O ok de Augas de Galicia a Altri: pediu información adicional que tardou 8 meses en chegar

2025 arrincou en Galicia coa incógnita de cando ía a Xunta a emitir o seu ditame sobre a Declaración de Impacto Ambiental (DIA) sobre o proxecto de Altri en Palas de Rei. O Proxecto Gama estaba entón sendo sometido ao estudo dos técnicos coa avaliación de diferentes departamentos do Goberno de Galicia, entre eles Augas de Galicia, un ente cuxo ditame resultaba especialmente relevante polo seu xuízo sobre as verteduras e os efectos que estes poderían ter sobre o río Ulla e, ao cabo, sobre a ría de Arousa, onde temen que a contaminación asociada á actividade da pasteira poida provocar un dano medioambiental sen precedentes que poña en xaque a toda a biodiversidade e a actividade económica da ría galega, desde o marisqueo até o turismo.

OPACIDADE DA XUNTA E FILTRACIÓNS

Durante o mes de xaneiro transcendeu a información, adiantada pola Plataforma Ulloa Viva, que entre os informes que faltaban por pechar estaba no de Augas de Galicia, que pedira á firma portuguesa ampliar a documentación que achegara nun primeiro momento e aclarar unha serie de puntos que consideraban fundamentais para poder realizar unha avaliación profunda sobre a actividade da planta de celulosa. 

Até en dúas ocasións este diario acudiu á rolda de prensa posterior ao Consello da Xunta, os días 20 e 27 de xaneiro, coa pregunta ao líder do Executivo galego sobre que información adicional demandaba Augas de Galicia a Altri primeiro e de cando estaría listo ese informe.

O presidente da Xunta, Alfonso Rueda, se parapetó en todo momento detrás do xuízo dos técnicos, dixo descoñecer cales estaban a ser os tempos de cada un dos informes que se estaban desenvolvendo e non puido precisar a cantidade de informes que faltaban por selar. 

Agora sabemos que só un día despois do Consello da Xunta do día 27 de xaneiro, Augas de Galicia emitiu o seu informe definitivo, momento no que se sucederon as filtracións de devandito informe que ocupou as páxinas centrais de La Voz de Galicia na súa edición do sábado, momento tras o que Rueda lanzou dardos á oposición, asegurando que se fosen eles os que rexesen o Goberno de Galicia “este sería o seu proxecto estrela”. Era a cuarta vez que o diario adiantaba a resolución desta clase de documentos.

Por aquel entón o mandatario tamén respondeu sobre as acusacións polas presuntas "presións a funcionarios" para emitir informes positivos sobre Altri ou os 500.000 euros cos que, supostamente, a Xunta deberá indemnizar á empresa polos atrasos.

Os DATOS QUE FALTAN

O primeiro informe de Augas de Galicia, ao que tivo acceso Galiciapress xunto ao resto de documentación pola que a Xunta deu a luz verde ambiental a Altri, remóntase a abril de 2024, hai xusto un ano. Durante o mesmo dedican un apartado a “saneamento e vertedura” onde refiren que, pola documentación que achegou a compañía, o plan é verter ao río Ulla “os efluentes xerados na planta industrial” nun tramo “onde aínda non está baixo a influencia do remanso do encoro de Portodemouros”. “O sistema conta cun caudal de 30.000 m³/día, e consiste no emisario terrestre, situado cerca do punto de lanzamento, e polo emisario subacuático”.

No relativo ás verteduras, Augas de Galicia destaca que na primeira documentación Altri, onde falaba dos procesos que ían seguir as verteduras nas estacións de Tratamento de Auga Residual Industrial (ETARI) e a Depuradora de Augas Residuais (#EDAR), non explica cal será o pretratamiento ao que someterá o efluente do proceso de obtención de fibras antes do seu envío á estación de tratamento de augas residuais. Ocorre o mesmo coas augas residuais procedentes do lavado de filtros, nin co tratamento complementario que se aplicará ás augas residuais industriais e pluviais contaminadas, entre outros moitos aspectos sobre os que a compañía non foi o suficientemente clara ao entender de Augas de Galicia. 

Nas conclusións de Augas de Galicia do primeiro informe de avaliación remárcase a necesidade de facer unha “análise detallado” sobre o capítulo que versa co cumprimento dos obxectivos medioambientais, recomendando seguir as indicacións do Ministerio para a Transición Ecolóxica ‘Recomendacións para incorporar a avaliación de efectos sobre os obxectivos ambientais das masas de auga e zonas protexidas nos documentos de avaliación de impacto ambiental da A.G.E.’.

“Resulta de especial relevancia considerar nas análises a realizar que as masas de auga superficial afectadas polo proxecto atópanse en risco alto de incumprimento dos obxectivos medioambientais debido a impactos comprobados de enriquecemento de nutrientes e materia orgánica no caso da masa de auga da presa de Portemourdos e o impacto por enriquecemento de nutrientes no caso da masa de auga do río Ulla”, refiren no informe, onde tamén descargan a responsabilidade do cumprimento dos Obxectivos Medioambientais segundo a análise correspondente ao “servizo competente en materia de calidade”. 

Ao tempo, as conclusións tamén establecen que, si son autorizadas estas actividades, detéctase “ un incumprimento ou deterioración dos obxectivos ambientais establecidos para esta masa de auga”, remarcan que “o titular da actividade debería propor, incorporar ao plan e executar as medidas adicionais que resulten necesarias para, no seu caso, reverter a situación de deterioración e garantir o cumprimento dos obxectivos medioambientais”. 

RESPOSTA DE ALTRI 8 MESES DESPOIS

Tras ese primeiro informe, asinado pola enxeñeira en funcións facultativas, María C. Beneyto González-Baylín e polo comisario de Augas Roberto Arias Sánchez, Augas de Galicia pide aos promotores do declarado como Proxecto Industrial Estratéxico “que amplíe ou modifique a documentación” no referido á calidade das augas, verteduras e planificación hidrológica.

A información adicional que Altri tiña que ampliar era sobre o caudal máximo de vertedura de augas residuais na ETARI unha “descrición detallada” do pretratamiento que pretenden aplicar ás augas residuais, as xestións previstas para as augas residuais derivadas do lavado de filtros da planta de tratamento, unha “xustificación” das capacidades da ETARI e a EDAR para o tratamento do caudal de augas residuais “potencialmente contaminadas” e, so re todo, un informe detallado das “características físico-químicas das augas residuais depuradas na ETARI, considerando o tratamento complementario proposto así como, no seu caso, as melloras e/ou modificacións a realizar no relativo ao parámetro nitróxeno total”. 

“Achegarase unha estimación debidamente fundamentada das concentracións previstas na vertedura para os seguintes parámetros: pH, temperatura, sólidos en suspensión, DQO, DBO₅, nitróxeno total, fósforo total, aceites e graxas, cromo, níquel, cobre, zinc e sulfatos, así como aqueloutros que resulten característicos da vertedura atendendo á natureza e orixe das augas residuais e ás actividades desenvolvidas nas instalacións”, subliñan. 

No informe complementario de Greenfiber, asinado o 13 de decembro de 2024 e solicitado polas autoridades galegas o 16 de decembro, acláranse estes puntos e indican que “para os compostos aceites e graxas, cromo, níquel, cobre e zinc, dado que nin entre as materias primas, nin nos procesos produtivos atópanse estes compoñentes, non se espera que os mesmos formen parte da vertedura”, integrando ademais diferentes mapas, diagramas, cálculos e gráficas, tanto no informe final como nos seus anexos, onde parece ter ben estudado o seu impacto no plano teórico e a existencia de diferentes prórrogas para o cumprimento dos OMAs en lugares como o encoro de Portodemouros. 

“As MEDIDAS CORRECTORAS E PREVENTIVAS SON AXEITADAS”

A solicitude de máis información de Augas de Galicia a Greenfiber produciuse en abril de 2024 e non foi até decembro dese mesmo ano que a filial de Altri deu cumprimento a esa solicitude, case oito meses despois do requirimento, achegando os datos a maiores que lle demandaban os técnicos da Xunta cun documento de 39 páxinas, onde aparentemente parece resolver todas as dúbidas existentes pois fai mención no informe final en varias ocasións a que a empresa “deu unha resposta axeitada aos requirimentos”, pois nos seus informes dos parámetros fisicoquímicos, biolóxicos e hidromorfológicos “alcanzaríanse os límites necesarios para conservar o bo estado actual da masa de auga”.

Desta maneira, nas súas conclusións finais no informe remitido a finais de xaneiro de 2025, concretamente o día 28 do primeiro mes do ano ás 13:09 horas baixo as firmas nesta ocasión do xefe da área Seguimento e Control do dominio Público Hidráulico, José Souto Roigo, o xerente de Augas de Galicia, Gonzalo Mosqueira Martínez, o director de Augas de Galicia, Roi Fenández Añón, e, de novo, o comisario de augas, Roberto Arias Sánchez, o organismo público interpreta que, “á vista da documentación achegada (…) e nos termos de análise indicada no informe, considera que as medidas preventivas e correctoras descritas son axeitadas e garanten, sempre que se cumpran os condicionantes, a súa compatibilidade coa Planificación Hidrológica e o cumprimento dos obxectivos medioambientais”. 

A continuación, puntualizan que na documentación engadida “inclúense propostas de cambios no Plan de Vixilancia Ambiental, así como unha serie de condicionantes que deben ser tidos en conta na redacción do proxecto construtivo”. “O cumprimento destas recomendacións é obrigatorio para garantir a compatibilidade coas normas vixentes e salvagárdaa dos obxectivos medioambientais establecidos”, resolven.