Xoán Vázquez Mao (Eixo Atlántico): "Nunha fronte común serio estará o Eixo, pero non para ser aplaudidores de Rueda"

“O que non son contas son contos”. Este é un mantra que acompañou durante anos a Xoán Vázquez Mao, o secretario xeral do Eixo Atlántico do Noroeste Peninsular, que curtido en mil batallas sabe aos compromisos en política hai que collelos sempre con pinzas e que só cando están executados pode facer unha valoración real do percorrido desde que nace o proxecto até o seu cristalización. Á luz deste ensino presentouse o último ‘Informe de Infraestruturas Viarias e Ferroviarias na Eurrexión’, un documento coa firma de Francisco Gil e o selo do Eixo Altántico, que unha vez máis pon en negro sobre branco as contas para que outros as rendan.  

Vázquez Mao confía en que o texto sirva para axitar algunha conciencia unha vez trasládeno a todos os actores implicados, desde as administracións públicas até sindicatos e empresarios. “A partir de aí eles saberán o que deben facer. A nosa obrigación é propor e lembrar. Os que teñen que presionar son aqueles lexitimados polas urnas. A eles tócalles agora, nós xa fixemos o noso nos Concellos e con correspondencias que se inclúen no informe onde se demostra que algunhas cousas que ían ser feitas foron paralizadas por gobernos posteriores. É a quenda de que respondan”, xustifica o secretario xeral do ente transfronteirizo sobre o informe.

"O TEMPO PASA; As OBRAS ATRÁSANSE"

Chama poderosamente a atención esa carta asinada en 2017 e dirixida desde o Ministerio de Fomento coa rúbrica do entón secretario de Estado de Transportes, Xullo Gómez-Pomar Rodríguez, onde figuran asuntos tan de actualidade oito anos despois como o Saída Sur de Vigo, da cal o Eixo segue pendente das novidades ao redor da presentación do Estudo Informativo Previo, sometido a constantes atrasos. 

A tese do Eixo é que falta vontade política neste e outros campos, aínda que o percorrido ao longo dos anos permítelles facer unha radiografía precisa da situación do Saída Sur sobre a que “algo se avanzou”. “É certo que se avanzou por baixo pola propia dinámica dos tempos e as necesidades: a economía cambia, as necesidades do desenvolvemento económico son diferentes, se apostamos pola exportación necesitamos medios para sacar as mercadorías, se apostamos por parques empresariais, tecnolóxicos e universidades necesitamos garantir a mobilidade das persoas…”, enumera Vázquez Mao. 

Neste punto, desde o Eixo salientan que mentres ao lado portugués “están a facerse moi ben as cousas”, pola parte galega son menos optimistas. “En Galicia temos grandes empresas líderes como Inditex, a economía modernizouse, as universidades son moi potentes en sectores como a investigación mariña… Por tanto, a demanda de infraestruturas é maior. Se cada ano avanzamos un, pero a demanda é dez, cada ano perdemos nove. Si, avanzamos, pero con respecto ao que se faga retrocedemos en competitividade”, lamenta.

Con todo, “o máis sanguento”, como afirma Vázquez Mao, é constatar que algúns compromisos adquiridos por escrito hai unha década quedaron en papel mollado. “O tempo pasa, pero as obras atrásanse, cancélanse, como ocorreu co Saída Sur, deixan que caduquen, e sucede sen resposta nin política nin social, pois se enfocan en zonas máis problemáticas, con máis peso político e mobilización social como é o Mediterráneo”, resume.

Nesta tira e afrouxa, o Corredor Atlántico é o que saíu peor parado en canto a atencións do Goberno central, tendo en conta que España adoece de “unha guía técnica sobre o que hai que facer en clave de ordenamento do territorio e desenvolvemento económico” e a roda vira “en clave de presión política”, un aspecto onde Galicia salgue perdendo pola falta dunha fronte común, tal e como reclamaron na presentación do texto figuras como Alfredo García, alcalde do Barco de Valdeorras e vicepresidente do Eixo. 

ELECCIÓNS EN PORTUGAL

Alén da Raia, o escenario preséntase canto menos interesante coas eleccións parlamentarias ao virar a esquina. En maio hai unha nova chamada ás urnas, a segunda en cuestión de pouco máis de ano e medio tras a renuncia de António Costa, salpicado por unha investigación a xente do seu goberno. Agora é o seu sucesor, o conservador Luís Montenegro, o que está baixo a lupa polos seus negocios, o que provocou a caída do goberno luso tras perder unha moción de confianza. 

Aínda que o clima non é o mellor e non se dan as condicións de estabilidade para que o país veciño funcione a pleno rendemento, no Eixo Altántico respiran con tranquilidade pois os proxectos transformadores de Portugal “están ben atados”. “Con Portugal, hoxe, de momento, non hai inquietude”, explica Vázquez Mao, “primeiro porque o norte de Portugal ten moito peso político; segundo porque no norte a clase política, empezando polos alcaldes do Eixo, son moi reivindicativos, e un alcalde do PSD si lle reclama ao seu goberno ou do #PS reclámalle ao seu goberno, como vimos no caso de Viana do Castelo con José María Costa plantando cara a José Sócrates durante o seu goberno”.

“Ademais Portugal si ten ordenamento do territorio e si planifica e aproba esa planificación na Asemblea dá República, polo que é política de Estado goberne quen goberne, o cal é importante para que as cousas non cambien”, sostén Vázquez Mao, aínda que si admite que poden dar atrasos nas contratacións, aínda que o proceder de Infraestruturas de Portugal pode facer que algúns trámites sexan máis lixeiros. 

“Pode haber cambios? Algo que si experimentamos estes anos foi ver como o ministro portugués que lle fixo o prólogo a un libro supostamente escrito por Isabel Díaz Ayuso foi capaz de ir introducindo aos poucos a conexión Lisboa-Madrid na axenda de prioridades, non por diante de Galicia como quería Ayuso, pero si ao mesmo nivel. Que se atopen ao mesmo nivel non nos preocupa, pero si que non relegue á galega que xa estaba en marcha”, manifesta o secretario xeral, que aproveita para lanzar un dardo a Alfonso Rueda, ao que “lle gusta saír na foto”, pero ao que reprende por non defender os intereses de Galicia. 

“Vinlle arremeter contra Sánchez por orde do seu partido, pero non mandar calar a Ayuso neste asunto”, censura Vázquez Mao, que ve nesta competición porque a Alta Velocidade con Lisboa chegue antes a Madrid ou a Galicia un capítulo nas “guerras internas do Partido Popular”, coa líder madrileña postular para remplazar a Feijóo . 

En Portugal, ao seu xuízo, non existen esas rifas que poidan descabalgar as infraestruturas que interpelan directamente con Galicia, pois “falamos da columna vertebral de Portugal” nese proxecto para a liña Lisboa-Ferrol. “A maior parte de Portugal vive entre Lisboa e Braga. Alí onde viven os portugueses alí construirase a liña principal, guste ou non guste a España, xa que ese non é un problema de Portugal”, reiteran desde o Eixo.

DISPOSTOS A AXUDAR, NON A "APLAUDIR E ESTAR NA FOTO"

Aliñar ás distintas cores políticas nun mesma fronte común pode resultar complicado pero o propio Eixo pode actuar como foro e mecanismo para conseguir ese obxectivo. Neste sentido, e como exemplo, vemos como as Deputaciones de Lugo e Ourense están gobernadas por sensibilidades políticas distintas, pero que comparten intereses comúns que conflúen no organismo da Eurorrexión. 

“Non é tan complicado lograr esa sintonía. Hai antecedentes. Na época de Fraga puido facer co Goberno de FelipeGonzález. O Eixo xa foi o primeiro exemplo dunha fronte común en defensa dalgúns intereses. Temos as competencias que temos, por tanto a quen corresponde lexitimamente é ao tres partidos no Parlamento de Galicia que tamén teñen representación, a diferente escala, no Congreso”, valora o secretario xeral, que os convida a “asumir esa fronte común e incorporar aos axentes económicos e sociais”. 

A continuación, subliña que cando fala de convidar é para que “plataformas, sindicatos, empresarios, concellos, FEGAMP e Eixo Atlántico atópense xuntos tanto na reivindicación como na foto, non para ir e aplaudir as intervencións políticas do presidente da Xunta, que é o que se fixo até agora”. 

Nunha situación similar á do Eixo Atlántico atópanse os empresarios de León ou os seus homólogos da Eurorrexión de Euskadi, Nova Aquitania e Navarra. Todos eles mostraron publicamente os seus receos aos investimentos que asegurou o comisionado do Corredor Atlántico, José Antonio Sebastián, co que xa chocou nalgunha ocasión o propio Vázquez Mao. 

A posibilidade de unir forzas con outros organismos neste sentido tampouco o descarta de pleno o Eixo, pois a organización “representa a pluralidade política e sempre participou nas plataformas institucionais, adoitadas e con representatividade lexítima”. “É máis, algunhas as lideramos e sempre convidamos a traballar xuntos ao redor dunha idea”, agrega.

O principal conflito en todo o concernente ao Corredor Atlántico dátao nas “reunións dos tres tenores”, que é como chama con sorna aos encontros protagonizados por Feijóo, Barbón e Mañueco, presidentes por entón de Galicia, Asturias e Castela e León que “se reunían cuns invitados, repetían as mesmas cousas e facíanse a foto que, curiosamente, coincidía cos períodos preelectorais”.

“De alí nunca saíu nada, non hai nin documentos. En Bruxelas nin tiñan constancia deste serán, un máis dos que montaban”, sancionan desde o Eixo, que cre que “si se organiza algo serio, de todos en pé de igualdade, sen importar as posicións políticas onde participemos todos e discutamos todos cunha coherencia no discurso, o Eixo sempre vai estar dispoñible”.

PROXIMIDADES E INFORME DE DESCARBONIZACIÓN

Con todo, as aspiracións do Eixo son un pouco máis terreais e cos seus informes pretenden rebelar “a realidade cotiá dos habitantes do Eixo”. Neste apartado cobran relevancia asuntos como o estado das autoestradas e autovías, as peaxes ou a transferencia das Proximidades, comprometida pero dos que “nada se sabe”. 

“Avanzouse en Cataluña, avanzouse no País Vasco, onde teñen peso político. E en Galicia as Proximidades deberían ser o metro do sistema urbano da Eurorrexión. Sen ordenamento do territorio, sen planificación das comunicacións metropolitanas, sen vertebración das comunicacións interciudades…nada de nada. Hai unha proposta de Comisións Obreiras que inclúe un plan piloto entre Vigo e Viana do Castelo con paradas en todos os parques empresariais, pero sen concretizar, sen que a Xunta reclame esa competencia”, recompila Vázquez Mao, que se pregunta por que motivo o Goberno de Galicia non reclama esta competencia. “Será porque as Proximidades son ferroviarias e se cadra hai que empezar a analizar o peso que teñen as empresas privadas de transporte por estrada?”, deixa caer. 

Este informe de infraestruturas empata co Informe Económico do Eixo presentado en xaneiro por Fernando González Laxe, coautor xunto a Alindo Cunha. Nesta serie de dossieres nos que o Eixo mete o bisturí, o seguinte paso, segundo avanzou Vázquez Mao, está enfocado ao “plan de descarbonización, que xa está a concluír o equipo da Axencia de Ecoloxía Urbana do Eixo”, onde contemplan, entre outros ámbitos, medidas que van desde a calidade do aire e a industria, con conclusións que poden “desaconsellar a implantación dalgunhas industrias en Galicia”, sen dar nomes pero asegurando que serán “os expertos, os de verdade, con nomes e apelidos, os que se pronunciarán cando presentemos o documento”. 

“Ademais non os cesamos cando non estamos de acordo con eles nin nomeamos a ningún subdirector xeral cando nós queremos”, ironizou Vázquez Mao, que aínda se garda moitos libros de contas baixo a manga cos que ruborizar a máis dun.