“Cando un monte se queima, algo seu quéimase, señor marqués”

Os bosques teñen propietarios, pero tamén son un ben para as persoas: para a súa saúde, a súa goce e para o planeta, que é de todos. 

Sen ter en conta aos pirómanos de quenda, que sempre aparecen en época estival: uns fano porque lles apaixona o lume, como a Nerón; outros, por vinganza, e hainos que queren que os contraten para apagalo despois. De todo hai neste colectivo que ve no lume algo que lles “atrae”, sen ter en conta o dano que fai á sociedade. Queimar bosques ten uns efectos devastadores: afecto directamente á perda de vexetación, animais e á degradación do solo.

Por que se queiman os bosques, os montes? Porque lles prenden lume: por un descoido dalgún agricultor á hora de queimar os restrollos, por algún raio que cae sobre eles e por algunhas causas máis sen necesidade da man humana. Poden previr? Nalgúns casos, a maioría si; noutros, non. As autoridades deberían preocupar de levar a cabo prevención: investimentos en persoal e en mantemento. A maioría non o fai, e os resultados ven cada ano, como este verán, no que unha boa parte de montes e bosques está a ser pasto das chamas, algúns deles de gran valor que non se poderá recuperar ata que pasen moitos anos. É unha desgraza para todos. A todo iso hai que engadir as perdas humanas (o máis importante) e as económicas dos afectados: vivendas queimadas e todo o que había dentro delas, ademais de apeiros do campo.

Cada ano, un par de meses antes do verán, o goberno de quenda leva a cabo unha campaña informativa contra os incendios, con eslóganes incluídos. Fai uns 30 anos, o slogan era “Cando un monte se queima, algo seu quéimase”. Calou na cidadanía, especialmente porque o gran Perich engadiulle unha coletilla moi orixinal e realista: “Cando un monte se queima, algo seu quéimase, señor marqués”. A coletilla mostraba o interese dalgúns “nobres” polos incendios, que non era gratuíto, senón porque posuían gran cantidade de propiedades que se podían ver afectadas.

Cando vemos os incendios a través das imaxes que ofrecen as distintas canles de TV, parece que teñen que ser o Goberno de España, os gobernos autonómicos e até os propios concellos quen teñan a responsabilidade total do que está a suceder, pero non é do todo certo. No noso país, a propiedade dos bosques e montes distribúese así: o 70% da superficie forestal é de propiedade privada (dentro da propiedade privada existen diferentes tipos, incluíndo propiedades individuais, comunais —Montes Veciñais en Man Común— e de empresas), mentres que o 30% restante é público: do Estado, Comunidades Autónomas e entidades locais, segundo o Centro de Ciencia e Tecnoloxía Forestal de Catalunya. Si as cifras son realmente estas —e non hai por que dubidar de elas—, que papel debe xogar o 70% dos propietarios? Que responsabilidade teñen no mantemento e prevención de incendios?

Segundo algúns informes, os bosques comunais (propiedade dos veciños do municipio) están mellor xestionados e teñen menos incendios que os que só teñen un propietario. Dicía Plauto que “O que non pensa nos seus deberes senón cando llos lembran, non é digno de estimación”.

O que é evidente é que quen teñen responsabilidades deben coidar e previr que os montes e bosques non se queimen; é a súa obrigación. Tamén a cidadanía debe involucrar en que iso non suceda. Os bosques teñen propietarios, pero tamén son un ben para as persoas: para a súa saúde, a súa goce e para o planeta, que é de todos. Dicía Plauto que “Si ves fume, o lume está cerca” e todos, nese momento en que aparece o fume, deben participar para que non avance e pór a disposición —os que poidan— para axudar en todo o posible. O que está a suceder estes días debería facer reflexionar a todos.