Marta Gómez (Galiza Nova): "Aos 16 podes ir ao carcere ou casarte, pero votar non. É unha anomalía democrática"

O proxecto de Altri segue xerando debate en Galicia, con mobilizacións recentes contra o seu impacto ambiental como a celebrada na Pobra, onde estiveches presente. Que papel está a xogar Galiza Nova nestas protestas e como plantexades mobilizar á mocidade fronte a esta ameaza ecolóxica?

A nosa valoración é que o pobo galego deféndese a si mesmo cando se trata de defender a nosa terra, os nosos recursos, o noso territorio, aí estamos, erguidos e en pé para defender o noso. Hai unha gran maioría social que se está mobilizando, que sae ás rúas, que rexeita o proxecto de Altri. Aí o Partido Popular debería parar, escoitar e planificar ben para o noso territorio.

E cres que nun contexto como o actual e coas esixencias que vén facendo a firma portuguesa pode saír adiante o Proxecto Gama? 

Espero que non, pero non as teño todas comigo. Hai moitos intereses por parte do PP e as súas empresas amigas para que este proxecto saia adiante. Ao final posúen a maioría absoluta no Parlamento galego, moitísimo poder e moita capacidade para que, se queren, instalala en Palas. Eu confío en que non supere os trámites ambientais que aínda quedan por pasar. Esta DIA é só un primeiro paso, pero recordo que hai moitos proxectos eólicos que hoxe están paralizados pola Xustiza e que tiñan unha DIA positiva da Xunta. Confío en que este proxecto de Altri tamén se paralice pola vía xudicial, confío en que se poida paralizar pola vía social como xa se paralizaron outros plans similares. Se depende só da vontade do Partido Popular farano, porque os seus intereses non están no pobo, senón nos petos dos seus amigos.

Outro tema de actualidade son eses proxectos estratéxicos de Europa que comprenden, entre outros, a explotación de minas de litio en Doade. Para a Unión Europea este é un plan estratéxico nun contexto de “rearmamento” e “autosuficiencia”, pero outras voces sinalan que este é un primeiro paso para a explotación e o espolio doutros recursos. Como o ves ti?

Véxoo máis nesta segunda liña, con outro proxecto de espolio, extractivista, con efectos medioambientais no noso país e nun contexto de rearmamento sobre o que habería que cuestionar para que queremos facer esa extracción para os recursos mineiros, os minerais raros do país, e que non se poidan utilizar tampouco para alimentar e favorecer a industria armamentística. Ese é a nosa análise e o noso medo, que non só sexa espolio e extractivísmo que non repercuta beneficiosamente na nosa terra, senón para engordar o negocio da guerra. 

De feito, non fai falla ir moi lonxe. Mencionas a eólica e o BNG defendeu historicamente unha tarifa eléctrica galega como grandes produtores dunha enerxía que non se consome na súa totalidade en Galicia. 

Efectivamente. É unha realidade e levamos a través do BNG esta cuestión ao Parlamento galego en varias ocasións, esa posibilidade de aproveitar ben os nosos recursos. Somos produtores, exportámola e pagamos unha tarifa de luz moito máis alta. Falamos moitas veces desta tarifa galega e poder aproveitar así os produtos que producimos nesta terra tan rica, iso é unha realidade que se constata no interese estratéxico por parte da UE, das grandes empresas para chegar aquí… Todo isto quere dicir que hai recursos, que hai unha terra produtiva e posibilidades que teñen que repercutir na calidade de vida dos galegos. Non podemos simplemente esnaquizar o país a cambio de nada.

REBAIXAR A IDADE PARA VOTAR?

No tocante ao BNG, con Ana Pontón á cabeza, o último estudo de 40db sostén a tendencia á alza que vive a formación nacionalista, algo que se viu nos últimos comicios, sobre todo a nivel autonómico. Cal é o trato de Pontón coas novas xeracións e como poden estas sumar para consolidar as opcións do Bloque nas próximas eleccións?

É unha realidade que o BNG, con Ana Pontón á cabeza, pero tamén con todo o equipo que ten detrás, chega aos máis novos. Arrasamos entre esa franxa de idade e creo que é porque, aínda que se nos pode tachar de moitas cousas aos máis novos, non somos parvos. As políticas que se fixeron nos últimos 16 anos de goberno do PP na Xunta e outras institucións non son positivas para os nosos dereitos e a nosa calidade de vida. Os traballos empeoran, temos a problemática da vivenda que está á orde do día, expúlsannos do país con máis de 200.000 mozos que tiveron que emigran nos últimos 15 anos. O dito: non somos parvos. Necesitamos unha resposta e sabemos que ten que vir por parte dunha forza transformadora como o BNG. Iso explícase con feitos e nos sitios onde estamos a gobernar a calidade de vida das persoas mellora, temos proxectos transformadores pensados para o país e a todo isto responde esta tendencia. 

Este bo momento do BNG contrasta cos pobres resultados de formacións de esquerdas, como Sumar ou Podemos, que podemos dicir que son os restos das Mareas e que hoxe son anecdóticas no taboleiro político galego. A outra cara da moeda é Vox, sen representación, pero tamén cun aumento de simpatizantes, especialmente entre os máis novos. Que explicacións atopas para estas dúas circunstancias, a debilidade duns e a aparente fortaleza doutros?

Non me gusta facer análise doutras formacións políticas, xa que creo que lles corresponde a elas facelas. No seu día o BNG fixo unha aposta moi forte, e demostrouse que foi a acertada, cando apareceron forzas como as Mareas, Sumar, etc. Forzas que non teñen a capacidade de instalarse neste país porque non pensan na realidade deste país. Teñen un proxecto estatal, que pode ser máis ou menos positivo, aí non me meto, pero os galegos e galegas sabemos que temos unha realidade política diferenciada, unha lingua propia, unha cultura diferente, hai que defender o noso territorio con políticas pensadas desde Galiza e para Galiza. Iso é o que non fan forzas como Podemos, Sumar ou a chamada esquerda española. 

O auxe de Vox e o fascismo? Creo que responde un pouco a unha tendencia na política a nivel global. É o que vende, o que se pon de moda e de maneira intencionada, con esa política do medo que nos queren coar, co antisistema que representa Vox e que non é máis que recortar máis os nosos dereitos, pero que en redes, nos medios, no mass media e neste sistema acaba entrando entre os máis novos. É un discurso que pode ser fácil de consumir. Pero aquí non están presentes. 

E neste contexto de crecente polarización política, tanto en Galicia como a nivel estatal, como está a traballar Galiza Nova para captar a unha mocidade que a miúdo se mostra desencantada coa política tradicional?

Desenvolvemos traballo político propio pensado por e para os mozos. Entendemos a organización xuvenil, e temos a nosa autonomía para desenvolver as nosas análises e políticas, como un espazo para que os máis novos poidan organizar. Nesa vía é na que traballamos. 

Tampouco creo que exista ese desencanto pola política. Pode ser a aparencia que hai, pero volvemos ao principio: se hai que mobilizarse, aí estamos. Alucinei o día da protesta en defensa da lingua, por exemplo, coa cantidade de mozas que había na protesta, como as hai nas mobilizacións contra Altri ou que día a día se achegan a Galiza Nova a solicitar información, a organizar e contribuír para transformar o país. Facemos un traballo de concienciación, de traslado de discurso e os nosos posicionamentos e ideas para sumar a máis xente coa que transformar esa realidade. Levamos neste camiño xa 37 anos, nos últimos existe unha clara tendencia á alza acompañada tamén polo bo traballo do BNG, pero non creo que haxa unha mocidade desinteresada pola política, senón que se preocupa, que está na rúa e que sabe que da política depende a súa vida. 

Entón cres que se dan os elementos para que se poida aplicar unha desas teses que defende Galiza Nova como é baixar a idade para poder exercer o dereito ao voto até os 16 anos? 

Creo que sería positivo. É unha anomalía democrática que non haxa esa rebaixa na idade de votar. Con 16 anos podemos traballar, podemos casarnos, podemos ir ao carcere, pero non podes decidir sobre as políticas que van a afectarte dous anos despois ou que xa te están afectando nalgunha medida? Non podes tomar partido sobre elas. Entendo que haxa que establecer un límite para que a xente poida empezar a tomar parte nesta “festa da democracia” e participar nas eleccións, pero non entendo por que hai esa diferenza entre un límite e outro.  

VIVENDA, EMPREGO, EMIGRACIÓN...

En cuestión dunha semana tiveron lugar dúas mobilizacións en Santiago de Compostela en defensa dunha vivenda digna. O sábado 5 de abril foron distintas organizacións as que convocaron a protesta e o mércores 9 foron os estudantes os que saíron á rúa. Hoxe supoño que será un debate recorrente nos encontros xa non só de Galiza Nova, senón mesmo nas charlas de café. Cales son as vosas propostas neste campo? Coincides na necesidade de implementar políticas que impidan a proliferación de plataformas como Airbnb e as vivendas turísticas?

Claro que coincido. É unha realidade que o tema da vivenda é recorrente dentro da formación, pero tamén cando falo con amigos que están empezando a independizarse, todo xira ao redor de se atopan piso, as condicións, os prezos… É unha realidade que existe unha preocupación entre os mozos e non tan mozos. É necesario implantar políticas que poidan reverter esta situación. Esas políticas non poden ser un bono axuda de 1.500 euros que supoñan un parche nese momento, senón que teñen que ir á raíz do problema. 

Aí facemos tres diferenciacións. Por unha banda, se existe un problema de falta de vivenda, ten que estar dispoñible, polo que hai que mobilizar a vivenda baleira e neste país hai unha gran cantidade nese sentido, polo que é necesario un estudo sobre onde está, en mans de quen, en que estado para que se poida mobilizar e pór en aluguer a prezos accesibles. O mesmo ocorre coas vivendas de protección social, as públicas, que é preciso que se constrúan máis e se mobilicen para pór a disposición, igual que coas vivendas do SAREB que están para entrar a vivir e que non foron mobilizadas, pero que están aí para que colectivos vulnerables poidan acceder a ela.

Tamén hai que regular a vivenda de uso turístico. É unha realidade que existe un boom que condiciona a posibilidade de acceder á vivenda ás persoas que vivimos no país, polo que é necesaria unha regulación neste sentido que sexa clara e contundente. Doutra banda, é imprescindible intervir o prezo e o mercado do aluguer. Non se pode especular cun ben tan básico como a vivenda, algo que ocorre agora.  

Conectado con isto, hai un debate como é o do emprego e o da emigración xuvenil, que segue sendo unha preocupación en Galicia, con moitas persoas novas buscando oportunidades fora. Galiza Nova ocupou a Secretaría Xeral de Emigración o pasado febreiro. Sen dúbida a precariedade laboral e o acceso á vivenda inflúen neste sentido…

Claro que inflúen. Está todo conectado. Así o dixemos durante esa protesta, porque os máis novos neste momento o que atopamos son dificultades para poder empezar a desenvolver o noso proxecto de vida de maneira autónoma. Isto é moi grave. Vémonos acabando a carreira ou tendo un traballo e que este non nos permita nin chegar a fin de mes, nin independizarnos, nin desenvolver os nosos proxectos vitais. Isto en que deriva? Nunha precariedade absoluta ou en seguir vivindo en casa dos nosos pais, algo que lle ocorre ao 85% dos menores de 35 anos a día de hoxe, ou que decidas a buscarte a vida lonxe do teu país. Aí están eses máis de 200.000 mozos que tiveron que emigrar nos últimos 15 anos. É unha realidade que hai que desenvolver medidas que poidan favorecer a nosa inclusión laboral con soldos e condicións laboral dignas, ademais de medidas como as da vivenda que permitan compaxinar as dúas cuestións para que poidamos facer algo tan simple como independizarnos. 

Hai uns días tiven a oportunidade de falar con Guada Guerra, unha escritora viguesa que acaba de publicar ‘Las cosas que nos pasan’, unha novela moi xeneracional e milenial onde fala xusto desa xeración criada entre crises e guerras que comezaron outros. É o contexto no que aínda se atopan aqueles que teñen emigrar e outros mozos galegos…

É certo. Témolo analizado. Vivimos a crise de 2008, a pandemia, a escalada belicista a nivel mundial cunha inflación e crise de prezos que repercute nas nosas vidas, nos nosos petos e na posibilidade de iniciar un proxecto propio.

"É SACRIFICADO, PERO PAGA A PENA"

Dentro dese cambio xeneracional da política galega es unha das voces máis relevantes. O líder de Xuventudes Socialistas, Xurxo Doval, comentábame hai pouco nunha conversación as dificultades que atopa ás veces para romper cos estereotipos que ás veces rodean á mocidade nun mundo tan agresivo como é o da política, onde atopamos moitos veteranos nas primeiras filas que ás veces invisibilizan a mozas e mozos que non teñen nin 30 anos. Concordas? Resulta difícil ter tan definido o perfil político sendo tan novo?

Vivimos nunha sociedade onde existe moito paternalismo cos mozos, e eu, que son muller, súfroo por partida dobre. Agora: non creo que isto ocorra no BNG. No BNG fíxose unha aposta moi firme polos mozos, por Galiza Nova, e así o vemos en case todos os encontros e actos do BNG. Apóstase por Galiza Nova e estamos en todos os órganos de decisión do BNG, desde a executiva nacional até o consello local da localidade máis recóndita que poidamos imaxinar. Hai unha aposta firme por escoitarnos, por ter en conta as nosas ideas, para participar na elaboración dos programas electorais, das teses políticas do BNG, con deputados novos no Parlamento, con máis de 500 mozos nas listas das eleccións municipais… Hai unha aposta clara por entender que somos o futuro e que estamos no presente, polo que temos que formar parte para que en 40 anos sexamos nós os paternalistas cos mozos que poidan vir. 

Entendo entón que hai un respaldo total por parte de Ana Pontón e a súa equipa, así como un proceso de escoita activa e constante. 

Por suposto. Tanto por parte de Pontón como a súa equipa, como os que están nas institucións como os que fan o traballo da maquinaria do Bloque por detrás, por reunirse con nós, por escoitarnos, por botar unha man e sacar o traballo adiante. 

Polo mesmo, tamén falamos da violencia que hai nas redes sociais e o acoso que sofre por parte de moitos perfís. Nos últimos tempos déronse episodios neste sentido que perfectamente poderían catalogar como delitos de odio. Viviches tamén experiencias desagradables neste sentido?

As redes sociais teñen cousas boas e malas. Unha desas cousas malas é que algunhas persoas podense agochar detrás dunha pantalla e dicir o que lles da gana. Persoalmente non lles dou importancia. Se entras nas redes de Galiza Nova en cada publicación podes atopar comentarios insultando, denigrándonos por ser novos, pola nosa ideoloxía… É unha realidade que está moi presente. Ocórrenos a nós e a perfís máis ou menos anónimos. Creo que non hai que darlles importancia e seguir traballando e difundindo o discurso. En todo caso, estes perfís o que fan é viralizar a mensaxe e chegar a quen ten que chegar a mensaxe, que non é a eles. 

Comentábasme que vés dunhas semanas de moita actividade, con moitos desprazamentos e actos. Imaxino que todo isto supón un gran sacrificio, tanto a nivel monetario como o de renunciar a pasar tempo coas persoas que queres, coa familia… Sentes ese debate interno de si paga a pena? 

Non teño ese debate porque sei que paga a pena. Creo firmemente no que fago e os motivos polos que o fago. Pódeme máis o orgullo e a satisfacción dos pasos que damos, que creo que son certeiros, que as cousas que deixamos atrás. Son unha persoa moi afortunada e esa é outra aposta do BNG polos mozos, que é que temos dúas liberacións en Galiza Nova que nos permiten desenvolver ese traballo político con absoluta normalidade, porque senón sería imposible. Creo que sería imposible facer este traballo compaxinándoo con outra vía de ingresos. Iso permíteme que os fins de semana téñoos ocupados, pero un mércores podo irme pola tarde a ver á miña familia. 

É sacrificado? Si, e non todo o mundo está disposto. Temos a sorte de que en Galiza Nova hai moita militancia que non ten esa liberación pero que, aínda así, entrega o seu tempo, o seu traballo, as súas ideas e todo de si porque o importante é que acreditamos profundamente este proxecto, este país e que estamos orgullosos do traballo que estamos a facer. Sobre iso merece a pena todo o demais. 

Falando desa mocidade, que moitas veces se segue vendo como un sector pouco mobilizado electoralmente, aínda que ti cres que non é así. En todo caso, que mensaxe lanzarías para aqueles menos conectados e animalos a participar activamente tanto nas urnas como na rúa?

O primeiro que merece a pena. Para sentirnos orgullosos de nós como mozos que somos. Que a súa vida depende diso. Que se organicen, que participen… Hai xente que ás veces non é consciente do peso da política. Participar nunha forza transformadora como Galiza Nova ou apoiar a unha forza como o BNG vai repercutir directamente en mellorar as súas condicións de vida.