O Tribunal Constitucional falla de maneira unánime a favor da Lei galega do litoral

O Pleno do Tribunal Constitucional (TC) avalou por unanimidade a lei galega de litoral despois de que o Goberno central presentase recurso contra diversos preceptos, o que deu lugar á súa suspensión parcial.

A sentenza do Constitucional, que foi aprobada por unanimidade e da que é relatora o maxistrado César Tolosa Tribiño, desestima 70 das 72 impugnacións incluídas no recurso de inconstitucionalidade interposto o pasado 11 de outubro polo Goberno central. Así, descarta que Galicia deba modificar o seu Estatuto de Autonomía para "outorgar autorizacións de utilización e ocupación do demanio" ao entender esta función "na competencia exclusiva sobre ordenación do territorio e do litoral".

O Parlamento de Galicia aprobou en xullo de 2023 a nova lei do litoral --con votos a favor do PP e abstención do BNG e PSdeG--, que contempla a asunción por parte da Xunta das competencias en xestión do espazo marítimo terrestre.

A sentenza rexeita que a regulación dos instrumentos de ordenación do litoral e dos concretos usos que podían realizar no mesmo sexan contrarios ás disposicións da lexislación estatal de preservación do dominio público marítimo terrestre.

O fallo basea a desestimación en varios argumentos: en primeiro lugar, en que os preceptos impugnados en abstracto non contravienen a normativa estatal e que a lei galega salvagarda o cumprimento das esixencias establecidas na lexislación estatal de costas; e, en segundo lugar, en que "permanecen incólumes as facultades estatais, como titular do dominio público marítimo-terrestre, si no caso concreto, a autorización ou o concreto plan aprobado incumprise a lexislación en materia de costas".

Unicamente, decláranse inconstitucionais a posibilidade de que os sistemas de recollida, almacenamento, tratamento e vertedura de augas residuais poidan ocupar o dominio público marítimo-terrestre ao contravenir a lexislación estatal, así como o trato privilexiado das embarcacións galegas fronte ao resto de embarcacións.

O Pleno do TC atrasara esta decisión até en dúas ocasións "debido á súa complexidade xurídica e técnica". Apuntaba á "transcendencia" que terá esta resolución sobre a Lei 4/2023, de ordenación e xestión integrada do litoral de Galicia, "xa que se pode converter nun precedente importante".

Finalmente, interprétase que "os establecementos da cadea mar-industria alimentaria poderán ocupar terreos de dominio público marítimo-terrestre ou comprendidos na zona de servidume de protección unicamente cando requiran a captación e retorno de auga de mar para o desenvolvemento dos seus procesos produtivos ou comerciais sempre que pola súa natureza non poidan ter outra localización no caso de que a ocupación sexa en terreos do dominio público marítimo-terrestre, e no caso de que a ocupación sexa na zona de servidume de protección, cando presten servizos necesarios ou convenientes para o uso do dominio público marítimo-terrestre".

VOTO QUE ALERTA DE REGAS AMBIENTAIS 

Pola súa banda, a maxistrada María Luisa Balaguer está de acordo co fallo da sentenza pero expón un voto concorrente, no que expón o seu criterio en relación co insuficiente alcance da cobertura estatutaria da competencia autonómica.

O voto fai fincapé nos riscos de que algúns argumentos da sentenza poidan conducir, na súa proxección a longo prazo, a unha rebaixa dos estándar de protección medioambiental que debesen ser particularmente preservados nun indubidable contexto de cambio climático.

REPROCHES ENTRE XUNTA E GOBERNO

O Goberno galego defendía que estas competencias están definidas no Estatuto de Autonomía, agora avalado polo TC, pero Moncloa asegurou que a lei "invade competencias estatais" en distintos ámbitos, até o punto de incorporar "de maneira unilateral" o mar ao territorio da comunidade autónoma, polo que consideraba que non podía asumir esas funcións sen modificar o seu Estatuto.

En novembro de 2023, o Constitucional admitiu a trámite o recurso do Goberno, que sostiña que a lei galega "aprópiase de competencias exclusivas do Estado para regular o réxime xurídico do dominio público marítimo terrestre", con "reiterada doutrina do Tribunal Constitucional respecto diso".

O Executivo central impugnou 31 artigos da lei, o que cifraba nun 40% da norma, co aval do Consello de Estado, ao consideralos inconstitucionais. Con todo, a vicepresidenta segunda da Xunta e conselleira de Medio Ambiente, Anxos Vázquez, rebaixaba ao 15% da lei o texto que estaba recorrido.

E é que a Xunta acusaba o Goberno de realizar un "ataque" contra a costa galega con este recurso e de "pór en perigo" máis de 4.000 edificacións e máis de 100 empresas. Agora, o Constitucional deu a razón ao Goberno galego.