das mesmas nun futuro próximo".

Equipos obsoletos e un futuro incerto

Igualmente "preocupante" é o estado do equipamento. Os traballadores describen material de campo e laboratorio "totalmente obsoleto", o que transmite unha "sensación de abandono" e, peor aínda, "aumenta o risco de accidentes laborais". Citan como exemplo un "accidente laboral grave" ocorrido recentemente cunha máquina que non estaba en condicións axeitadas, o que obrigou a precintar outra maquinaria que tampouco cumpría a normativa.

O exemplo máis claro desta obsolescencia é a sala de ordeño do CIAM, que data do ano 1994, quedando "totalmente anticuada" respecto dos sistemas modernos que xa son estándar nas explotacións gandeiras do rural galego. Tamén sinalan que varios equipos de laboratorio danados nunha inundación acontecida en abril de 2022 seguen, máis de tres anos despois, sen ser reparados.

Os investigadores que se marchan ven un "futuro totalmente incerto" e aseguran que o "estímulo para seguir no CIAM era moi baixo". A súa conclusión é que a situación actual non responde a un "obstáculo puntual", senón máis ben a un "desmantelamento planificado" do centro.

O persoal que resiste teme o golpe definitivo. Existe un temor xeneralizado a que a administración aproveite a próxima Relación de Postos de Traballo (RPT) de Agacal para modificar o requisito de doutoramento esixido ás prazas de investigador. Aínda que isto facilitaría cubrir as vacantes, advirten que "perdería o sentido dun Centro de Investigación competitivo", demostrando o "descoñecemento" da Subdirección de investigación e da propia Dirección Xeral.